Marian Seyda

Marian Seyda
Data i miejsce urodzenia	7 lipca 1879 ; Poznań, Prowincja Poznańska, Królestwo Prus
Data i miejsce śmierci	17 maja 1967 ; Buenos Aires, Argentyna
	Minister sprawiedliwości
Okres	od 20 lipca 1940; do 22 sierpnia 1941
Przynależność polityczna	Stronnictwo Narodowe
Poprzednik	Władysław Sikorski
Następca	Herman Lieberman
	Minister spraw zagranicznych
Okres	od 28 maja 1923; do 27 października 1923
Przynależność polityczna	Związek Ludowo-Narodowy
Poprzednik	Aleksander Skrzyński
Następca	Roman Dmowski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grób Mariana Seydy na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu

Marian Seyda (ur. 7 lipca 1879 w Poznaniu, zm. 17 maja 1967 w Buenos Aires) – polski polityk, historyk, dziennikarz i publicysta związany z ruchem narodowym^[1], w II RP poseł na Sejm Ustawodawczy oraz I kadencji, senator II i III kadencji, członek Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju z ramienia Stronnictwa Narodowego od 8 listopada 1939 roku^[2].

Brat Zygmunta.

Życiorys

Już w gimnazjum należał do tajnej organizacji samokształceniowej „Czerwona Róża”, później przystąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, a od połowy 1900 roku należał do Ligi Narodowej. W kilka lat później wszedł w skład Rady powstałej w 1905 roku w Poznaniu „Straży” – stowarzyszenia stawiającego sobie za cel obronę polskich interesów w państwie pruskim. Od początków XX wieku zajmował stanowisko komisarza Ligi Narodowej na zabór pruski.

Pod koniec 1915 roku z ramienia wielkopolskiej Narodowej Demokracji wyjechał do Szwajcarii, gdzie został współzałożycielem Centralnej Agencji Polskiej w Lozannie. Kiedy 15 sierpnia 1917 w Lozannie pod przewodnictwem Romana Dmowskiego utworzono Komitet Narodowy Polski, wszedł w jego skład. W 1919 roku był ekspertem do spraw politycznych przy delegacji na konferencję pokojową w Paryżu, członkiem Komisji Zaboru Pruskiego i członkiem Stałej Narady.

Powróciwszy do kraju zaangażował się w pracę polityczną jako poseł do Sejmu Ustawodawczego, gdzie był zastępcą przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych. Funkcję tę pełnił również później, gdy ponownie wszedł do Sejmu w 1922 roku. Kiedy w 1923 roku zawarto tzw. „pakt lanckoroński”, został ministrem spraw zagranicznych. Po zamachu majowym na stałe powrócił do pracy w prasie i od września 1926 roku objął stanowisko redaktora naczelnego „Kuriera Poznańskiego”. Senator II kadencji wybrany w 1928 roku z województwa poznańskiego z Listy Związku Ludowo-Narodowego^[3]. W 1930 roku przed wyborami do Sejmu i Senatu mianowany został przez władze centralne Stronnictwa Narodowego komisarzem wyborczym listy SN na województwo poznańskie^[4]. W 1936 roku, nie zgadzając się z polityką „młodych” w Stronnictwie Narodowym, wycofał się z czynnego udziału we władzach partii.

Po wybuchu II wojny światowej wszedł w skład rządu Władysława Sikorskiego początkowo jako członek Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju, a od 1940 roku minister sprawiedliwości. W późniejszym okresie objął Ministerstwo Prac Kongresowych, w 1942 wykluczony ze Stronnictwa Narodowego przez Tadeusza Bieleckiego^[5]. Po ustąpieniu Stanisława Mikołajczyka w dniu 24 listopada 1944 roku, Seyda nie wszedł w skład rządu Tomasza Arciszewskiego. W tym okresie skoncentrował się ponownie na publicystyce, w której domagał się międzynarodowego uznania polskiej granicy zachodniej. Zajmował nieprzejednane stanowisko wobec opartych na kompromisie prób nawiązania stosunków z ZSRR. Po wojnie pozostał na emigracji.

Odznaczony m.in. austriacką Wielką Złotą Odznaką Honorową na Wstędze, rumuńską Wielką Wstęgą Orderu Gwiazdy i kombatanckimi Mieczami Hallerowskimi^[4].

Był żonaty z Marią z Proszyńskich, malarką^[6].

Pochowany na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu (kwatera 7, miejsce 74)^[7].

Przypisy

↑ Marian Seyda [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2023-09-27] (pol.).
↑ Lidia Barbara Paszkiewicz, Komitet dla Spraw Kraju. Zarys działalności Adama Ciołkosza w latach 1940–1942, w: Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty, Toruń, R. 2010, Zeszyt 1–2 (12–13), s. 159.
↑ Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 166, 168.
↑ ^a ^b Zygmunt Kaczmarek: Marian Seyda. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2015-05-13].
↑ Eugeniusz Duraczyński, Rząd Polski na Uchodźstwie 1939–1945. Organizacja, Personalia, Polityka, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1993, s. 249.
↑ DavidD. Buckman DavidD., Artists in Britain Since 1945, t. 2: M–Z, 2006 .
↑ Poznan.pl – Plan Poznania – Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2022-05-23] .

Bibliografia

MarianM. Seyda MarianM., Z zagadnień polityki demokratyczno-narodowej, NorbertN. Wójtowicz (oprac.), Krzeszowice: Dom Wydawniczy „Ostoja” Andrzej Siekierżycki, 2006, ISBN 83-60048-31-2, OCLC 76250742 .

