Aix (ptaki)

	Aix
	Boie, 1828
	; Mandarynka (A. galericulata)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Cairinini
Rodzaj	Aix
	Typ nomenklatoryczny
	Anas sponsa Linnaeus, 1758
Synonimy
	Aia Eyton, 1838; Dendronessa Swainson, 1831; Lampronessa Wagler, 1832;
	Aia Eyton, 1838; Dendronessa Swainson, 1831; Lampronessa Wagler, 1832;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aix – rodzaj ptaków z podrodziny kaczek w obrębie rodziny kaczkowatych (Anatidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki naturalnie występujące w Ameryce Północnej i Azji^[5]^[6]. W Europie występują ptaki introdukowane, uciekinierzy z niewoli i ich potomkowie^[7].

Morfologia

Długość ciała 41–54 cm, rozpiętość skrzydeł 68–74 cm; masa ciała samców 544–862 g, samic 428–862 g^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1828 roku zoolog Friedrich Boie w artykule poświęconym uwagom o kilku nowych rodzajów ptaków opublikowanym w czasopiśmie Isis von Oken^[1]. Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie)^[8] karolinka (A. sponsa).

Etymologia

Aix: gr. αιξ aix, αιγος aigos ‘duży, płetwonogi ptak’ wspomniany przez Arystotelesa, którego nadal nie zidentyfikowano, ale przypuszcza się, że jest to mała gęś lub duża kaczka. Według Gessnera (1555), Aldrovandiego (1599–1603) i innych autorów nazwa ta stosowana była również dla czajek z rodzaju Vanellus (por. αιξ aix, αιγος aigos ‘koza’)^[9].
Dendronessa: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; νησσα nēssa ‘kaczka’^[10]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Anas galericulata Linnaeus, 1758.
Lampronessa: gr. λαμπρος lampros ‘jasny, promienny’; νησσα nēssa ‘kaczka’^[11]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie)^[12]: Anas sponsa Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[13]:

Aix galericulata (Linnaeus, 1758) – mandarynka
Aix sponsa (Linnaeus, 1758) – karolinka

Przypisy

↑ ^a ^b F. Boie. Bemerkungen über mehrere neue Vogelgattungen. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 329, 1828. (niem.).
↑ Eyton 1838 ↓, s. 119.
↑ W. Swainson: Anatidæ. W: J. Richardson & W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions, under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. Londyn: John Murray, 1831, s. 446. (ang.).
↑ J.G. Wagler. Mittheilungen über einige merkwürbige Thiere. „Isis von Oken”. 25, s. 282, 1832. (niem.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-10-31]. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Ducks, Geese, and Waterfowl (Anatidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Aix, DOI: 10.2173/bow.anatid1.01 [dostęp 2024-10-31] (ang.).
↑ Petr Bednář. Kaczki rodzaju Aix. „Nowa Exota”. 3/2018. s. 37. ISSN 1214-8962.
↑ Eyton 1838 ↓, s. 35.
↑ The Key to Scientific Names ↓, Aix [dostęp 2022-01-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Dendronessa [dostęp 2022-01-12] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Lampronessa [dostęp 2022-01-12] .
↑ T. Salvadori: Catalogue of the Chenomorphæ (Palamedæ, Phœxicopteri, Anseres), Crypturi, and Ratitæ in the Collection of the British Museum. Cz. 27. Londyn: Printed by order of the trustees, 1895, s. 72, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2024-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-31].

Bibliografia

T.C. Eyton: A monograph on the anatidae or duck tribe. London: Longman, Orme, Brown, Green, & Longman, 1838, s. 1–183. (ang.).
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Boie-1] F. Boie. Bemerkungen über mehrere neue Vogelgattungen. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 329, 1828. (niem.).

[CITEREFEyton1838[https://www.biodiversitylibrary.org/page/36002257_119]-2] Eyton 1838 ↓, s. 119.

[Swainson-3] W. Swainson: Anatidæ. W: J. Richardson & W. Swainson: Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions, under command of Captain Sir John Franklin, R.N.. Cz. 2: The Birds. Londyn: John Murray, 1831, s. 446. (ang.).

[Wagler-4] J.G. Wagler. Mittheilungen über einige merkwürbige Thiere. „Isis von Oken”. 25, s. 282, 1832. (niem.).

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-10-31]. (ang.).

[botw-6] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Ducks, Geese, and Waterfowl (Anatidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Aix, DOI: 10.2173/bow.anatid1.01 [dostęp 2024-10-31] (ang.).

[ne-7] Petr Bednář. Kaczki rodzaju Aix. „Nowa Exota”. 3/2018. s. 37. ISSN 1214-8962.

[CITEREFEyton1838[https://www.biodiversitylibrary.org/page/36002109_35]-8] Eyton 1838 ↓, s. 35.

[9] The Key to Scientific Names ↓, Aix [dostęp 2022-01-12] .

[10] The Key to Scientific Names ↓, Dendronessa [dostęp 2022-01-12] .

[11] The Key to Scientific Names ↓, Lampronessa [dostęp 2022-01-12] .

[sal-12] T. Salvadori: Catalogue of the Chenomorphæ (Palamedæ, Phœxicopteri, Anseres), Crypturi, and Ratitæ in the Collection of the British Museum. Cz. 27. Londyn: Printed by order of the trustees, 1895, s. 72, seria: Catalogue of the Birds in the British Museum. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-13] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tadornini Reichenbach, 1849-50 (wersja: 2024-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-10-31].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]