Jump to content

Soma

E Vicipaedia
Sarcostemma acidum e quo soma nostro aevo exprimi solet

Soma,[1] scriptura devanagari सोम (ad pedem litterarum "pressum") est potio ritualis religionis Hinduicae saepe in Rigveda aliisque scripturis relata. Qui in India australi temporibus nostris hanc potionem sumunt e suco plantae Sarcostemmatis acidi exprimere solent. Hanc speciem loco alterius hodie incertae adhibent: textus enim, quibus soma commemorata est, compositos esse censetur millennio II a.C.n. dum Indoaryani (antiquissimae linguae Vedicae locutores) per regiones montanas inter planitiem mediae Asiae vallemque Indi fluminis migrabant. In Avesta, scriptura Iranica, haoma commemorata est, potio quae simili modo atque soma extrahitur, haud dissimiliter in religione Zoroastrea celebratur. Ita binis ramis linguarum Indoiranicarum eadem fere potio recognita est (nomine proto-Indoiranico *sauma-), sed aliis linguis Indoeuropaeis hoc verbum non reperitur. Soma, videlicet potionis potestas psychotropica, et Agnis, videlicet ignis, dei cognati in pantheo Hinduico accepti sunt.[2]

Origo

[recensere | fontem recensere]
Lapis उपांशुसवनम् upāṃśusavanam appellatum quo soma exprimitur

Adalbertus Kuhn iam anno 1859, mythos tam Nordicos quam Sanscriticos de potu divino adducens, illum honorem suasit, quem alii populi Indoeuropaei medo dederunt, e melle confecto, ab Indoiranice loquentibus novellae cuidam potioni somae vel haoma datum esse, interdum vetusta appellatione madhu celebratae,[3] sed e qua planta extractae? Eruditi alii aliter responderunt, e citationibus Sanscriticis ducti quas Alfredus Hillebrandt primus et plenissime collegit: soma optima e monte Mujavant (regionis ignotae) ablata sit;[4] species montana fuerit, foliis floribusque fere carens, surculis fuscis.[5] Gordon Wasson, ethnomycologorum famosissimus, fungum proposuit Amanitam muscariam,[6] adnuente recentius mycologo Kevin Feeney,[7] nonnullis dissonantibus inter quos Ioanne Brough.[8] Gulielmus Jones olim, recenter Flattery et Schwartz Peganum harmala suggesserunt.[9] Plures somam fuisse censent sucum fruticis Ephedrae generis e.g. intermediae.[10] Victor Sarianidi in locis archaeologicis Margianae aevi aënei (e.g. Gonur) vestigia repperit confectionis potionum, quas mixturas fuisse proposuit Ephedrae cum Papavere somnifero et Cannabi sativa; sed haec inventio Ephedrae, Papaveris, Cannabidis ab aliis eruditis non iam confirmatur.[11]

Proprietates

[recensere | fontem recensere]
Soma per pannam lanae colatur

Totus liber nonus Rigvedae, cum aliis carminibus eiusdem collectanei haud paucis, laudes somae cantitavit. Soma saepe stimulare dicta est, e.g. "Bibe nobis, Indra potestates centum possidens, somam fulgentem, vigilantem, fortissimam!"[12] Hymno quadragesimo octavo libri octavi variae somae potestates, sicut a sacerdotibus sentiuntur, plenius enumeratae sunt: ad lucem conducere; salutem aeternamque vitam conferre; prosperitatem et libertatem dare; contra inimicos fraudatoresque protegere; membra et articulos confortare: ita "medum ab immortalibus moriturisque in unam coeuntibus nuncupari solet".[13] Sed proprietas psychotropica, samanis requisita, optime libro decimo enuntiata est per hanc cantilenam, qua omnis versus idem responsum evocat:

नहि मे रोदसी उभे अन्यं पक्षं चन प्रति । कुवित्सोमस्यापामिति ॥७॥
अभि द्यां महिना भुवमभीमां पृथिवीं महीम् ... ॥८॥
हन्ताहं पृथिवीमिमां नि दधानीह वेह वा ... ॥९॥
ओषमित्पृथिवीमहं जङ्घनानीह वेह वा ... ॥१०॥
दिवि मे अन्यः पक्षोऽधो अन्यमचीकृषम् ... ॥११॥
अहमस्मि महामहोऽभिनभ्यमुदीषितः ... ॥१२॥
गृहो याम्यरंकृतो देवेभ्यो हव्यवाहनः । कुवित्सोमस्यापामिति ॥१३॥

("Duo mundi dimidia unui meae alae non aequant: nonne somam bibi? Magnitudine mea caelum supero, magnam hanc tellurem supero ... Tellurem hic, seu forte istic, disponem: ... Tellurem hic, seu forte istic, verberabo ... Una mea ala caelum tangit, altera suspenditur ... Magnus ego, magnus sum, ad nebulas volans ... Ego carrus dives oblationes deis fero: nonne somam bibi?").[14]

