Dynamika (muzyka)
Dynamika (gr. dynamikós oznaczające: posiadający siłę) – jeden z elementów dzieła muzycznego, określający siłę dźwięku.
Większość instrumentów muzycznych cechuje się możliwościami wydobycia dźwięków o zróżnicowanej głośności.
Wyróżnia się dwa zasadnicze odcienie dynamiczne:
- f (forte) – głośno;
- p (piano) – cicho.
Oba odcienie występują w kilku stopniach natężenia:
| Nazwa włoska | Oznaczenie | Znaczenie |
|---|---|---|
| fortississimo,
fortissimo possibile |
fff | możliwie najgłośniej |
| fortissimo | ff | bardzo głośno |
| forte | f | głośno |
| mezzo forte | mf | dość głośno |
| mezzo piano | mp | dość cicho |
| piano | p | cicho |
| pianissimo | pp | bardzo cicho |
| pianississimo,
pianissimo possibile |
ppp | możliwie najciszej |
| (quasi) niente | n | (prawie) bezgłośnie |
Pomiędzy mf i mp występuje tylko niewielka różnica głośności.
Dobór natężenia dźwięku w dużej mierze zależy od interpretacji i od umiejętności technicznych. Na przykład kontrastowanie pomiędzy pp i ppp wymaga dobrego opanowania instrumentu i jest niezwykle trudne dla początkujących instrumentalistów. Podobnie wydobycie fff wymaga często użycia znacznej siły, ale przy zachowaniu nadal mieszczącej się w granicach percepcji muzycznej barwy dźwięku.
Zmiany dynamiczne
[edytuj | edytuj kod]Cały utwór może być skomponowany w tym samym odcieniu dynamicznym lub dynamika może być zmienna w czasie. Zmiany dynamiczne mogą być raptowne lub następować stopniowo. Oznaczane są graficznie lub słownie:
- crescendo (cresc.) - stopniowy wzrost dynamiki dźwięku;
- più forte (più f) - głośniej;
- diminuendo (lub decrescendo) (dim. lub decresc.) - stopniowy spadek dynamiki;
- più piano (più p) - ciszej;
- al niente - spadek dynamiki aż do zaniku dźwięku;
Nagłe zmiany dynamiczne, często ograniczające się do jednej nuty, zaznaczane są akcentem, wyrażanym graficznie lub słownie, np.:
- subito forte (sf) - nagle głośno;
- sforzato, sforzando (sfz) - akcentując;
- subito piano (sp) - nagle cicho.
Inne określenia
[edytuj | edytuj kod]Istnieje ponadto wiele określeń, odnoszących się do bliższego wyrażania siły brzmienia, np.:
| Nazwa włoska | Znaczenie |
|---|---|
| accentuato | zaznaczając, akcentując |
| agitato | burzliwie |
| con forza | z siłą |
| con fuoco | ogniście, z temperamentem |
| con tutta la forza | z całą siłą |
| marcato | zaznaczając, akcentując |
| mezza voce | półgłosem |
| non troppo | nie zanadto |
| più | więcej, bardziej (np. più forte) |
| simile | w ten sam sposób |
| sotto voce | półgłosem |
| súbito | nagle (np. súbito forte) |
| tutti | wszyscy |
| una corda | na jednej strunie (na fortepianie oznacza użycie lewego pedału, a więc grę piano). |
