ater
ater (język łaciński)
[edytuj]| recessus ater (1.1) |
- wymowa:
- znaczenia:
przymiotnik
- (1.1) czarny[1]
- (1.2) ciemnoskóry, czarnoskóry, mający czarną, ciemną skórę[1]
- (1.3) noszący czarne szaty, żałobny, smutny[1]
- (1.4) ponury, straszny, zgubny, wstrętny[1]
- (1.5) złośliwy, wrogi, dokuczliwy, niechętny[1]
- (1.6) niejasny, ciemny, rozmyty[2]
- odmiana:
- (1.1-6) (deklinacja I-II)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n m ż n mianownik āter ātra ātrum ātrī ātrae ātra dopełniacz ātrī ātrae ātrī ātrōrum ātrārum ātrōrum celownik ātrō ātrae ātrō ātrīs biernik ātrum ātram ātrum ātrōs ātrās ātra ablatyw ātrō ātrā ātrō ātrīs wołacz āter ātra ātrum ātrī ātrae ātra stopień wyższy ātrior (deklinacja III) przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga m/ż n m/ż n mianownik ātrior ātrius ātriōrēs ātriōra dopełniacz ātriōris ātriōrum celownik ātriōrī ātriōribus biernik ātriōrem ātrius ātriōrēs ātriōra ablatyw ātriōre ātriōribus wołacz ātrior ātrius ātriōrēs ātriōra stopień najwyższy āterrimus (deklinacja I-II) przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga m ż n m ż n mianownik āterrimus āterrima āterrimum āterrimī āterrimae āterrima dopełniacz āterrimī āterrimae āterrimī āterrimōrum āterrimārum āterrimōrum celownik āterrimō āterrimae āterrimō āterrimīs biernik āterrimum āterrimam āterrimum āterrimōs āterrimās āterrima ablatyw āterrimō āterrimā āterrimō āterrimīs wołacz āterrime āterrima āterrimum āterrimī āterrimae āterrima
- przykłady:
- (1.1) Democritus luminibus amissis alba scilicet discernere et atra non poterat, at vero bona mala, aequa iniqua, honesta turpia, utilia inutilia, magna parva poterat, et sine varietate colorum licebat vivere beate, sine notione rerum non licebat.[3] → Demokryt, straciwszy oczy, nie mógł odróżnić białego od czarnego, ale odróżniał dobre od złego, sprawiedliwe od niesprawiedliwego, uczciwe od haniebnego, użyteczne od nieużytecznego, wielkie od małego. Można być szczęśliwym, nie widząc rozmaitych kolorów, ale bez poznania rzeczy nie można.[4]
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) lumen atrum → światło / ogień z dymem • agmen atrum → mulisty strumień • mare atrum → czarne, wzburzone morze • corvus / carbo ater • nox atra
- (1.4) dies atri → nieszczęśliwe dni (zaznaczane przez starożytnych Rzymian w kalendarzu węglem) • tempestas atra → nieszczęśliwy / trudny okres • mors atra
- synonimy:
- (1.1) anthracinus, cacabatus, caccabatus, furvus, fuscus, morulus, niger, nigrans, nigricolor, piceus, picinus, pulleiaceus
- (1.2) furvus, fuscus
- (1.3) atratus, niger
- (1.4) atrox, furvus, niger, nigrans
- (1.5) atrox, niger
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- (1.2) albus an ater sit
- etymologia:
- (1) praindoeur. āt(e)r- → ogień; ciemny, czarny; złowieszczy[5]; praindoeur. ai-dh-[6][7] (por. gr. αἴθω, por. łac. Aetna, aether, aestus, aestas)
- (1) źródłosłów dla wł. atro, port. atro
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Łaciński - Kolory
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Hasło „ater” w: Mały słownik łacińsko-polski, praca zbiorowa pod red. Józefa Korpantego, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2001, ISBN 978-83-7195-844-1, s. 78.
- ↑
Hasło „ater” w: Greek, Latin, Arabic, Old Norse Word Study Tool.
- ↑ Marcus Tullius Cicero: Tusculanae Disputationes, 5. 114
- ↑ Marek Tulliusz Cyceron: Rozmowy tuskulańskie, str. 246, tłum. Henryk Sułek, wyd. Horyzont, Kielce 2009, ISBN 978-83-7575-187-1
- ↑ Julius Pokorny: Indogermanisches etymologisches Wörterbuch
- ↑ Indo-European Lexicon
- ↑
ater (język wilamowski)
[edytuj]
- wymowa:
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męski
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- uwagi:
- źródła: