Przejdź do zawartości

David Bowie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: inne znaczenia.
David Bowie
Ilustracja
David Bowie (1974)
Imię i nazwisko

David Jones

Pseudonim

„Ziggy Stardust”, „The Thin White Duke”, „The Dame”

Data i miejsce urodzenia

8 stycznia 1947
Londyn

Data i miejsce śmierci

10 stycznia 2016
Nowy Jork

Przyczyna śmierci

rak wątroby[1]

Instrumenty

fortepian, keyboard, instrumenty klawiszowe, saksofon altowy, saksofon tenorowy, gitara klasyczna, harmonijka ustna, koto, mandolina, altówka, skrzypce, stylofon, wiolonczela

Typ głosu

baryton[2]

Gatunki

rock albumowy[3], rock alternatywny[3], indie rock[3], art rock[3], hard rock[3], glam rock[3], protopunk[3], dance rock[3], soul[3], rock eksperymentalny[3], blue-eyed soul[3], contemporary rock[3], contemporary pop[3]

Zawód

muzyk, piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, aktor

Aktywność

1962–2016

Powiązania

Iggy Pop, The Stooges, Mick Ronson, Lou Reed, Brian Eno, Kraftwerk, Tony Visconti, Trent Reznor, Mott the Hoople, Queen, Robert Fripp, Adrian Belew, David Gilmour, Mick Jagger, The Rolling Stones, U2, John Lennon, Annie Lennox, Nirvana, Lenny Kravitz, Tina Turner, Placebo, Lemmy Kilmister

Zespoły
Tin Machine (1988–1992)
Odznaczenia
Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa
Logotyp

David Bowie, właśc. David Robert Jones (ur. 8 stycznia 1947 w Londynie, zm. 10 stycznia 2016 w Nowym Jorku[4]) – brytyjski piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, multiinstrumentalista, producent muzyczny i aranżer, a także aktor, malarz i kolekcjoner sztuki[5].

Przyjął pseudonim artystyczny David Bowie, aby nie mylono go z wokalistą zespołu The Monkees o nazwisku Davy Jones.

Działalność w przemyśle muzycznym rozpoczął w 1962[6] i kontynuował do śmierci w 2016. Był główną postacią w muzyce popularnej przez ponad cztery dekady i był znany jako innowator, zwłaszcza w latach 70. XX wieku. Zyskał międzynarodową sławę dzięki charakterystycznemu barytonowi, eklektyzmowi pracy, głębi intelektualnej, a także opanowaniu gry na ponad trzynastu instrumentach[2]. Oprócz swoich umiejętności muzycznych jest uznawany za symbol androgynicznego piękna, który był charakterystycznym elementem jego wizerunku, zwłaszcza w latach 70. i 80. XX wieku. Przeszedł do historii jako jeden z artystów rockowych z największą liczbą sprzedanych albumów w dziejach – łączny nakład ze sprzedaży wszystkich jego płyt wyniósł 140 mln egzemplarzy na całym świecie[7][8][9]. Jako producent muzyczny pracował z artystami, takimi jak m.in. Lou Reed, Iggy Pop czy The Stooges.

W 1996 został umieszczony w Rock and Roll Hall of Fame[10]. W 2002 zajął 29. miejsce na liście 100 najwybitniejszych Brytyjczyków według BBC. W 2004 zajął 39. miejsce na liście 100 najwybitniejszych artystów muzycznych wszech czasów i 23. miejsce na liście najlepszych piosenkarzy wszech czasów; obie zestawienia sporządziła redakcja magazynu „Rolling Stone”[11][12]. W 2006 zajął 64. miejsce na liście 100 najlepszych metalowych wokalistów wszech czasów według „Hit Parader”[13]. W 2011 jego utwór „Heroes” zajął 46. miejsce na liście 500 najlepszych piosenek w historii muzyki według „Rolling Stone”[14].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Brixton w Londynie, ale większość dzieciństwa spędził w miasteczku Bromley. Jego matką była Margaret Mary Burns (1913-2001)[15], ojcem – Hayward Stenton Jones. Miał chorego psychicznie przyrodniego brata, Terry’ego (zm. 1985)[16].

Lata 60.

[edytuj | edytuj kod]
Bowie (1967)

W 1962 założył swój pierwszy zespół muzyczny. Kiedy miał 15 lat, zaczął grać na gitarze w lokalnych klubach młodzieżowych oraz na weselach[6]. Karierę artystyczną rozpoczął jako wokalista i saksofonista w różnych zespołach bluesowych, m.in. The Lower Third[17]. Nie udało mu się jednak odnieść żadnych sukcesów komercyjnych. Po tych doświadczeniach postanowił kontynuować karierę jako solista.

W 1967 pod pseudonimem wydał swój pierwszy album studyjny, zatytułowany po prostu David Bowie, który spotkał się z dość ciepłym przyjęciem krytyków, ale nie osiągnął sukcesu komercyjnego. Dwa lata później wydał kolejny album, również zatytułowany David Bowie (znany także jako Space Oddity, Man of Words, Man of Music), który także uzyskał przychylne recenzje, ale nie przełożyło się to na wysokie wyniki sprzedaży. Również w 1969 wydał utwór „Space Oddity” (Kosmiczna osobliwość), który nie zyskał uwagi mediów do czasu, kiedy został powtórnie wydany z okazji lądowania pierwszego człowieka na Księżycu[18]. Wydana na albumie pod tym samym tytułem wersja „Space Oddity” znacznie różniła się od swego singlowego pierwowzoru. Towarzyszył jej również zupełnie inny teledysk.

Lata 70.

