Delfinowiec białonosy

Delfinowiec białonosy
	Lagenorhynchus albirostris
	J.E. Gray, 1846
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	zębowce
Nadrodzina	Delphinoidea
Rodzina	delfinowate
Rodzaj	delfinowiec
Gatunek	delfinowiec białonosy
Synonimy
	Delphinus Tursio: Brightwell, 1846; Delphinus albirostris: J.E. Gray, 1846; Delphinus pseudotursio Reichenbach, 1846; Delphinus ibseni Eschricht, 1846; Delphinus (Lagenorhynchus) albirostris: Van Beneden, 1860;
	Delphinus Tursio: Brightwell, 1846; Delphinus albirostris: J.E. Gray, 1846; Delphinus pseudotursio Reichenbach, 1846; Delphinus ibseni Eschricht, 1846; Delphinus (Lagenorhynchus) albirostris: Van Beneden, 1860;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Delfinowiec białonosy^[9], delfin białonosy^[10] (Lagenorhynchus albirostris) – gatunek ssaka z rodziny delfinowatych (Delphinidae). Gatunek słabo poznany.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1846 roku angielski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Lagenorhynchus albirostris^[2]. Holotyp pochodził z Great Yarmouth, w Norfolk, w Wielkiej Brytanii^[11]^[12]. Na okaz typowy składały się szkielet i figura zwierzęcia znajdująca się w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (numer katalogowy BMNH 916a-48.7.12.12), zebrana przez pana Brightwella^[12]^[13].

Analizy przeprowadzone w 2019 roku w oparciu o dane molekularne ujawniły, że tradycyjnie uznawany Lagenorhynchus^[14] nie jest monofiletyczny i należy podzielić go na trzy odrębne rodzaje: Lagenorhynchus, Leucopleurus i Sagmatias^[13]^[15]. Lagenoriynchus albirostris należy do wyizolowanej linii w obrębie Delphinidae i jest jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem rodzaju delfinowiec^[9] (Lagenorhynchus)^[13]^[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[15].

Etymologia

Leucopleurus: gr. λευκος leukos „biały”; πλευρον pleuron „żebra, boki”^[16].
albirostris: łac. albus „biały”; -rostris „-dzioby”, od rostrum „dziób”^[17].

Zasięg występowania

Delfinowiec białonosy występuje od umiarkowanych do subarktycznych wód północnej części Oceanu Atlantyckiego, w tym południowa Cieśnina Davisa, Zatoka Świętego Wawrzyńca, Morze Barentsa i Morze Północne, na południe do Cape Cod (Stany Zjednoczone) na wschodzie i wybrzeża północnej Francji na zachodzie; obserwacje poza granicami Morza Bałtyckiego i Zatoki Biskajskiej oraz wzdłuż Półwyspu Iberyjskiego^[15].

Morfologia

Długość ciała 240–310 cm; masa ciała 180–350 kg^[18]. Występuje dymorfizm płciowy – dorosłe samce są nieco większe i cięższe od dorosłych samic^[18]. Noworodki osiągają długość ciała 110–120 cm przy ciężarze około 40 kg^[18]. Delfinowce białonose są na grzbiecie i bokach czarne, pod spodem białe.

Ekologia

Delfinowce białonose są zwierzętami socjalnymi, pływają w stadach złożonych zwykle z kilkudziesięciu osobników, rzadziej pojedynczo. Żywią się rybami. Biologia rozrodu gatunku jest słabo poznana.

Pokarm

Głównym składnikiem diety delfina białonosego według badań Jefferson i innych z 1993 roku są ryby jak dorsz (Gadus morhua), śledź oceaniczny (Clupea harengus), plamiak (Melanogrammus aeglefinus), karlik (Trisopterus minutus), bielmik (Trisopterus luscus), witlinek (Merlangius merlangus), gromadnik (Mallotus villosus) i morszczuk zwyczajny (Merluccius merluccius)^[19]. Późniejsze badania wykazały także Scomber, Pleuronectese, Limanda, Eleginus i Hyperoplus^[20].

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[8].

Uwagi

↑ Nie Delphinus tursio Fabricius, 1780; błędna identyfikacja.
↑ ^a ^b Kombinacja nazw.

