Vortolibro
Vortolibro (anke vortaro o dicionario) esas libro por serchar senci o tradukuri di vorti di ula linguo. Ordinare la vorti esas organizata segun alfabetal ordino. En reversa vortolibro on serchas segun finala literi. Tezauro esas vortolibro qua havas multega vorti e pagini, ma anke existas "poshala" vortolibri kontenanta nur kelka vorti di ula linguo.
Se lingui skribesas sen separata literi, exemple, Chiniana o gesto-linguo, l'ordino di vorti mustas organizesar altramaniere.
Vortaro ne sempre esas lo sama kam vortolibro. Vortaro esas, exemple, listo di serchinda vorti en ula (granda) libro o listo di vorti sen librala formo en reto. Elektronikala vortari, exemple CD-ROM, uzesas per komputero.
Strukturo di vortolibro
[redaktar | redaktar fonto]L' artikli di vortolibro dispozesas segun alfabetal ordino uzata en relatanta linguo. L'artiklo komencas kun serchinda vorto. La serchinda vorto prizentas lexemo, quo esas abstrakto por omna konjugata formi di ca vorto. Vorto esas litero-seciono maxim mikra, nedepentanta, separate skribenda e senco-havanta di ula linguo.
En dulinguala o plulinguala vortolibri la linguo di serchinda vorti ed exempli nomesas fonto-linguo. Ofte on donas konsili pri pronunco, precipue se skribata formo e pronunco havas signifikanta difero. La skopo-linguo esas la linguo, per quo on donas tradukuri di vorti ed exempli.
Pos tradukuri e klarigo en vorto-artiklo esas exemplaro, quo iluminas l' uzo di vorto. Se explikinda vorto havas tre multalaterala semantiko, on povas uzar specala signi por grupigar klare la senci. Ofte on uzas hierarkale, exemple Romana nombri > mayuskulo-literi > Araba nombri > minuskulo-literi > komopunto > komo.
Uzo di vortolibro
[redaktar | redaktar fonto]Normativeso e deskriptiveso
[redaktar | redaktar fonto]Deskriptanta vortolibro iluminas l' uzo di linguo sen ula konsili pri "apta" uzo. Kontree normativa vortolibro donas konsili pri bona uzo di vorti. Normativa vortolibro prizentas anke ortografiala formi pri quale skribar vorti.
Unlinguala vortolibri
[redaktar | redaktar fonto]En unlinguala vortolibro la linguo di serchinda vorti ed exempli esas la sama, o la vorti ed exempli prizentas diversa formi uzata en la idiomo. Nula tradukuri donesas.
Nunalinguala vortolibro prizentas linguo, quon on uzas en tempo di skribo. Neologismala vortolibro prizentas nova vorti (e nova senci di anciena vorti). Historiala vortolibro iluminas linguo di ula plu anciena epoko.
Ilustrita vortolibro havas desegnuri, fotografuri ed imaji, ma en imajala vortolibro l' imaji havas centrala rolo en klarigo di senci. En explikanta vortolibro la senci di serchinda vorti deskriptesas kun helpo di (samalingual) expliki.
Dialektala vortolibro prizentas ula regionala dialekto od omna dialekti di ula linguo. Jargonala vortolibro explikas jargonala vorti per komuna linguo, od ol donas equivalanta formi jargonala por komun-linguala vorti. Vortolibro di stranjaji "tradukar" vorti stranja, citala (segun altralinguala ortografio skribata), relatanta alta-kulturo aden matrala linguo.
Ciencala vortolibro esas intencata a ciencala uzo od ol esas kompozata segun ciencala principi. Exemple, etimologiala vortolibro explikas l' origino e genezo di vorti, ed en frequesala(?) vortolibro vorti esas dispozata segun frequeso di uzo. Valencala(?) vortolibro prizentas, kun quala vorti e vorto-formi ula vorto (ordinare verbo) povas esar uzata en sentenco.
Dulinguala vortolibri
[redaktar | redaktar fonto]Aktiva vortolibro dulinguala esas intencata por produkto di texto e pasiva vortolibro dulinguala esas intencata por kompreno di texto.
En dulinguala vortolibro serchinda vorti ed exempli, qui iluminas vorti, esas en un linguo e tradukuri es en altra linguo. En multalinguala vortolibro tradukuri esas en du o plu multa lingui. Anke gesto-linguo esas aparta linguo, do vortolibro di gestolinguo explikas o tradukas senci di gesti per altra linguo.
Skolala vortolibreto esas intencata por lernanti en skolo. Studiala vortolibro esas por studenti di ula nematrala linguo. Interpretanta vortolibreto havas maxim ofte uzata vorti e frazi dispozata segun diversa temi.
Generala e specala vortolibri
[redaktar | redaktar fonto]Bazala vortolibro prizentas central e bazala lexiko di ula linguo, e komun-linguala vortolibro deskriptas komuna linguo kom kontrasto di ula specala domeno.
Profesionala vortolibro esas vortolibro, quo prizentas lexiko di ula specala domeno (por ex. tekniko, medicino). Enciklopedio esas verko, quo havas kurta artikli, dispozata segun alfabetal ordino kun helpo di serchinda vorti, pri diversa temi e cienco-domeni.
Abreviaturala vortolibro explikas abreviaturi o, kontree, donas por serchinda vorti abreviaturi.
Semantikala vortolibri
[redaktar | redaktar fonto]Sinonimo-vortolibro prizentas sinonimi e kontigua-sencala vorti, ed antonimo-vortolibro prizentas vorti, qui havas kontrea senci. En nociono-vortolibro (= tezauro, quo esas anke ula grandega vortolibro) sinonimi, hiponimi, hiperonimi edc. esas dispozata sistemale en semantikala grupi.
Idiomala vortolibro prizentas idiomi di ula linguo. Kontree, frazala vortolibro prizentas frazi (= kune uzata vorti), ma ofte vortolibro di idiomi e frazi signifikas sama.
Vortolibro per Ido
[redaktar | redaktar fonto]Ido esas artificala linguo, e pro to Idala vortolibri e vortari havas specala nuanco komparante kun vortolibri di ula naturala linguo. Ido ne havas dialektala o jargonala formi, do ne povas existar vortolibri en tala faki, ma Idala vortolibri de altra tipi, exemple pri diversa temi, povas esar. Idala vortolibri e vortari esas sempre normativa.