[edytuj | edytuj kod]
Bowie podczas programu muzycznego stacji ABC In Concert (1974)
Bowie podczas kręcenia zdjęć dla telewizji do video Rebel Rebel w AVRO’s TopPop (1974)

Na kolejnym albumie, wydanym w 1970 The Man Who Sold the World, odrzucił folkową i akustyczną stylistykę jego pierwszych płyt. W nagraniu płyty wziął udział hardrockowy gitarzysta Mick Ronson, a cały album ma ciężkie brzmienie. Kontrowersyjna okładka albumu, na której Bowie ubrany jest w „sukienkę”, była zapowiedzią pierwszej publicznej persony Bowiego – androgynicznego, przybyłego z kosmosu Ziggy’ego Stardusta[19]. Kostium zaprojektowany był przez awangardowego brytyjskiego kreatora mody Michaela Fisha[20][21].

Kolejna płyta, Hunky Dory (1971), była częściowym powrotem do akustyczno-folkowej stylistyki jego pierwszych albumów. Zawierała m.in. utwory: „Kooks” (dedykowany synowi Bowiego, Duncanowi) i „The Bewlay Brothers” (częściowo autobiograficzny i również o jego bracie, Terrym). Na tym albumie złożył także hołd wielu artystom, którym zawdzięczał pomysły i natchnienie: „Song for Bob Dylan” (dedykowana Bobowi Dylanowi), „Andy Warhol” (Andy’emu Warholowi) i „Queen Bitch” (The Velvet Underground). Hunky Dory i przebojowy singiel z tej płyty „Life on Mars” okazały się sukcesami, podnosząc Bowiego do rangi supergwiazdy w Wielkiej Brytanii (w okresie 18 miesięcy w latach 1972–1973, cztery albumy Bowiego były w pierwszej dziesiątce tamtejszej listy przebojów płyt LP, miał on także 8 Top 10 przebojowych singli)[22].

W 1972 wyprodukował solowy album Lou Reeda pt. Transformer[23][24]. Również w 1972 wydał album pt. The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars, na którym rozwinął pomysł na wizerunek znany z The Man Who Sold the World. Ziggy… to płyta koncepcyjna, opowiadająca historię kariery kosmity, który przybył na Ziemię, gdzie stał się gwiazdorem rocka[25]. Bowie silnie identyfikował się z postacią Ziggy’ego, w czasie tournée promującego tę płytę pojawiał się na konferencjach prasowych jako Ziggy i nie wychodził z roli, jaką dla siebie stworzył. Kariera Ziggy’ego skończyła się w czasie koncertu w 1973. Bowie obwieścił, że jest to jego ostatni koncert jako Ziggy.

Na swoim kolejnym, tym razem półkoncepcyjnym albumie pt. Aladdin Sane (1973), poruszył temat rozpadu współczesnego społeczeństwa. Największym przebojem z tej płyty był „Jean Genie” (często interpretowany jako opowieść o innym piosenkarzu, Iggym Popie), popularnością cieszyła się także nowa wersja przeboju zespołu The Rolling Stones, „Let’s Spend The Night Together”. Tytuł tego albumu stanowi grę słów nawiązującą do frazy A Lad Insane (Zwariowany chłopak)[26].

Następny album Bowiego, Pin Ups (1973), to chłodno przyjęta przez krytykę, ale popularna wśród publiczności płyta z przeróbkami piosenek innych artystów. Największą popularność z tej płyty zdobył utwór „Sorrow”, który dotarł do trzeciego miejsca brytyjskiej listy przebojów[22]. Na albumie pt. Diamond Dogs z 1974 powrócił do pomysłu albumu koncepcyjnego. W oryginalnym zamyśle ta płyta miała bazować na powieści George’a Orwella pt. Rok 1984, jednak Bowie nie uzyskał pozwolenia od potomków pisarza na użycie tej książki jako punktu wyjścia do swojego albumu[27]. Motywy z tej książki przewijają się jednak na całym albumie, m.in. w tytułowym utworze, a także w piosenkach: „1984”, „Big Brother” czy jednym z największych przebojów Bowiego z tej płyty – „Rebel Rebel”[22].

Bowie i Cher (1975)

W 1975 zadebiutował jako aktor rolą kosmity, który przybył na Ziemię w poszukiwaniu wody dla swojej planety, w filmie Nicolasa Roega Człowiek, który spadł na ziemię (The Man Who Fell to Earth, 1976). Jego pierwsza kreacja aktorska została dobrze przyjęta przez krytyków i była początkiem kariery aktorskiej Bowiego zarówno na ekranie, jak i na scenie teatralnej[28]. W tym czasie artysta po raz pierwszy radykalnie zmienił swój wizerunek, porzucając glam rock i nagrywając w Ameryce album pt. Young Americans. Płyta brzmiała zupełnie inaczej niż poprzednie albumy Bowiego, została utrzymana w stylistyce białego soulu (blue-eyed soul) i była odpowiedzią tego artysty na amerykańską muzykę, którą usłyszał, przebywając w Stanach Zjednoczonych w czasie tournée związanym z płytą The Rise…[29].

Jego nowa persona, niezmieniona na następnej płycie Station to Station (1976), to Thin White Duke, śpiewający, według określenia samego Bowiego, „plastikowy soul”. W tym czasie Bowie uzależnił się od kokainy i wielu krytyków przypisywało temu specyficzne brzmienie muzyki. Sam Bowie stwierdził kiedyś, że w ogóle nie pamięta sesji nagraniowej do albumu. Według muzyka w tamtym okresie miał „żywić się” jedynie mlekiem, czerwoną papryką i kokainą[30].