Paratio

[recensere | fontem recensere]

Facultates psychotropicae sacerdotibus tantum cognitae sunt, qui somam soli ut videtur consumebant:[15]

यच्चिद्धि त्वं गृहेगृह उलूखलक युज्यसे । इह द्युमत्तमं वद जयतामिव दुन्दुभिः ॥

("Cuivis scilicet operi tu in unaquaque domo, mortarium! adhiberis: hic clarissimum sonum ede, vincentium veluti tympanum").[16] Alii enim, mortariis in arte coquinaria tantum utentes, "sonum" surculorum contritorum ad soma exprimenda nesciebant. Surculis somae, e montibus allatis, lavatis, pressis, sucus lana ovium percolatus purus interdum potatus est sed tribus rebus commixtus sumi solebat, aut lacte (quae mixtura gavāśir nuncupatur) aut dadhi (scilicet iogurtum: dadhyāśir) aut granis avenae (commixtione yavāśir nuncupata).[17] Mixtura cum dadhi in primo libro Rigvedae invocatur:

सुतपाव्ने सुता इमे शुचयो यन्ति वीतये । सोमासो दध्याशिरः ॥

("Libaminum potori parata haec pura adeunt ad cenam libamina, lactis coagulo sacrata").[18] "Coagulum" hodie "iogurtum" appellabimus.

Notae

[recensere | fontem recensere]
  1. ↑ "Soma" Latine scribitur ab F. A. Rosen, Rigveda-Sanhita: liber primus (1838) e.g. p. 82; idem alibi Latinitate simplici "libamen" scribit
  2. ↑ Kuiper (1970) pp. 279-280
  3. ↑ Kuhn (1859); Kuiper (1970) pp. 279, 283-284; Staal (2001) p. 750
  4. ↑ Unde locutio formulaica सोमस्येव मौजवतस्य भक्षो "somae Mujavantinae haustus": Rigveda 10.34.1
  5. ↑ Hillebrandt (1891) pp. 193-498; multo brevius Macdonell et Keith (1912)
  6. ↑ Wasson (1968)
  7. ↑ Kevin Feeney, "Revisiting Wasson's Soma: Exploring the Effects of Preparation on the Chemistry of Amanita Muscaria" in Journal of Psychoactive Drugs vol. 42 (2010) pp. 499-506
  8. ↑ Brough (1971)
  9. ↑ "The moonplant, a species of mountain rue": Sir William Jones, interpr., Institutes of Hindu Law, or the Ordinances of Manu (Calcuttae, 1794) p. 72. Flattery et Schwartz (1989)
  10. ↑ Recentius Falk (1989); de sectatoribus Ephedrae prioribus vide Doniger (1968)
  11. ↑ Sarianidi (2003); Bakels (2003); cf. Asko Parpola, "The coming of the Aryans to Iran and India" in Studia Orientalia vol. 64 (1988) p. 236
  12. ↑ शुष्मिन्तमं न ऊतये द्युम्निनं पाहि जागृविम् । इन्द्र सोमं शतक्रतो ॥ Rigveda 3.37.8
  13. ↑ विश्वे यं देवा उत मर्त्यासो मधु ब्रुवन्तो अभि संचरन्ति : Rigveda 8.48.1 et passim
  14. ↑ Rigveda 10.119.7-13; Staal (2001) pp. 751-752, 761; Thompson (2003) pp. 81-93
  15. ↑ Macdonell et Keith (1912) p. 479
  16. ↑ Rigveda 1.28.5; versio Latina: F. A. Rosen, Rigveda-Sanhita: liber primus (1838) p. 45
  17. ↑ Macdonell et Keith (1912) pp. 477-478; Hillebrandt (1891) pp. 219-223; Romain Garnier, Laurent Sagart, Benoît Sagot, "Milk and the Indo-Europeans" (2017)
  18. ↑ Rigveda 1.5.5; versio Latina: F. A. Rosen, Rigveda-Sanhita: liber primus (1838) p. 7

