Przejdź do zawartości

smutny

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: smutný

smutny (język polski)

[edytuj]
smutna (1.1) dziewczynka
smutna (1.2) mina
wymowa:
IPA: [ˈsmutnɨ], AS: [smutny], ​?/i
podział przy przenoszeniu wyrazu: smut•ny[1]
​?/i
znaczenia:

przymiotnik jakościowy

(1.1) odczuwający smutek, pogrążony w smutku[2]
(1.2) wyrażający smutek, charakteryzujący się smutkiem, nacechowany smutkiem[2][3]
(1.3) godny pożałowania[2], dający powód do smutku[3]
odmiana:
(1.1-3)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mos/mzwmrzżnmosnmos
mianowniksmutnysmutnasmutnesmutnismutne
dopełniaczsmutnegosmutnejsmutnegosmutnych
celowniksmutnemusmutnejsmutnemusmutnym
bierniksmutnegosmutnysmutnąsmutnesmutnychsmutne
narzędniksmutnymsmutnąsmutnymsmutnymi
miejscowniksmutnymsmutnejsmutnymsmutnych
wołaczsmutnysmutnasmutnesmutnismutne
przykłady:
(1.1) Blady i smutny wszedł do pokoju, gdzie zwykle palił się na kominku ogień, a przy nim siadywała jego chora żona[4].
(1.2) Ze smutną miną spoglądała przez okno i czekała na męża.
(1.3) Niedostrzeganie tej smutnej prawdy bardzo poważnie zaciążyło na polskiej świadomości[5].
składnia:
kolokacje:
(1.1) smutny człowiek
(1.2) smutna mina / twarz • smutnorzewny • smutnoszary
(1.3) smutny widok / wypadek • smutna sytuacja
synonimy:
(1.1-2) bajroniczny, boleściwy, chmurny, elegijny, gorzki, grobowy, hiobowy, karawaniarski, łzawy, markotny, melancholijny, minorowy, nachmurzony, niepogodny, nieszczęśliwy, niewesoły, osowiały, osępiały, pełen smutku, pochmurny, pogrzebowy, pogrążony w smutku, pomarkotniały, ponuracki, ponury, posmutniały, posępny, przybity, przygaszony, przygnębiony, przyklapnięty, skwaszony, skwaśniały, smutnawy, smętnawy, smętny, sposępniały, spsiały, stroskany, sępi, tęskny, werterowski, zachmurzony, zasmucony, zasępiony, zatroskany, załamany, zbolały, zgaszony, zgasły, zgnębiony, zgorzkniały, zgryziony, zmarkotniały, zmartwiony, zniechęcony, złamany, żałobny, żałosny, żałośliwy; chmurny jak noc, kwaśny jak ocet, kwaśny jak ocet siedmiu złodziei, nie w sosie, ponury jak chmura gradowa; daw. frasobliwy
(1.3) beznadziejny, czarny, godny pożałowania, mroczny, niedobry, nieprzyjemny, opłakany, pesymistyczny, przygnębiający, przykry, tragiczny, zasmucający, zły, żałosny
antonimy:
(1.1-2) entuzjastyczny, pogodny, poweselały, promienny, radosny, rozanielony, rozbawiony, roześmiany, rozochocony, rozpromieniony, rozradowany, rozweselony, szczęśliwy, uradowany, uszczęśliwiony, uśmiechnięty, wesoły, wniebowzięty; poet. słoneczny; cały w skowronkach, pełen radości, pełen zadowolenia, w różowym humorze
(1.3) dobry, pozytywny, rozweselający, szczęśliwy, wesoły
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. smutek mrz, smuteczek mrz, smutki nmos, smuteczki nmos, smutas mos, smutasek mos, smucenie n, smucenie n, posmucenie n, zasmucenie n, zasmucanie n, smutność ż
czas. smucić ndk., posmucić dk., zasmucić dk., zasmucać ndk.
przym. smutnawy
przysł. smutnie, smutno
związki frazeologiczne:
etymologia:
od XV w., odmianka fonetyczna przym. smętny, cząstka -u- prawdopodobnie pod wpływem st.czes. smutek → smutek[6]
por. smucić, smutek
uwagi:
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Hasło „smutny” w: Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, red. Jerzy Podracki, Horyzont, Warszawa 2001, ISBN 83-7311-161-1, s. 1213.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „smutny” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  3. ↑ 3,0 3,1 publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Hasło „smutny” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
  4. ↑ Eliza Orzeszkowa, Cnotliwi, 1871, Wikiźródła.
  5. ↑ Michnik Adam, Tischner Józef, Żakowski Jacek, Między Panem a Plebanem, 1995, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  6. ↑ Hasło „smutek” w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 564.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=smutny&oldid=8429954”