Trylogia berlińska

[edytuj | edytuj kod]
Bowie jako Thin White Duke w Maple Leaf Gardens w Toronto (1976)

Pod koniec 1976, zainteresowany nowo powstającą muzyką niemiecką, Bowie przeniósł się do Berlina Zachodniego, gdzie nagrał dwa następne albumy i zajął się produkcją nagrań innych wykonawców, w szczególności Iggy’ego Popa[31][32]. Station to Station stał się punktem wyjścia do następnego albumu Low (1977), który był pierwszym z trzech albumów nagranych w tak zwanej „trylogii berlińskiej” wspólnie z Brianem Eno[33]. Utwory z Low zostały zainspirowane ówczesnym niemieckim rockiem (tzw. krautrock), a w szczególności muzyką grup Kraftwerk i Neu! (udział w projekcie zaproponowano Michaelowi Rotherowi, który był członkiem obu tych grup, ale ten odmówił[34]). Piosenki z Low stosunkowo proste, z powtarzającymi się motywami muzycznymi, były odpowiedzią, reakcją Bowiego na popularny wtedy punk rock (jeden z proto punkowych artystów Nick Lowe nagrał płytę zatytułowaną Bowi jako formę podziękowania dla Bowiego). Druga strona Low zawierała utwory wyłącznie instrumentalne, m.in. kompozycję Bowiego i Briana Eno pt. „Warszawa”. Od tytułu tego utworu wzięła swoją nazwę brytyjska grupa Warsaw – znana szerzej pod późniejszym mianem Joy Division[35].

Następna płyta, Heroes (1977), nagrana m.in. z Robertem Frippem, zawierała muzykę zbliżoną do płyty poprzedniej, ale już nieco bardziej przystępną[33]. Ogólny, bardzo przygnębiający nastrój był wyraźnie inspirowany nastrojem zimnej wojny panującym wtedy w Berlinie, symbolizowanym przez podzielone miasto, w którym Bowie wówczas mieszkał. Tytułowa piosenka została światowym przebojem i pozostaje jedną z najbardziej znanych kompozycji Bowiego[22]. Ostatnia płyta w „trylogii berlińskiej”, Lodger (1979) została najchłodniej przyjęta przez fanów Bowiego jako trudno przystępna płyta, ale i ona zawierała utwory, które stały się przebojami – „D.J”, „Boys Keep Swinging” i „Look Back in Anger”[22][33].

Lata 80.

[edytuj | edytuj kod]

W 1980 wydał album pt. Scary Monsters (and Super Creeps), który symbolicznie zamknął cykl wszystkich płyt Bowiego wydanych w poprzedniej dekadzie[36]. Największym hitem z tego albumu została piosenka „Ashes to Ashes”, w której Bowie opowiada dalszy ciąg przygód „Majora Toma” z przeboju „Space Oddity”[22][36]. W ironiczny sposób zdemaskował bohatera tej piosenki, jest to także jeden z wielu utworów w twórczości tego artysty, który zawiera autoironiczne i autobiograficzne wątki. Album odniósł sukces komercyjny w Wielkiej Brytanii, zajmując piersze miejsce na tamtejszej liście przebojów[22][36].

Bowie śpiewający „Glass Spider” (1987)

Następna płyta, Let’s Dance (1983), była całkowicie nowym zwrotem w twórczości Bowiego[37]. W przeciwieństwie do jego poprzednich płyt, Let’s… była od początku do końca pomyślana jako płyta komercyjna z łatwymi i przystępnymi piosenkami. Album ten został wyprodukowany przez Nile’a Rodgersa z grupy Chic[37]. Utwór tytułowy z tej płyty uznawany jest ze jeden z rockowych standardów, a z płyty tej pochodzą też dwa inne przeboje: „Modern Love” i „China Girl” (ta ostatnia piosenka była wcześniej nagrana przez Iggy’ego Popa, który zresztą jest jej współautorem, a teledysk do wersji Bowiego był przez dłuższy czas na „czarnej liście” MTV z powodu zbyt śmiałych scen erotycznych)[22][37][38]. Let’s… był też kamieniem milowym w karierze gitarzysty Steviego Raya Vaughana, który grał na tej płycie, a później miał odbyć z Bowiem trasę koncertową Serious Moonlight Tour, ale opuścił ją po konflikcie dotyczącym honorarium, a jego miejsce zajął inny gitarzysta – Earl Slick. Let’s… pokazało też nowe wcielenie Bowiego, tym razem bez oficjalnej nazwy, Bowie kreował się na nienagannie ubraną supergwiazdę, eleganckiego gentlemana.

Pomiędzy Scary Monsters i Let’s Dance Bowie nagrał z zespołem Queen utwór „Under Pressure”, który był jego trzecim przebojem notowanym na pierwszym miejscu list przebojów[22][39].

Kolejny album, Tonight (1984), został bardzo chłodno przyjęty przez krytyków, którzy uważali, że był to pospiesznie wydany album tylko po to, aby zdyskontować rosnącą wówczas na nowo popularność Bowiego. Najciekawsze fragmenty tej płyty to duet Bowiego z Tiną Turner – „Tonight”, nowa wersja singla grupy Beach Boys – „God Only Knows” i przebój „Blue Jean”, który został zilustrowany piętnastominutowym wideoklipem w reżyserii Juliena Temple’a (który później nakręcił film pt. Absolute Beginners, w którym wystąpił Bowie, i w którym to filmie Bowie zaśpiewał trzy piosenki – tytułową, „Volare” i „Motivation”)[40][41].

Never Let Me Down (1987) jest uważany przez większość krytyków i sympatyków Bowiego za najsłabszy w jego karierze, a sam Bowie przeprosił w jednym z wywiadów za kiepski materiał zawarty na tej płycie[42].

Tin Machine i lata 90.

[edytuj | edytuj kod]
Bowie na festiwalu Rock in Chile podczas Sound+Vision Tour (1990)

W 1989, po raz pierwszy od wczesnych lat 70., Bowie założył regularny zespół muzyków, Tin Machine, z którym występował na koncertach i nagrał dwie studyjne i jedną koncertową płytę przy raczej przeciętnych recenzjach dla wszystkich tych przedsięwzięć. Tin Machine, hardrockowy kwartet wyraźnie zainspirowany muzyką zespołu Pixies, stanowił początek dłuższej współpracy Bowiego z gitarzystą Reevesem Gabrelsem[43].