Bibliographia

[recensere | fontem recensere]
  • C. C. Bakels, "Report concerning the contents of a ceramic vessel found in the "white room" of the Gonur Temenos, Merv Oasis, Turkmenistan" in Electronic Journal of Vedic Studies vol. 9 (2003)
  • Mary Boyce, "Haoma. II, The Rituals" in Encyclopaedia Iranica vol. 11 fasc. 6 pp. 662-667
  • John Brough, "Soma and Amanita muscaria" in Bulletin of the School of Oriental and African Studies vol. 34 (1971) pp. 331-362 JSTOR
  • Willem Caland, Victor Henry, L’'Agnistoma. 2 voll. Lutetiae: Ernest Leroux, 1906; vol. 1; vol. 2
  • Rahul Peter Das, "On the Identification of a Vedic Plant" in G. Jan Meulenbeld, Dominik Wujastyk, edd., Studies on Indian Medical History: Papers Presented at the International Workshop on the Study of Indian Medicine Held at the Wellcome Institute for the History of Medicine, 2-4 Sept. 1985 (Groningen Oriental Studies vol. 2, 1987) pp. 19-42
  • Wendy Doniger O'Flaherty, "The Post-Vedic History of the Soma Plant" in Robert Gordon Wasson, Soma: Divine Mushroom of Immortality (Novi Eboraci: Harcourt, Brace and World, 1968) pp. 95-147
  • Harry Falk, "Soma I and II" in Bulletin of the School of Oriental and African Studies vol. 52 (1989) pp. 77-90
  • Harry Falk, "Decent Drugs for Decent People: Further Thoughts on the Nature of Soma" in Orientalia Suecana vol. 51/52 (2002/2003)
  • David Stophlet Flattery, Martin Schwartz, Haoma and Harmaline: the botanical identity of the Indo-Iranian sacred hallucinogen “Soma” and its legacy in religion, language, and Middle Eastern folklore. Berkeleiae, 1989
  • Ilya Gershevitch, "An Iranist's View of the Soma Controversy" in Philippe Gignoux, Ahmad Tafazzoli, edd., Mémorial Jean de Menasce (Lovanii, 1974) pp. 45-75
  • Alfred Hillebrandt, Vedische Mythologie. Vol. 1: Soma und verwandte Götter. Breslau, 1891 Textus
  • Jan E. M. Houben, "The Soma-Haoma problem: Introductory overview and observations on the discussion" in Electronic Journal of Vedic Studies vol. 9 (2003)
  • M. Hutter, "Weltliche und geistliche Berauschung: die Bedeutung von Haoma im Zoroastrismus" in Mitteilungen für Anthropologie und Religionsgeschichte vol. 11 (1996) pp. 187-208
  • Rajesh Kochhar, "The Rgvedic Soma Plant" in ‘Medicine and Life Sciences in India (Novi Dillii, Centre for Studies in Civilization, 2001) pp. 724-739
  • Adalbert Kuhn, Die Herabkunft des Feuers und des Göttertranks (Berolini: Dümmler, 1859) (pp. 138-165 et passim apud Google Books)
  • F. B. J. Kuiper, recensio operis Wasson (1968) in Indo-Iranian Journal vol. 12 (1970) pp. 279-285 JSTOR; cf. responsum G. Wasson ibidem pp. 286-298 JSTOR
  • A. A. Macdonell, A. B. Keith, Vedic index of names and subjects vol. 2 (Londinii: Murray, 1912) pp. 474-479
  • S. Mahdihasan, The History and Natural History of Ephedra as Soma. Islamabad, 1987 vide recensionem H. Falk
  • Charles Malamoud, "Le soma et sa contrepartie: Remarques sur les stupéfiants et les spiritueux dans les rites de l’Inde ancienne" in Dominique Fournier, Salvatore D’Onofrio, edd., Le Ferment divin (Lutetiae: Maison des Sciences de l'Homme, 1991)
  • B. L. Mukherjee, "The Soma Plant" in Journal of the Royal Asiatic Society (1921) p. 241 ff.
  • Om Prakash, Economy and food in ancient India. Part 2: Food. Dellii: Bharatiya Vidya, 1987; 1a ed., titulo Food and drinks in ancient India (1961) pp. 22-24 et passim
  • Victor I. Sarianidi, "Margiana and Soma-Haoma" in Electronic Journal of Vedic Studies vol. 9 (2003)
  • Frits Staal, "How a Psychoactive Substance Becomes a Ritual: The Case of Soma]" in Social Research vol. 68 (2001) pp. 745-778 JSTOR
  • Dieter Taillieu, "Haoma. I, Botany" in Encyclopaedia Iranica vol. 11 fasc. 6 pp. 659-662
  • George Thompson, "Soma and Ecstasy in the Rgveda" in Electronic Journal of Vedic Studies vol. 9 (2003) in interrete repertum
  • Gordon Wasson, Soma: Divine Mushroom of Immortality. Novi Eboraci: Harcourt, Brace and World, 1968
  • Winifred Warren Wilson, "The Soma Offering in a Fragment of Alkman" in American Journal of Philology vol. 30 (1909) pp. 188-195 JSTOR
  • Gernot L. Windfuhr, "Haoma/Soma, the Plant" in Papers in Honour of Professor Mary Boyce (Acta Iranica vols 24-25, 1985) vol. 1 pp. 699-726
  • Heinrich Zimmer, Altindisches Leben (Berolini: Weidmann, 1879) pp. 272-280

Nexus interni

Receptum de "https://la.wikipedia.org/w/index.php?title=Soma&oldid=3825197"