Przypisy

↑ Lagenorhynchus albirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.E. Gray. On the British Cetacea. „The Annals and Magazine of Natural History”. 17 (110), s. 84, 1846. (ang.).
↑ T. Brightwell. Observations on a specimen of the bottle-nosed dolphin, Delphinus Tursio, Fabr., taken at Great Yarmouth, October 1845. „The Annals and Magazine of Natural History”. 17 (109), s. 21, 1848. (ang.).
↑ J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 35, ryc. 10, 11. (ang.).
↑ H.G.L. Reichenbach: Die vollständigste Naturgeschichte des In- und Auslandes. Cetaceen oder Walthiere. Cz. 1. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten Naturgeschichte, 1846, s. ryc. xxiv, fig. 76. (niem.).
↑ D.F. Eschricht. Undersögelser over Hvaldyrene. „Det Kongelige Danske videnskabernes selskabs skrifter Naturvidenskabelig og mathematisk afdeling”. Femte række. 12, s. 297, 1846. (duń.).
↑ P.J. Van Bénéden. Recherches sur la faune littorale de Belgique: Cétacés. „Mémoires de l’Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique”. 32, s. 28, 1860.
↑ ^a ^b J.J. Kiszka J.J., G.G. Braulik G.G., Lagenorhynchus albirostris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-13] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 43, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagenorhynchus albirostris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-11].
↑ ^a ^b P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 62, 1966. (ang.).
↑ ^a ^b ^c N.L. Vollmer, E. Ashe, R.L. Brownell Jr., F. Cipriano, J.G. Mead, R.R. Reeves, M.S. Soldevilla & R. Williams. Taxonomic revision of the dolphin genus Lagenorhynchus. „Marine Mammal Science”. 35 (3), s. 957–1057, 2019. DOI: 10.1111/mms.12573. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagenorhynchus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-01]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 374, 1904. (ang.).
↑ albirostris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 489. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ Jefferson TA, Leatherwood S, Webber MA. FAO Species identification guide. „Marine mammals of the world”, s. 320, 1993.
↑ Reves RR, Smeenk C, Brownell L, Kinze CC. Atlantic white-sided dolphin – Lagenorhynchus acutus (Gray, 1828). „Handbook of Marine Mammals”. 6, s. 31-56, 1999.

Bibliografia

D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagenorhynchus albirostris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-11].
CMS: Lagenorhynchus albirostris (Gray, 1846). [dostęp 2007-12-02]. (ang.).

Zobacz też

ssaki Polski

[3] Nie Delphinus tursio Fabricius, 1780; błędna identyfikacja.

[kn-5] Kombinacja nazw.

[itis-1] Lagenorhynchus albirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[gray1846a-2] J.E. Gray. On the British Cetacea. „The Annals and Magazine of Natural History”. 17 (110), s. 84, 1846. (ang.).

[bri-4] T. Brightwell. Observations on a specimen of the bottle-nosed dolphin, Delphinus Tursio, Fabr., taken at Great Yarmouth, October 1845. „The Annals and Magazine of Natural History”. 17 (109), s. 21, 1848. (ang.).

[gray1846b-6] J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 35, ryc. 10, 11. (ang.).

[rei-7] H.G.L. Reichenbach: Die vollständigste Naturgeschichte des In- und Auslandes. Cetaceen oder Walthiere. Cz. 1. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten Naturgeschichte, 1846, s. ryc. xxiv, fig. 76. (niem.).

[esch-8] D.F. Eschricht. Undersögelser over Hvaldyrene. „Det Kongelige Danske videnskabernes selskabs skrifter Naturvidenskabelig og mathematisk afdeling”. Femte række. 12, s. 297, 1846. (duń.).

[ben-9] P.J. Van Bénéden. Recherches sur la faune littorale de Belgique: Cétacés. „Mémoires de l’Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique”. 32, s. 28, 1860.

[iucn-10] J.J. Kiszka J.J., G.G. Braulik G.G., Lagenorhynchus albirostris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-13] (ang.).

[miiz-11] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-12] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 43, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[msw-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagenorhynchus albirostris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-11].

[her-14] P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 62, 1966. (ang.).

[vol&inni-15] N.L. Vollmer, E. Ashe, R.L. Brownell Jr., F. Cipriano, J.G. Mead, R.R. Reeves, M.S. Soldevilla & R. Williams. Taxonomic revision of the dolphin genus Lagenorhynchus. „Marine Mammal Science”. 35 (3), s. 957–1057, 2019. DOI: 10.1111/mms.12573. (ang.).

[msw2-16] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagenorhynchus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-01]. (ang.).

[icmw-17] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-18] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 374, 1904. (ang.).

[19] albirostris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-12] (ang.).

[hmw-20] J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 489. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[21] Jefferson TA, Leatherwood S, Webber MA. FAO Species identification guide. „Marine mammals of the world”, s. 320, 1993.

[22] Reves RR, Smeenk C, Brownell L, Kinze CC. Atlantic white-sided dolphin – Lagenorhynchus acutus (Gray, 1828). „Handbook of Marine Mammals”. 6, s. 31-56, 1999.

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]