Na początku lat 90. Bowie udał się w trasę koncertową Sound+Vision Tour, którą ogłosił jako ostatnią w swojej karierze. W czasie koncertów grał swoje największe i najpopularniejsze przeboje[44]. W 1992 wziął udział w koncercie The Freddie Mercury Tribute Concert, poświęconym pamięci wokalisty Queen – Freddiego Mercury’ego, który zmarł po wielu miesiącach chorowania na AIDS. W trakcie show wykonał trzy piosenki: „Under Pressure” (w duecie z Annie Lennox), „All The Young Dudes” (w którym zagrał na saksofonie; gitarzystą wspomagającym był Mick Ronson) oraz „Heroes” (również z udziałem Ronsona). Swój występ zakończył modlitwą w intencji Mercury’ego[45].

W 1993 wydał kolejny solowy album pt. Black Tie White Noise (1993), której producentem ponownie został Nile Rodgers (wcześniej odpowiadał za produkcję Let’s Dance). Piosenki z tej płyty nagrane w stylach soul, jazz czy nawet hip-hop spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem krytyków, a wielu z nich uznało tę płytę za znacznie lepszą od Let’s…. Mimo przychylnych recenzji album nie powtórzył komercyjnego sukcesu Let’s…, tym bardziej że zbankrutowała wtedy wytwórnia płytowa Savage Records, która tę płytę wydała. Na wznowienie tej płyty fani Bowiego musieli czekać dziewięć lat[43].

Gwiazda Bowiego w Hollywood Walk of Fame

Następny album Bowiego, The Buddha of Suburbia (1993, muzyka ta powstała jako ścieżka dźwiękowa do serialu telewizyjnego pod tym samym tytułem), przeszedł raczej niezauważony, mimo że większość krytyków wyrażała się o nim bardzo dobrze, a jedna z piosenek z tej płyty, „Strangers When We Meet”, została przez wielu fanów i krytyków uznana za jedną z lepszych w karierze Bowiego[43]. Ta sama piosenka w innej aranżacji została włączona do następnego projektu artysty, bardzo ambitnej, artystycznej płyty 1.Outside (1995). W oryginalnym zamyśle Bowiego Outside miała stanowić pierwszą część nielinearnej opowieści o sztuce i morderstwie, która jednak nie została ukończona. Po śmierci muzyka wyznano jednak, że miał w planach kontynuację[46]. Na Outside do Bowiego powtórnie przyłączył się współtwórca wcześniejszej „trylogii berlińskiej”, Brian Eno[47].

We wrześniu 1995 udał się w trasę koncertową Outside Tour, na której głównym gitarzystą został Reeves Gabrels z Tin Machine. Koncert Bowiego otwierał zespół Nine Inch Nails, który otwierał jego koncerty, za co artysta był równie chwalony, jak i krytykowany przez fanów. Założyciel Nine Inch Nails, Trent Reznor, wielokrotnie mówił, że Bowie miał wielki wpływ na jego muzykę. Reznor zremiksował też jedną z piosenek Bowiego z „1.Outside” – „The Heart’s Filtry Lesson” i wystąpił w wideoklipie do piosenki „I’m Afraid of Americans” (którą także później zremiksował)[48].

W 1997 Bowie wydał płytę pt. Earthling zawierającą elementy muzyki jungle i drum and bass. We wrześniu 1998 uruchomił witrynę internetową BowieNet, na której publikował m.in. nigdy wcześniej niewydawane piosenki; w późniejszych latach często eksperymentował z nowymi technologiami i mediami[49][50]. Stał się inspiracją do nakręcenia filmu Todda Haynesa Velvet Goldmine (1998), który zawiera wiele wątków z prywatnego i publicznego życia Bowiego. Tytuł filmu nawiązuje do tytułu jednej z piosenek Bowiego z czasów Ziggy’ego Stardusta, a slogan film – The Rise of a Star… The Fall of a Legend (Wzlot gwiazdy… upadek legendy) – w zapożyczony został z tytułu najsłynniejszego albumu artysty. Sam Bowie stwierdził, że podobała mu się fabuła tego filmu, ale nie podobała mu się jego realizacja, bo – jego zdaniem – nie oddała atmosfery lat 70. Nie dał on także pozwolenia na użycie jego piosenek w tym filmie[51].

W 1999 wydał album pt. Hours… (1999) zawierający m.in. utwór „What’s Really Happening”, napisany wspólnie z fanem, który wygrał internetowy konkurs. W latach 90. wydał tzw. Bowie Bonds (akcje, których zyski miały pochodzić z tantiem za sprzedawane w przyszłości albumy)[43].

XXI wiek

[edytuj | edytuj kod]
Bowie podczas Heathen Tour

Pierwszy album Bowiego w XXI wieku, Heathen (2002)[52], zdobył zarówno uznanie krytyków, jak i szerokiej publiczności. Producentem albumu został Tony Visconti, który współpracował z Bowiem już w latach 70.

W 2003 Bowie wydał album pt. Reality (2003), który promował podczas ogólnoświatowego tournée pod hasłem Reality Tour[53][54]. 25 czerwca 2004 przeżył zawał serca w czasie koncertu w Pradze[55]. Pierwszą diagnozą był nerwoból w ramieniu, okazało się jednak, że Bowie ma poważnie zablokowaną arterię i potrzebna była natychmiastowa operacja[55].

