Spoke in die Polinesiese kultuur
Daar was ’n algemene geloof in spoke in die Polinesiese kultuur, en sommige geld vandag nog. Ná die dood reis iemand se spook gewoonlik na die wêreld in die lug of die onderwêreld, maar van hulle sal op die aarde agterbly. In baie Polinesiese legendes is die spoke aktief betrokke in die sake van die lewendes. Spoke kan ook siektes veroorsaak en die liggaam van gewone mense binnedring. Dit kan deur sterk medisyne weer uitgedryf word.[1]
Spoke
[wysig | wysig bron]In gerekonstrueerde Proto-Polinesies beteken *qaitu"[2] die gees van ’n afgestorwene, terwyl die woord "*tupuqa" ’n breër betekenis het, insluitende alle bonatuurlike wesens.[3]
Van die mites wat algemeen in Polinesië voorkom, sluit die idee in dat die mens ’n dubbele siel het. Die een verlaat die mens nooit, terwyl die ander een deur towerspreuke van die liggaam geskei of weggelok kan word.[4]
In sommige gemeenskappe dui die tatoes op ’n persoon se gesig hul kultus aan. Sommige simbole beteken die mens verkies die lugwêreld, maar voordat hy daarheen kan gaan, moet sy spook na sy volk se tuisland in die naeltjie van die wêreld gaan. Ander tatoes dui aan die spook verkies om in die onderwêreld te woon.[5] Die mense van Hawaii glo in aumakua, spoke wat in die land van die lewendes bly en oor hul voormalige families waghou.[6]
Legendes
[wysig | wysig bron]Al die Polinesiese gemeenskappe het baie stories oor spoke of geeste wat ’n rol speel in hul tradisionele legendes. Die Amerikaanse skrywer William Drake Westervelt het 18 van hulle versamel en in Hawaiian Legends of Ghosts and Ghost-Gods (1915) gepubliseer.[7] Die legende van Pele, die Hawaise godin van vulkaanvuur, vertel hoe sy op ’n man verlief raak en toe uitvind hy is dood. Sy vind sy spook as ’n karige teenwoordigheid in ’n grot en met groot moeite gebruik sy haar magiese kragte om hom weer lewend te maak. Hy word weer vernietig, maar sy spook word weer gevind, dié keer in die vorm van ’n voël, en hy word weer lewend gemaak.[8]
Volgens ’n ander Hawaise legende neem die priesters van ’n tempel ’n jong man gevange en offer hom aan hul god. Daarna wil hulle sy bene oneervol behandel. Die jong man se spook onthul die situasie aan sy pa in ’n droom, en hy lei sy pa om sy bene terug te kry en hulle in ’n geheime begrafnisgrot te plaas. Die spook van die jong man kon toe sonder kommer na die geesteswêreld gaan.[9]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ William Drake Westervelt (1985). Hawaiian Legends of Ghosts and Ghost-Gods. Forgotten Books. ISBN 1-60506-964-7.
- ↑ *q in gerekonstrueerde Proto-Polinesies dui ’n glottale sluitklank aan
- ↑ Patrick Vinton Kirch, Roger Curtis Green (2001). Hawaiki, ancestral Polynesia: an essay in historical anthropology. Cambridge University Press. p. 240. ISBN 0-521-78879-X.
- ↑ W. D. Westervelt (1910). Legends of Maui, A Demi-God of Polynesia.
- ↑ Donald A. MacKenzie (2003). Migration of Symbols. Kessinger Publishing. p. xvi. ISBN 0-7661-4638-3.
- ↑ "Aumakuas, Or Ancestor-Ghosts" (in Engels). Sacred Texts. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2019. Besoek op 11 Maart 2010.
- ↑ Robert D. Craig (2004). Handbook of Polynesian mythology. ABC-CLIO. p. 112. ISBN 1-57607-894-9.
- ↑ "Pe-le, Hawaii's Goddess Of Volcanic Fire" (in Engels). Sacred Texts. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2019. Besoek op 11 Maart 2010.
- ↑ "The Ghost Of Wahaula Temple" (in Engels). Sacred Texts. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2019. Besoek op 11 Maart 2010.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
