Latham 43

Latham 43
	; Grupa żołnierzy przy łodzi latającej Latham 43 HB3.
	Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Latham Cie. Societe Industrie de Caudebec
Typ	rozpoznawczo-bombowa łódź latająca
Konstrukcja	dwupłatowa łódź latająca o konstrukcji mieszanej
Załoga	4 (pilot, obserwator, 2 strzelców pokładowych)
	Historia
Data oblotu	1924
Lata produkcji	1924 – ?
	Dane techniczne
Napęd	2 silniki rzędowe Lorraine-Dietrich 14
Moc	400 KM (294 kW)
	Wymiary
Rozpiętość	22,50 m
Długość	15,60 m
Wysokość	5,50 m
Powierzchnia nośna	125,00 m²
	Masa
Własna	3600 kg
Startowa	5400 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	160 km/h
Prędkość wznoszenia	3,5 m/s
Pułap	5000 m
Zasięg	840 km
Długotrwałość lotu	7 h
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	2 – 4 karabiny maszynowe Lewis kal. 7,69 mm (ruchome – w niektórych egzemplarzach sprzężone po 2); 400 kg bomb (w wyrzutnikach pod płatem dolnym)
	Użytkownicy
	Francja, Polska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Latham 43 – francuska rozpoznawczo-bombowa łódź latająca z okresu międzywojennego.

Historia

W 1924 roku we francuskiej wytwórni lotniczej Latham Cie. Societe Industrie Caudebec w Caudebec-en-Caux opracowano ciężką łódź latającą przeznaczoną do rozpoznania i bombardowania. Jeszcze w tym samym roku została ona oblatana i wprowadzona do produkcji seryjnej. Samoloty seryjne zostały oznaczone jako Latham 43HB3.

Użycie

Samolot Latham 43 po wprowadzeniu do produkcji seryjnej był wprowadzany do lotnictwa francuskiej marynarki wojennej, lecz z uwagi na jego niezbyt nowoczesną budowę, dostaw tych zaniechano, a następnie maszyny skierowano do jednostek treningowych.

Użycie w lotnictwie polskim

W 1926 roku samoloty Latham 43 zostały zakupione we Francji dla lotnictwa polskiego. 8 samolotów Latham 43 otrzymał Morski Dywizjon Lotniczy w Pucku. W dywizjonie przeznaczone one zostały do bombardowania i dalekiego rozpoznania, przydzielone zostały do Eskadry Niszczycielskiej (nazwanej także Eskadrą Dalekiego Wywiadu).

Służyły one do patrolowania morza za linią wód terytorialnych, do sygnalizowania ruchu okrętów i statków oraz przelatujących samolotów obcych. Używano ich także do holowania celów powietrznych, korygowania ognia artylerii, wykonywania zdjęć lotniczych, wyszukiwania torped i min szkolnych.

Poza zadaniami typowo wojskowymi wykonywano na nich loty pokazowe w głąb kraju, wodując m.in. w Gdyni oraz na Wiśle w Warszawie, Krakowie i Tyńcu koło Krakowa. Na samolotach tych wykonano także rajd z Pucka do Lipawy na Łotwie.

Samoloty Latham 43 były wycofywane sukcesywnie z użycia w latach 1929–1934 roku z powodu ich zużycia. Ostatni samolot tego typu eksploatowany był do 1934 roku.

Opis konstrukcji

Samolot Latham 43 była to czteromiejscowa dwupłatowa rozpoznawczo-bombowa łódź latająca o konstrukcji mieszanej.

Kadłub miał kształt łodziowy z odpowiednio wyprofilowanym dnem, który mógł stykać się z powierzchnią wody przy dużej prędkości. Rozbryzgi fal rozchodziły się wówczas na boki na powierzchni wody i łączyły się daleko za rufą łodzi latającej we wzburzony warkocz, nie przeszkadzając w poruszaniu się jej na wodzie. Kadłub miał konstrukcję drewnianą i kryty był w całości sklejką.

W przedniej części kadłuba znajdowało się stanowisko dla ruchomego karabinu maszynowego (lub dwóch sprzężonych) obsługiwanego przez strzelca. Przed komorą płatów usytuowano w kadłubie odkrytą kabinę z dwoma miejscami obok siebie – pilota z lewej i obserwatora z prawej strony. Za komorą płatów znajdowało się tylne stanowisko z ruchomym karabinem maszynowym (lub dwoma sprzężonymi) obsługiwanym przez drugiego strzelca.

Kadłub przechodził na końcu w statecznik kierunku, do którego przymocowany był ster kierunku. Do usterzenia pionowego zamocowano przy pomocy podpórek zastrzałowych usterzenie poziome. Całe usterzenie miało konstrukcję drewnianą i kryte było płótnem.

Do górnej środkowej części kadłuba zamocowano płat dolny, który wyposażono w dwa pływaki ustateczniające. Do płata dolnego za pomocą kilku par słupków zamocowano płat górny. Płaty między sobą usztywnione były cięgnami stalowymi. Płaty miały konstrukcję dwudźwigarową, konstrukcję drewnianą i kryte były płótnem. Lotki znajdowały się na obu płatach.

Napęd stanowiły dwa silniki rzędowe chłodzone cieczą zamontowane w komorze płatów na kozłach z rur stalowych w niedużej odległości od obu stron kadłuba. Chłodnice umieszczono z boku każdego silnika przy słupkach wewnętrznych. Zbiornik paliwa umieszczono w części środkowej górnego płata.

Bibliografia

Andrzej Morgała: Samoloty w polskim lotnictwie morskim. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1985, s. 131–133. ISBN 83-206-4078-8.

Linki zewnętrzne

Zdjęcie samolotu

[:1-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[A]

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43