1 lipca 2010 na oficjalnej stronie Bowiego pojawiła się informacja o planowanej reedycji klasycznego albumu Station To Station[56]. Oprócz samego albumu, trzypłytowy box zawierał materiał z koncertu Bowiego 23 marca 1976 w Nassau Coliseum w Uniondale w Nowym Jorku. Zgodnie z notką prasową wydawnictwo było również dostępne w wersji rozszerzonej (5 CD oraz płyty winylowe) i ukazało się na rynku 20 września 2010[57].

Kolejny album Davida Bowiego, The Next Day, został zapowiedziany na 8 stycznia 2013, czyli dzień 66. urodzin artysty. Tego samego dnia Bowie wydał singiel „Where Are We Now?”[58]. Album ukazał się jednak dwa miesiące później, niż planowano, czyli 8 marca 2013, a w Polsce – 11 marca 2013[59][60].

8 stycznia 2016 premierę miał 28. album Bowiego – Blackstar (zapisywany jako ★)[61].

8 stycznia 2017, tuż przed pierwszą rocznicą śmierci Bowiego, został opublikowany minialbum pt. No Plan z czterema utworami artysty, które napisał do musicalu Lazarus: tytułowy, „No Plan”, „Killing a Little Time” i „When I Met You”[62][63].

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]
Dom Davida Bowiego w Nowym Jorku oraz pamiątki pozostawione przez fanów po jego śmierci

Zmarł 10 stycznia 2016, dwa dni po swoich 69. urodzinach i premierze albumu Blackstar oraz 18 miesięcy po zdiagnozowaniu u niego raka wątroby[1][4]. Jego ciało poddano kremacji w Nowym Jorku – zgodnie z jego wolą w uroczystości nie uczestniczyli rodzina i przyjaciele, Bowie nie życzył sobie także pogrzebu[64][65]. W testamencie zażyczył sobie, by jego prochy zostały rozsypane na wyspie Bali zgodnie z rytuałem buddyjskim[66].

31 marca 2016 w Nowym Jorku odbył się koncert na cześć Bowiego[67]. 24 lutego 2016 w czasie rozdawania nagród BRIT Award uhonorowano go pośmiertnie nagrodą BRIT Icon Award[68].

Bowie jako aktor

[edytuj | edytuj kod]
Bowie na premierze filmu Moon podczas Tribeca Film Festival (2009)

Pierwszą poważną kreacją filmową Bowiego była tytułowa rola w filmie Nicolasa Roega Człowiek, który spadł na ziemię (1976)[69], za którą zdobył znakomite recenzje, podobnie jak wcześniej za jego sceniczną rolę jako człowiek-słoń w broadwayowskiej The Elephant Man. Bowie od tego czasu sporadycznie występował w innych filmach.

Znakomitym przyjęciem spotkał się w filmie Nagisy Oshimy Wesołych świąt, pułkowniku Lawrence (1983), w którym zagrał jeńca wojennego w japońskim obozie[70]. Bowie zagrał także krótki epizod jako marynarz w filmie grupy Monty Pythona Żółtobrody[71] oraz jako Poncjusz Piłat w filmie Martina Scorsesego Ostatnie kuszenie Chrystusa[72].

Następnym filmem Bowiego był Absolute Beginners (1986), ale film spotkało raczej chłodne przyjęcie krytyków i był klapą finansową[40]. W tym samym roku Bowie wystąpił jako król goblinów w bajkowym filmie fantasy Jima Hensona Labirynt (Bowie napisał też i zaśpiewał kilka piosenek w tym filmie)[73][74].

Obok wielu epizodycznych rólek w różnych filmach i serialach, Bowie zagrał wampira w filmie Zagadka nieśmiertelności, płatnego mordercę w Ucieczce w noc, wcielił się w postać Andy’ego Warhola w Basquiat i pojawił się jako tajemniczy agent FBI Phillip Jeffries w Twin Peaks: Ogniu krocz ze mną[75][76][77]. W 2006 roku zagrał w filmie Prestiż, wcielając się w postać Nikoli Tesli[78]. W 2007 użyczył głosu postaci Maltazara w filmie Artur i Minimki[79].

Zagrał samego siebie w niemieckim filmie Christiane F. – My, dzieci z dworca Zoo[80] o nastoletniej dziewczynie, która pierwszy raz zażyła heroinę po koncercie Bowiego[80]. Muzyk użyczył również swoich utworów na ścieżkę dźwiękową do tego filmu[81].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

19 marca 1970 w Londynie poślubił modelkę Mary Angelę Barnett, z którą rozwiódł się 8 lutego 1980 w Szwajcarii. Mieli syna, Duncana[82]. Jeszcze w trakcie trwania małżeństwa, w drugiej połowie lat 70. spotykał się z Olą Hudson (1946-2009), projektantką mody i matką Slasha z Guns N’ Roses[83]. 24 kwietnia 1992 w Lozannie poślubił somalijską modelkę Iman[84], z którą miał córkę Alexandrię Zahrę[85].

Był ateistą[86], chociaż jako nastolatek w 1967 roku poznawał nauki buddyzmu[87]. W 1993 w wywiadzie wyznał, że na poziomie prywatnym wierzy w Boga i że ta wiara jest niepodważalna[88]. W wywiadzie dla Esquire w 2005 roku powiedział jednak, że jest pod wrażeniem tego wszechświata, ale niekoniecznie wierzy w istnienie jego stwórcy[89].

22 stycznia 1972 w wywiadzie z Michaelem Wattsem dla rockowego czasopisma „Melody Maker” powiedział, że jest gejem[90], po czym we wrześniu 1976 w rozmowie z Cameronem Crowe dla gazety „Playboy” stwierdził, że jest biseksualny[91]. W wywiadzie dla muzycznego magazynu Rolling Stone z 1982 wyznał jednak, że jest heteroseksualny[92], a wcześniejsze deklaracje były wymysłem jego menedżerów, którzy zmusili go do kłamstwa pod wpływem ówczesnej mody na homoseksualizm wśród rockmenów[93]. Wyznał, że pomimo dobrego przyjęcia jego orientacji seksualnej w Europie, zagroziła jego karierze w Stanach Zjednoczonych[93]. Jego pierwsza żona wyznała w 2012, że Bowie był przez pewien czas w związku z Mickiem Jaggerem z grupy The Rolling Stones[94].

