Brzuchowice
49°53′55″N 23°56′56″E/49,898611 23,948889
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Powierzchnia |
11,20 km² | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 32 | ||||
| Kod pocztowy |
79492 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||||
| 49°53′55″N 23°56′56″E/49,898611 23,948889
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Brzuchowice (ukr. Брюховичі) – osiedle typu miejskiego na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie szewczenkowskim Lwowa, 7 km na północny zachód od Śródmieścia; do 1945 w Polsce, w województwie lwowskim, w powiecie lwowskim, siedziba gminy Brzuchowice; parafia rzymskokatolicka, stacja kolejowa, letnisko.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wzmianki o Brzuchowicach pochodzą z 1444[2]. Od 1894 majątek wraz z wybudowaną willą w Brzuchowicach posiadał Franciszek Rawita-Gawroński. W latach 1912–1914 Brzuchowice były ośrodkiem działalności konspiracyjnej Józefa Piłsudskiego (zachowało się wiele rozkazów i korespondendencji sygnowanej w tym miejscu)[2].
W okresie II Rzeczypospolitej w Brzuchowicach zmarli Jan Gella (1923, pisarz)[3][4], Jakub Jaworski (1936, powstaniec styczniowy)[5]. Podczas obchodów Święta Niepodległości w listopadzie 1934 w Brzuchowicach została odsłonięta tablica upamiętniająca Bronisława Pierackiego[6]. W miejscowości istniała skocznia narciarska, zaprojektowana przez inż. Andrzeja Teisseyre, na której w latach 30. rekord ustanowił Stanisław Marusarz, a w zawodach w 1938 triumfował Jan Kula. W Brzuchowicach wychowywała się i kształciła Teresa Świeży-Klimecka (1928–2003, artystka malarka). W 1931 zamieszkał tam pisarz Stefan Grabiński, a po wybuchu II wojny światowej w 1939 aktor Eugeniusz Bodo.
W nocy z 30 na 31 grudnia 1931 r. w willi architekta Henryka Zaremby pod Brzuchowicami doszło do zabójstwa jego 17-letniej córki, Elżbiety (Lusi) Zarembianki. W wyniku procesu winną została uznana guwernatka, konkubina Henryka, Małgorzata (Rita) Gorgonowa. Było to jedno z najgłośniejszych morderstw międzywojennej Polski.
Przed 1939 z Brzuchowicami byli związani dr Paweł Csala (wójt gminy, dyrektor Spółki Akcyjnej dla przemysłu drzewnego „Oikos”) oraz jego brat, lekarz dr Ludwik Csala[7][8].
Brzuchowice posiadają prawa osiedla typu miejskiego od 1940.
W 1942 roku Niemcy zlikwidowali 500-osobową żydowską społeczność Brzuchowic wywożąc Żydów do obozu zagłady w Bełżcu i obozu janowskiego. 20 osób zabito na miejscu[9].
W latach 1946–1957 siedziba rejonu brzuchowickiego.
W mieście powstały: drewniana kaplica (1893, projektant Gustaw Bisanz), Dom młodzieży (1961-1962, projektant Myron Wendzyłowycz), dom wypoczynkowy „Karpaty” (1971, projektant Anatolij Konsułow), cerkiew prawosławna Bożego Ciała (1992, projektant Mykoła Rybenczuk), seminaryjny kompleks Ojców Bazylianów (projektant Jacek Mermon).
W Brzuchowicach zostali pochowani: Gabriel Michał Sokolnicki (1877-1975, na cmentarzu katolickim, polski profesor, inżynier elektryk, przedsiębiorca, działacz polityczny i społeczny, rektor i wieloletni wykładowca Politechniki Lwowskiej), Andrij Kuźmenko (1968-2015, ukraiński muzyk). W mieście zmarł ukraiński poeta Wołodymyr Iwasiuk w 1979.
Od 1996 roku w Brzuchowicach działa Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Lwowskiej.
Od 2001 roku w Brzuchowicach działa Biuro Oddziału nadzorujące działalność Świadków Jehowy na Ukrainie[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ http://db.ukrcensus.gov.ua/PXWEB2007/ukr/publ_new1/2022/zb_Сhuselnist.pdf
- ↑ a b Dwudziestoletni dorobek letniska Brzuchowic. „Wschód”. Nr 92, s. 7, 10 sierpnia 1938.
- ↑ M. H., † Jan Gella, „Gazeta Lwowska”, 23 sierpnia 1923, s. 5.
- ↑ † Jan Gella, „Gazeta Poranna”, 24 sierpnia 1923, s. 6.
- ↑ Skon weterana z r. 1863/64, „Gazeta Lwowska”, 22 sierpnia 1936, s. 3.
- ↑ Święto Niepodległości w gminach powiatu lwowskiego, „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”, 13 listopada 1934, s. 1.
- ↑ Książka telefoniczna, genealogyindexer.org, 1939, s. 587 [dostęp 2018-05-12].
- ↑ Janusz Paluch, Rozmowa z prof. Tadeuszem Riedlem [online], cracovia-leopolis.pl [dostęp 2018-05-12].
- ↑ I.A. Altman, Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, s. 114, ISBN 978-5-8243-1296-6.
- ↑ Zwiedzanie Biur Oddziałów [online], jw.org [dostęp 2021-07-03].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Brzuchowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 428.
- Brzuchowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 250.
- Historia Żydów w Brzuchowicach na portalu Wirtualny Sztetl
- Archiwalne widoki i publikacje o miejscowości w bibliotece Polona
| II Rzeczpospolita |
|
|---|---|
| Ukraina |
|
