Edle vo Eppeberg

s Woppe vo de Edle vo Eppeberg

Di Edle vo Eppeberg sind e mittelalterlichs Ministralgschlecht gsii, wo em nidrige Adel aaghört hend. Eri Stammborg isch ufem Eppeberg oberhalb vo Bichwil i de toggeborgische Gmaind Oberuzwil gstande. Ene isch d Herrschaft Bichwil understande. S Gschlecht isch zudem eng verbunde mit de Frauechlöster Chlöster Maggenau (bi Tegersche), Fischinge und Tänike (bi Aadorf TG). Di maiste Aaghörigi hend Hainrich oder Chuonrat ghaisse.

Gschicht

S erscht Mitglid vo de Famili isch vermuetli de Heinricus de Bichewillâr gsii, wo ane 1222 as Züüg vonere Schenkig vom sanggaller Abt Ruodolf (1220–1226) uuftrett. De erst mit em Name Eppeberg isch aber de Ritter Cuonradus de Ebbinberg (1259–1277) gsii. Er isch ane 1259 Züüg vonere Schenkig vom Abt vo Sanggale as Chloster Maggenau und werd nomol as Züüg i de Joore 1272 und 1277 gnennt.

Siin Noofolger sind de Ritter Hainrich de Eppinberg, zwüschet 1282 und 1284 gnennt und de Cuonart von Epenberg ane 1313.

Vo de nöchst Geneartion hürootet d Katherin von Eppenberg ane 1329 de Chuonrat von Horwe und zur Absicherig vo de Uusstüür verpfändet ere sini Brüedere Hainrich (1329–1358) und Chuonrat von Eppenberg (1329) de Hof Ramsau, wo si as Lehe vo de Groofe vo Toggeborg hend. Ere Maa isch aber scho noch e paar Joor gstorbe. De Hainrich understützt d Maier vo Altstätte, wo im Striit mit de Stadt Sanggale liget. Im Oktober 1338 schlüsst er aber mit de Stadt e Fründschaftsvertrag. Er und sini Schwöster Katherin verzichtet uf Ersatz vo de Schäde wo a de Burg Eppeberg und anderne Güeter entstande sind und verpflichtet sich a de Stadtbörger sini Borg för föf Joor offezhaa. Ends 1342 schenkt de Groof Fridrich vo Toggeborg em Hainrich de Hof Ramsau zu aige, för sini Tienst, woner em erwise het. Nu zwee Mönet spööter vermacht er de Hof aber em Chloster Maggenau, wo d Katherin Nonne woren isch. I de nöchste Joor trett er meermols as Börge uuf för Gschäft vo dem Chloster, wo sini Schwöster Katherin vo 1353 bis 1537 und vo 1365 bis 1367 Äbtissi isch. Wo de Groof Fridrich vo Toggeborg d Adelhait vo Fürsteberg hüürootet, isch de Hainrich as Züüg bi Verhandlige debii.

d Herrschaft Bichwil oder s Gricht Eppeberg im Mittelalter

D Herrschaft Bichwil und d Borg Eppeberg erbet de Cuonrat (1383–1399) und sin Brüeder Heinrich (1383–1392) von Eppenberg. De Cuonrat von Eppenberg hüürootet 1383 d Ursul von Strass und chunnt so i Bsitz vo chliine Güeter am Undersee und uf de Riichenau. E Joor druff werd er as Burgvogt öber d Chyburg iigsetzt, wo d Groofe Donat und Diethelm vo Toggeborg as Pfand vom Herzog Leopold vo Österrich öberchoo hend. Nochem Tood vo de Ursul hüürootet er d Adelhait vo Ainwil. si hend zwoo Töchtere, d Margarete und d Anastasie. 1396 isch de Cuonrat Schiidsrichter im Striit zwöschet de Groofe vo Werdeberg und de Abtai Pfäfers. Sin Tood fallt um 1400 ume. Sini zwoo Töchtere Margrete und Anastasie tretet is Chlooster Maggenau und d Muetter Adelhait vermacht drum em Chlooster de Magelspergs hof z Bichwil.

Um 1402 verzichtet en Ritter Hans von Eppenberg uf Bsitz uf de Riichenau und am Bodesee. Er isch vermuetli e Soo vom Cuonrat und vo de Ursul gsii und het denn Güeter gerbt, wo sini Muetter i d Famili broocht het.

Ane 1403 öberfallet d Appizeller s Dorf Waldchirch, raubet Vee und tötet vili Dorfbiwooner und zündet im End s Dorf aa. Drufabe facklet si d Glattburg abe und denn no d Borg Eppeberg. D Appezeller Riimchronik dichtet druf:

Es was meng rucher gouch,

Si verbrannten Eppemberg ouch

Was hát er in gethán,

Das si im nit ließen stán,

Dem arman sin vesty?