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Dyskografia Davida Bowiego.

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Filmografia Davida Bowiego.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Dawid Bowie nie żyje. To był rak wątroby. muzyka.interia.pl, 12 stycznia 2016.
  2. ↑ a b Jon Pareles: Review/Rock; For Bowie, One More Change of Pace. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m Stephen Thomas Erlewine: David Bowie Biography. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  4. ↑ a b Paul Sandle, Guy Faulconbridge: Pop chameleon David Bowie dead of cancer two days after final album. reuters.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  5. ↑ Michael Kimmelman: TALKING ART WITH/David Bowie; A Musician’s Parallel Passion. nytimes.com, 1998-06-14. [dostęp 2024-03-16]. (ang.).
  6. ↑ a b Christopher Sandford: Bowie: Loving The Alien. Londyn: Time Warner Paperbacks, 1997-08-07, s. 28. ISBN 0-7515-1924-3.
  7. ↑ Ashley Kirk: David Bowie: The legendary singer in numbers. telegraph.co.uk. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  8. ↑ Brittany Hodak: Rock Legend David Bowie Dies At 69. forbes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  9. ↑ Tom Huddleston Jr.: The Numbers Behind David Bowie's Remarkable Career. fortune.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  10. ↑ David Bowie: inducted in 1996. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum, Inc.. [dostęp 2016-07-01]. (ang.).
  11. ↑ Lou Reed: 100 Greatest Artists – 39. David Bowie. rollingstone.com. [dostęp 2010-12-02]. (ang.).
  12. ↑ Jonathan Lethem: 100 Greatest Singers – 23. David Bovie. rollingstone.com. [dostęp 2010-12-02]. (ang.).
  13. ↑ Hit Parader’s Top 100 Metal Vocalists of All Time. hearya.com. [dostęp 2010-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-08)]. (ang.).
  14. ↑ 500 Greatest Songs of All Time. rollingstone.com. [dostęp 2011-04-15]. (ang.).
  15. ↑ Margaret Mary (Burns) Jones (1913-2001) | WikiTree FREE Family Tree [online], wikitree.com [dostęp 2023-04-06].
  16. ↑ Shelton Waldrep: Future Nostalgia: Performing David Bowie. Bloomsbury Publishing, 2015, s. 170. ISBN 978-1-62356-679-1.
  17. ↑ Wim Hendrikse: David Bowie – The Man Who Changed the World. New Generation Publishing, 2013. ISBN 978-0-7552-5053-0.
  18. ↑ Steve Pafford: Bowie Style. Music Sales Limited, 2010. ISBN 978-0-85712-364-0.
  19. ↑ Steve Turner: Popcultured: Thinking Christianly About Style, Media and Entertainment. InterVarsity Press, 2013, s. 125. ISBN 978-0-8308-3768-7.
  20. ↑ Alexander Fury (2016-02-29): The Peculiar ’60s Designer Who Redefined Men’s Fashion. „The New York Times”. [dostęp 2019-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-28)]. (ang.).
  21. ↑ 2010: A feast of Bowie-ana served in waffeur-thin slices. Shapers of the 80s. [dostęp 2019-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-28)]. (ang.).
  22. ↑ a b c d e f g h i David Bowie UK Chart History. officialcharts.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  23. ↑ Nick Tosches. Transfomer. „Rolling Stone”, 1973-01-04. Stany Zjednoczone: Wenner Publishing. 
  24. ↑ Nick Tosches: Transfomer (Rolling Stone 1973 Magazine Archives). rollingstone.com. [dostęp 2024-03-16]. (ang.).
  25. ↑ Michael Luckman: Alien Rock: The Rock ’n’ Roll Extraterrestrial Connection. Simon and Schuster, 2010, s. 81. ISBN 978-1-4516-0432-0.
  26. ↑ James E. Perone: The Words and Music of David Bowie. Greenwood Publishing Group, 2007, s. 34. ISBN 978-0-275-99245-3.
  27. ↑ Shelton Waldrep: Future Nostalgia: Performing David Bowie. Bloomsbury Publishing, 2015, s. 147. ISBN 978-1-62356-679-1.
  28. ↑ Phil Hoad: „The Man Who Fell to Earth” review. theguardian.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  29. ↑ Stephen Thomas Erlewine: David Bowie Young Americans review. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  30. ↑ David Buckley: Strange Fascination – David Bowie: The Definitive Story. Wyd. 1st. London: Virgin, 1999, s. 258–75. ISBN 1-8522-7784-X. (ang.).
  31. ↑ John Swenson: Iggy Pop The Idiot review. rollingstone.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  32. ↑ Mark Deming: Iggy Pop Lust for Life review. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  33. ↑ a b c Shelton Waldrep: Future Nostalgia: Performing David Bowie. Bloomsbury Publishing, 2015, s. 109-112. ISBN 978-1-62356-679-1.
  34. ↑ Hugo Wilcken: David Bowie's Low. A&C Black, 2005, s. 54. ISBN 978-0-8264-1684-1.
  35. ↑ Nicholas Pegg: The Complete David Bowie. Titan Books, 2011. ISBN 978-0-85768-719-7.
  36. ↑ a b c Ian Chapman: Experiencing David Bowie: A Listener's Companion. Rowman & Littlefield, 2015, s. 149. ISBN 978-1-4422-3752-0.
  37. ↑ a b c James E. Perone: The Words and Music of David Bowie. Greenwood Publishing Group, 2007, s. 85-90. ISBN 978-0-275-99245-3.
  38. ↑ William L. Schurk: Tarnished Gold: The Record Industry Revisted. Transaction Publishers, 1986, s. 367. ISBN 978-1-4128-3556-5.