Linki zewnętrzne

Artykuł Lecha Trzeciakowskiego: Wiktoria poznańska

[1] Marian Seyda [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2023-09-27] (pol.).

[2] Lidia Barbara Paszkiewicz, Komitet dla Spraw Kraju. Zarys działalności Adama Ciołkosza w latach 1940–1942, w: Archiwum Emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty, Toruń, R. 2010, Zeszyt 1–2 (12–13), s. 159.

[3] Tadeusz i Karol Rzepeccy, Sejm i Senat 1928–1933. Podręcznik zawierający wyniki wyborów w województwach, okręgach i powiatach, podobizny posłów sejmowych i senatorów, statystyki i mapy poglądowe, Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego, Poznań 1928, s. 166, 168.

[psb-4] Zygmunt Kaczmarek: Marian Seyda. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2015-05-13].

[5] Eugeniusz Duraczyński, Rząd Polski na Uchodźstwie 1939–1945. Organizacja, Personalia, Polityka, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1993, s. 249.

[6] DavidD. Buckman DavidD., Artists in Britain Since 1945, t. 2: M–Z, 2006 .

[7] Poznan.pl – Plan Poznania – Cmentarze [online], www.poznan.pl [dostęp 2022-05-23] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

W dniu zaprzysiężenia	Wincenty Witos Stanisław Głąbiński Jerzy Bujalski p.o. Ludwik Darowski Jerzy Gościcki Władysław Grabski Leon Karliński Władysław Kiernik Władysław Kucharski Jan Łopuszański Jan Moszczyński Stanisław Nowodworski Aleksander Osiński p.o. Marian Seyda
Późniejsi członkowie rządu	Alfred Chłapowski Roman Dmowski Stanisław Grabski Wojciech Korfanty Hubert Linde Andrzej Nosowicz Stanisław Osiecki Stefan Smólski p.o. Stanisław Szeptycki Marian Szydłowski

W dniu zaprzysiężenia	Władysław Sikorski Stanisław Stroński (SN) Adam Koc August Zaleski
Późniejsi członkowie rządu	Jan Stańczyk (PPS) Józef Haller von Hallenburg (SP) Aleksander Ładoś (SL) Marian Seyda (SN) Kazimierz Sosnkowski Stanisław Kot (SL) Henryk Strasburger

W dniu zaprzysiężenia	Władysław Sikorski Stanisław Stroński Józef Haller Stanisław Kot Marian Seyda Jan Stańczyk Henryk Strasburger August Zaleski
Późniejsi członkowie rządu	Wacław Komarnicki Marian Kukiel Jan Kwapiński Herman Lieberman Stanisław Mikołajczyk Karol Popiel Edward Bernard Raczyński

W dniu zaprzysiężenia	Stanisław Mikołajczyk (SL) Władysław Banaczyk (SL) Ludwik Grosfeld (PPS) Zygmunt Kaczyński (SP) Wacław Komarnicki (SN) Stanisław Kot (SL) Marian Kukiel Jan Kwapiński (PPS) Karol Popiel (SP) Tadeusz Romer Marian Seyda (SN) Jan Stańczyk (PPS) Henryk Strasburger
Późniejsi członkowie rządu	Jan Jankowski (SP) Adam Bień (SL) Stanisław Jasiukowicz (SN) Antoni Pajdak (PPS)

II RP	Leon Wasilewski (1918–1919) Ignacy Jan Paderewski (1919) Władysław Wróblewski (p.o.,1919) Stanisław Patek (1919–1920) Eustachy Sapieha (1920–1921) Jan Dąbski (1921) Konstanty Skirmunt (1921–1922) Gabriel Narutowicz (1922) Aleksander Skrzyński (1922–1923) Marian Seyda (1923) Roman Dmowski (1923) Karol Bertoni (p.o., 1923–1924) Maurycy Zamoyski (1924) Aleksander Skrzyński (1924–1926) Kajetan Dzierżykraj-Morawski (p.o., 1926) August Zaleski (1926–1932) Józef Beck (1932–1939) August Zaleski (1942–1943) Edward Raczyński (1941–1943) Tadeusz Romer (1943–1944) Adam Tarnowski (1944–1949)
RP/PRL	Edward Osóbka-Morawski (1944–1945) Wincenty Rzymowski (1945–1947) Zygmunt Modzelewski (1947–1951) Stanisław Skrzeszewski (1951–1956) Adam Rapacki (1956–1968) Stefan Jędrychowski (1968–1971) Stefan Olszowski (1971–1976) Emil Wojtaszek (1976–1980) Józef Czyrek (1980–1982) Stefan Olszowski (1982–1985) Marian Orzechowski (1985–1988) Tadeusz Olechowski (1988–1989)
III RP	Krzysztof Skubiszewski (1989–1993) Andrzej Olechowski (1993–1995) Władysław Bartoszewski (1995) Dariusz Rosati (1995–1997) Bronisław Geremek (1997–2000) Władysław Bartoszewski (2000–2001) Włodzimierz Cimoszewicz (2001–2005) Adam Rotfeld (2005) Stefan Meller (2005–2006) Anna Fotyga (2006–2007) Radosław Sikorski (2007–2014) Grzegorz Schetyna (2014–2015) Witold Waszczykowski (2015–2018) Jacek Czaputowicz (2018–2020) Zbigniew Rau (2020–2023) Szymon Szynkowski vel Sęk (2023) Radosław Sikorski (od 2023)