De Cuonrat und de Hainrich sind dozmol scho tood gsii. De Hainrich het e minderjöörige Soo ghaa, de Ludwig (1430–1476), so ass d Gschäft i d Hand vo de Adelhait vo Ainwil choo sind. Si vermacht ere Aatail erem zwait Ehemaa Benz vo Hödorf. De verchauft sini Hälfti vo de Borg Eppeberg ane 1420 em Hainrich Spitzli vo Jonschwil, wo si ane 1430 a sinene Chind Hainrich und Else vererbt. Im gliiche Joor mue de verarmti Ludwig sini Borghälfti verpfände. Er hüürootet ane 1442 d Yta von Rorschach und chunnt so zunere grössere Summe Geld. Ane 1465 chlaget d Maier und d Huusgnosse vo Bichwil de Ludwig aa, wel er z vill Holz i de Wälder gschlage het. S chunnt zunere Offnig, wo d Recht vo de Bichwiler und vo de Edle vo Eppeberg greglet wered.

En Ursula von Eppenberg isch vo 1436 bis 1458 Äbtissi vom Chloster Tänike.

De Ludwig het zwee Söö ghaa, de Hainrich de Älteri (1501–1520) und de Hainrich de Jüngeri (1505–1523). De älter Brüeder isch i de Frömdi im Chriegsdienst gsii. Woner noch öber 40 Joor zruggchoo isch, het en de Hainrich de Jüngeri nöd wöle anerchene. Imene Grichtsfall isch denn aber em ältere Hainrich d Borg Eppeberg vermacht wore. 60 Joor alt hüürootet er d Witwe vom Hopme Lenner, wo e Bueb i d Ehi bringt, de Clemens Lenner. Vom Hainrich em Ältere chunnt si zwee Söö öber, de Chuonrat (1520–1537) und de Itel Hainrich (1520–1537). De Hainrich de Älter werd Chämmerer vom Abt Gotthart vo Sanggale und ernoieret ane 1502 d Offnig mit de Bichwiler. Ane 1505 werd de Hainrich de Jünger Diener und Root vom Abt vo Sanggale.

Nochem Tod vom Hainrich em Älter erbet sini Söö sin Bsitz. De Chuonrat chauft vo sim Brüeder e Tail vom Erb ab. Am 3. Augste 1521 schloot de Blitz i d Borg Eppeberg. D Witwe vom Hainrich em Ältere cha sich rette aber d Famili verlüürt nebet de Borg ono 3500 Gulde. De Chuonrat isch denn bimene Fründ gsii, sin Brüeder Itel Hainrich uf de Riichenau, mit de Absicht Mönch z werde, isch aber nochem Unglück zu de Muetter zrugg. All drai gönd uf Sanggale, wo si s Börgerrecht hend und züglet in e Huus a de Schmittgass. De Hainrich de Jünger verchauft drufabe sin Grichtstail an Hans Meyer Klyri, wo sich nun stolz Meyer von Eppenberg nennt.

De völlig verarmti Chuonrat fangt am Hornig 1524 z Zöri e Lehr as Tuechscherrer aa, macht sich aber im Oktober usem Staub. Sin Verwandte, de Vadian, Reformator vo Sanggale, mue fören börge. Ane 1531 bitrachtet de Vadian und de Chuonrat vo Eppeberg de Halleysche Komet und aanet grosses Uuglück. Glii drufabe brecht de Zwait Chapplerchrieg uss, de Chuonrat grootet am 24. Oktober 1531 i de Schlacht am Gubel i Gfangschaft, werd aber vo de Sanggaler loosglööst. No im gliiche Joor werd er wegere Schlägerai büesst. Im Joor 1536 trett er is Heer vom König Franz I. vo Frankriich ii (1515–1547). Spöter chunnt er vom Abt d Herrschaft Bichwil as Lehe öber, verarmt aber völlig und landet weg sinene Schulde im Gfängnis. 1546 öberninnt de Sebastian Giel vo Glattburg d Herrschaft Bichwil.

Em Chuonrat si Soo de Clemens von Eppeberg isch parat, a de Stadt Chostetz Chriegsvolk zuezfüere. Er isch de Letzt Edli vo Eppeberg. 1642 isch s Gschlecht uusgstorbe. De Junker Ludwig von Thurn erwerbt d Herrschaft Eppenberg. Ane 1808 werded bim Bau vo de Mauritius-Chile Stai vo de Ruine Eppeberg bruucht. Vo de Burg isch hüt numeno de Erdufwurf erhalte.

Archäologii

De Burgstall Eppeberg isch archäologisch nöd undersuecht. Well i de Nööchi vo dem e röömischi Münze vom Chaiser Magnentius gfunne worden isch, werd vermuetet, as di mittelaalterliche Burg öber de Öberrest vomene röömische Wachturn errichtet wore sai. De Burgstall und sini Umgebig ghöred zo de schützeswerte archäologische Fundstelle (SAF) vom Kantoo Sanggale.

Büecher

• Adolph Näf: Burg Eppenberg und die Herrschaft Bichwil. St.Gallen 1912.
• Georg Rimensberger: Burg Eppenberg und die Herrschaft Bichwil. I: D’Region 1982, 3, S. 50–55.

Link

• Martin Leonhard: Eppenberg, von. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Burgenwelt mit Fotti und Charte