  39. ↑ Mark Blake: Is This the Real Life?: The Untold Story of Queen. Da Capo Press, 2013. ISBN 978-0-306-81973-5.
  40. ↑ a b Caryn James: Absolute Beginners (1986) Film: Rock Musical Beginners. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  41. ↑ Dan LeRoy: Original Soundtrack Absolute Beginners review. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  42. ↑ Eoin Devereux, Aileen Dillane, Martin Power: David Bowie: Critical Perspectives. Routledge, 2015, s. 57. ISBN 978-1-317-75449-7.
  43. ↑ a b c d David Bowie Biography. rollingstone.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-29)]. (ang.).
  44. ↑ Christopher Sandford: Bowie: Loving The Alien. Da Capo Press, 2009, s. 280. ISBN 978-0-7867-5096-2.
  45. ↑ Sean Egan: Bowie on Bowie: Interviews and Encounters with David Bowie. Chicago Review Press, 2015, s. 247. ISBN 978-1-56976-977-5.
  46. ↑ David Bowie chciał kontynuować cykl Outside [online], David Bowie chciał kontynuować cykl Outside [dostęp 2016-01-13].
  47. ↑ Stephen Thomas Erlewine: David Bowie 1. Outside review. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  48. ↑ Toija Cinque, Christopher Moore, Sean Redmond: Enchanting David Bowie: Space/Time/Body/Memory. Bloomsbury Publishing, 2015, s. 66. ISBN 978-1-62892-306-3.
  49. ↑ Leo Kelion: David Bowie: The internet pioneer. bbc.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  50. ↑ Andrew Griffin: David Bowie once set up his own internet service provider, BowieNet. independent.co.uk. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  51. ↑ Bowie Bowed Out Of “Goldmine”. mtv.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  52. ↑ Stephen Thomas Erlewine: David Bowie Heathen review. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  53. ↑ Stephen Thomas Erlewine: David Bowie Reality review. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  54. ↑ Bowie announces world tour. news.bbc.co.uk. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  55. ↑ a b Andy Greene: David Bowie's Years as a Rock Recluse. rollingstone.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  56. ↑ David Bowie: News. davidbowie.com. [dostęp 2011-10-02]. (ang.).
  57. ↑ Joe Marchese: Review: David Bowie, “Station to Station” (2010). theseconddisc.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  58. ↑ David Bowie to release new album, with surprise single out now. The Guardian, 8 stycznia 2013. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  59. ↑ Brandon East: The Next Day Review. Ultimate-Guitar.Com, 12 marca 2013. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).
  60. ↑ David Bowie The Next Day. polskieradio.pl, 11 marca 2013. [dostęp 2013-03-23]. (pol.).
  61. ↑ Jon Pareles: David Bowie Blackstar review. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  62. ↑ David Bowie – No Plan EP – nowa płyta i teledysk na urodziny mistrza!. eskarock.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-11)]., 08.01.2017, eskarock.pl.
  63. ↑ Andrew Trendel: New David Bowie ‘No Plan’ EP and video released to mark his birthday., 08.01.2017, nme.com.
  64. ↑ Ciało Davida Bowiego skremowane. Artysta nie chciał pogrzebu. [dostęp 2016-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-03)].
  65. ↑ David Bowie chciał „odejść bez zamieszania”. Muzyk skremowany w tajemnicy, pogrzebu nie będzie. [dostęp 2016-01-15].
  66. ↑ Bowie chciał, żeby jego prochy rozsypano na Bali. [dostęp 2016-01-31].
  67. ↑ Jak wyglądał nowojorski koncert ku pamięci Davida Bowiego?. [dostęp 2016-04-01].
  68. ↑ Dwa hołdy dla Davida Bowiego. Lorde przyćmiła Lady Gagę?. [dostęp 2016-02-26].
  69. ↑ Neil Armstrong (2018-11-24): Diets, drugs, and an 'uptight' David Bowie: how Nicolas Roeg made The Man Who Fell to earth. The Daily Telegraph. [dostęp 2019-01-12]. (ang.).
  70. ↑ Janet Maslin: Merry Christmas Mr Lawrence (1983) David Bowie in 'Merry Christmas. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  71. ↑ Barbe d’or et les pirates (1983) – Full Cast & Crew [online], imdb.com [dostęp 2017-11-22].
  72. ↑ Janet Maslin: The Last Temptation of Christ (1988) Review/Film; "Last Temptation", Scorsese`s View Of Jesus` Sacrifice. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  73. ↑ Nina Darnton: Labyrinth (1986) Screen: Jum Henson's Labyrinth. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  74. ↑ Steven McDonald: Trevor Jones Labyrinth [From the Original Soundtrack of the Jim Henson Film review]. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  75. ↑ Vincent Canby: The Hunger (1983) Vampires and Chic. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  76. ↑ Vincent Canby: Into the Night (1985) Film: John Landis's Into the Light. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  77. ↑ Robbie Collin: Fire Walk with Me: the film that almost killed Twin Peaks. telegraph.co.uk. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  78. ↑ A.O. Scott: The Prestige (2006) NYT Critics’ Pick Two Rival Magicians, and Each Wants the Other to Go Poof. nytimes.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  79. ↑ Ed Gonzalez: Arthur and the Invisibles review. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  80. ↑ a b Jaimey Fisher: Generic Histories of German Cinema: Genre and Its Deviations. Boydell & Brewer, 2013, s. 190. ISBN 978-1-57113-570-4.
