Italia (Romeinse Rijk)

Italia
	Romeinse provincie
	Italia
Hoofdplaats	Rome
Huidig land	Italië; Vaticaanstad; San Marino
Portaal	Romeinse Rijk

Italia was het gebied van het Romeinse Rijk waarin de hoofdstad zelf, Rome, gelegen was. Het grondgebied was niet geheel gelijk aan dat van het latere, pas in de 19e eeuw ontstane koninkrijk en de huidige republiek Italië.

Republiek

Tijdens de Romeinse Republiek omvatte het gebied van Italia lange tijd tevens het hele gebied van het Romeinse Rijk. Na de Punische oorlogen was het rijk tot buiten het Italiaanse schiereiland gegroeid en werd door de Romeinse senaat bepaald dat er binnen Italia geen legioenen zich mochten ophouden. De bondgenotenoorlog (Bellum sociorum) was de laatste oorlog in Italia tussen Rome en niet-Romeinse volkeren tot aan de Grote Volksverhuizing. Wel zouden er nog verschillende intern-Romeinse burgeroorlogen volgen.

Keizerrijk

Toen Augustus ten slotte de rust deed wederkeren tijdens het principaat mocht nu wel als enig legeronderdeel de pretoriaanse garde, als lijfwacht van de princeps, in Italia gelegerd zijn.

Italia met de bestuurlijke indeling van Augustus

Augustus verdeelde Italië in 11 bestuurlijke gebieden:

Regio I Latium et Campania
Regio II Apulia et Calabria
Regio III Lucania et Bruttii
Regio IV Samnium
Regio V Piceni
Regio VI Umbria (et ager Gallicus)
Regio VII Etruria
Regio VIII Aemilia
Regio IX Liguria
Regio X Venetia et Histria
Regio XI Transpadana (dit betrof voorheen een deel van Gallia Cisalpina)

Lange tijd bleef deze indeling ook grotendeels bestaan tot aan de ingrijpende wijziging van het bestuur onder Diocletianus. In de 4e eeuw, aan het begin van de christelijke periode, was heel Italië grondig "gelatiniseerd" en werd het Romeinse burgerrecht uitgebreid tot alle vrije inwoners van de provincie Italia. Er was een uitstekend systeem van wegen gebouwd en Italië deelde volledig in de rijkdommen die vanuit alle windstreken naar Rome vloeiden. Sindsdien heeft Italië lange tijd niet meer eenzelfde mate van welvaart en vrede gekend als toen. Het christendom breidde zich steeds verder uit.

Late oudheid

Aan het eind van de 3e eeuw was het belang van Italia verminderd en vooral toen Constantinopel de nieuwe hoofdstad van het Romeinse Rijk werd ging het bergafwaarts met Italia. Omstreeks 300 werd het Romeinse Rijk door keizer Diocletianus verdeeld in twee delen: Oost en West. Italia werd onderdeel van het West-Romeinse Rijk. Tijdens de Grote Volksverhuizing, vanaf omstreeks 400, werd Italia herhaaldelijk geplunderd door de 'barbaren' en het West-Romeinse Rijk verloor in snel tempo grondgebied aan hen. Italia was uiteindelijk het laatste deel van het West-Romeinse Rijk wat nog in handen van de Romeinen bleef tot de definitieve val in 476. De Goten veroverden Italia omstreeks 500 maar bewaarden de eenheid van het schiereiland, evenals de Byzantijnen die Italia veroverden toen de Oost-Romeinse keizer Justinianus een poging deed het Romeinse Rijk te herstellen. Toen ten slotte de Lombarden Italia binnenvielen was het definitief gedaan met de eenheid van Italia tot aan het succes van het streven naar Italiaanse eenheid in de 19de eeuw.