  81. ↑ Joseph McCombs: David Bowie Christiane F. – Wir Kinder vom Bahnhof Zoo review. allmusic.com. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).
  82. ↑ Nicholas Pegg: The Complete David Bowie. Titan Books, 2016. ISBN 978-1-78565-533-3. [dostęp 2018-03-20].
  83. ↑ Mick Wall, W. Axl Rose, Robert Filipowski (tłum.), Wydawnictwo In Rock, 2013, s. 68–69, ISBN 978-83-60157-87-9.
  84. ↑ Nicholas Pegg: The Complete David Bowie. Reynolds & Hearn, 2006, s. 238. ISBN 1-905287-15-1.
  85. ↑ Iman and David Bowie's Daughter Is All Grown Up – Alexandria Zahra Jones. www.harpersbazaar.com, 2017-08-21. [dostęp 2018-03-20].
  86. ↑ Anthony DeCurtis: In Other Words: Artists Talk About Life And Work. Hal Leonard Corporation, 2005-05-06, s. 262-263. ISBN 978-0-634-06655-9.
  87. ↑ Glenn Gamboa: Stardust Memories / Without Tibet House, David Bowie never may have gotten Ziggy with it. Now the pop star returns the favor by performing at the annual benefit concert.. newsday.com. [dostęp 2001-01-21]. (ang.).
  88. ↑ Bridget Johnson: Why David Bowie Knelt and Said the Lord's Prayer at Wembley Stadium. [dostęp 2016-01-18]. (ang.).
  89. ↑ David Bowie: What I've Learned. esquire.com. (ang.).
  90. ↑ Michael Watts: Flashback: 22 January 1972. The Guardian. [dostęp 2006-01-22]. (ang.).
  91. ↑ Cameron Crowe: David Bowie – Playboy Magazine. theuncool.com, 1976-09-30. [dostęp 2024-03-16]. (ang.).
  92. ↑ Wendy Leigh (2016-01-13): Wild orgies, threesomes and sex with stars: Was David Bowie’s ‘lance of love’ the real reason for his success?. The Sun. [dostęp 2019-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-15)]. (ang.).
  93. ↑ a b David Bowie Calls Himself 'A Closet Heterosexual'. orlandosentinel.com. [dostęp 1993-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-08)]. (ang.).
  94. ↑ Christophe Andersen: Mick: the Wild Life and Mad Genius of Jagge. Robson Press, 2012-06. ISBN 978-1849543828.
  95. ↑ New group of spiders named after David Bowie and his back catalogue [online], www.nhm.ac.uk [dostęp 2024-03-03] (ang.).
  96. ↑ https://www.postalmuseum.org/blog/david-bowie-special-stamps/
  97. ↑ Small-Body Database Lookup [online], ssd.jpl.nasa.gov [dostęp 2024-03-03].
  98. ↑ Dorota Masłowska, Mariusz Wilczyński, Bowie w Warszawie, Wydanie pierwsze, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022, ISBN 978-83-08-07455-8 [dostęp 2024-03-03].
  99. ↑ Paryż uczci brytyjskiego artystę. W stolicy Francji zostanie otwarta ulica Davida Bowiego [online], polskieradio24.pl [dostęp 2024-03-03] (pol.).
  100. ↑ Odręczne pismo Bowiego, Cobaina i Lennona do pobrania za darmo w formie czcionek komputerowych. Agora SA, 2018-04-10. [dostęp 2018-04-11]. (pol.).
  101. ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2024-03-03].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
David Bowie
Albumy studyjne
Albumy koncertowe
  • David Live
  • Stage
  • Ziggy Stardust: The Motion Picture
  • Tin Machine Live: Oy Vey, Baby
  • Santa Monica '72
  • Live Santa Monica '72
  • Glass Spider Live
  • VH1 Storytellers
  • A Reality Tour
Minialbumy
  • Don't Be Fooled By the Name
  • David Bowie in Bertolt Brecht's Baal
  • The Mannish Boys/Davy Jones and the Lower Third
  • Live EP (Live at Fashion Rocks)
  • Space Oddity
  • The Next Day Extra
Kompilacje
  • The World of David Bowie
  • Images 1966–1967
  • Best Deluxe
  • In the Beginning Vol.2
  • Changesonebowie
  • Starting Point
  • Rock Concert
  • Chameleon
  • La Grande Storia Del Rock
  • Profile
  • The Best of Bowie
  • Another Face
  • Changestwobowie
  • Fashions
  • Bowie Rare
  • Superstar
  • Golden Years
  • A Second Face
  • Prime Cuts
  • Die Weisse Serie – Extra Ausgabe
  • Love You till Tuesday
  • Fame and Fashion
  • David Bowie: The Collection
  • Sound + Vision
  • Starman
  • Changesbowie
  • Rock Reflections
  • David Bowie
  • Early On (1964–1966)
  • The Singles Collection
  • The Gospel According to David Bowie
  • Rarest One Bowie
  • London Boy
  • The Deram Anthology 1966–1968
  • The Best of David Bowie 1969/1974
  • The Best of David Bowie 1974/1979
  • Rarest Series
  • Bowie at the Beeb
  • All Saints
  • Best of Bowie
  • Club Bowie
  • Musical Storyland
  • The Collection
  • The Platinum Collection
  • The Best of David Bowie 1980/1987
  • iSelect
  • Zeit! 77-79
  • Nothing Has Changed
  • Five Years (1969–1973)
  • Who Can I Be Now? (1974–1976)
Single
Grammy Lifetime Achievement Award
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029

Nagrody Grammy w kategorii Najlepszy teledysk
Video roku
(1981−1982)
1983–1986
Najlepszy pomysł
na teledysk
(1987−1988)
1989–2009
od 2010

Laureaci nagrody Michael Jackson Video Vanguard Award
Laureaci nagrody MTV Video Music Award – teledysk męski
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=David_Bowie&oldid=74523111”