Bước tới nội dung

Tùy thư

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Nhị thập tứ sử
STT Tên sách Tác giả Số quyển
1 Sử ký Tư Mã Thiên 130
2 Hán thư Ban Cố 100
3 Hậu Hán thư Phạm Diệp 120
4 Tam quốc chí Trần Thọ 65
5 Tấn thư Phòng Huyền Linh
(chủ biên)		 130
6 Tống thư Thẩm Ước 100
7 Nam Tề thư Tiêu Tử Hiển 59
8 Lương thư Diêu Tư Liêm 56
9 Trần thư Diêu Tư Liêm 36
10 Ngụy thư Ngụy Thâu 114
11 Bắc Tề thư Lý Bách Dược 50
12 Chu thư Lệnh Hồ Đức Phân
(chủ biên)		 50
13 Tùy thư Ngụy Trưng
(chủ biên)		 85
14 Nam sử Lý Diên Thọ 80
15 Bắc sử Lý Diên Thọ 100
16 Cựu Đường thư Lưu Hú
(chủ biên)		 200
17 Tân Đường thư Âu Dương Tu,
Tống Kỳ		 225
18 Cựu Ngũ Đại sử Tiết Cư Chính
(chủ biên)		 150
19 Tân Ngũ Đại sử Âu Dương Tu
(chủ biên)		 74
20 Tống sử Thoát Thoát
(chủ biên)		 496
21 Liêu sử Thoát Thoát
(chủ biên)		 116
22 Kim sử Thoát Thoát
(chủ biên)		 135
23 Nguyên sử Tống Liêm
(chủ biên)		 210
24 Minh sử Trương Đình Ngọc
(chủ biên)		 332
- Tân Nguyên sử Kha Thiệu Mân
(chủ biên)		 257
- Thanh sử cảo Triệu Nhĩ Tốn
(chủ biên)		 529
展覽於國立臺灣師範大學圖書館之隋經籍志考證刊本

Tùy thư (chữ Hán giản thể: 隋书; phồn thể: 隋書; bính âm: Suí shū) là một sách lịch sử theo thể kỷ truyện trong 24 sách lịch sử Trung Quốc (Nhị thập tứ sử) do nhóm sử quan Ngụy Trưng đời Đường biên soạn, thời Tùy Văn Đế, Vương Thiệu đã soạn thành sách Tùy thư gồm 80 quyển. Năm Vũ Đức thứ 4 đời Đường Cao Tổ (621), Lệnh Hồ Đức Phân lần đầu tiên đề xuất kiến nghị tu sửa lịch sử năm triều đại Lương, Trần, Tề, Chu, Tùy, mỗi năm triều đình nhà Đường đều lệnh cho sử thần biên soạn, tu sửa, nhiều năm liền mà vẫn chưa thành sách. Năm Trinh Quán thứ 3 đời Đường Thái Tông (629) lệnh cho Phòng Huyền Linh trông coi việc tu sửa lịch sử nhà Tùy, riêng phần kỷ truyện giao lại cho bọn Nhan Sư Cổ, Khổng Dĩnh Đạt, Hứa Kính Tông làm. Đến năm Trinh Quán thứ 10 (636) thì hoàn thành.

Toàn bộ tác phẩm tổng cộng có 80 quyển, bao gồm Đế kỷ 5 quyển, Chí 30 quyển, Liệt truyện 50 quyển, không có Biểu, nhiều người cùng nhau biên soạn, chia làm hai giai đoạn thành sách, từ khi bắt đầu cho tới lúc tu sửa toàn bộ xong mất khoảng 35 năm mới hoàn thành. Sách ghi chép lịch sử hưng thịnh và suy vong của nhà Tùy bắt đầu từ khi Tùy Văn Đế kiến quốc năm Khai Hoàng nguyên niên (581) đến khi Tùy Cung Đế bị Lý Uyên phế truất vào năm Nghĩa Ninh thứ 2 (618).

Quá trình biên soạn

[sửa | sửa mã nguồn]

Nhóm tác giả Tùy thư phần lớn đều là những kẻ sĩ am hiểu, có trình độ biên soạn sách sử rất cao, phẩm bình nhân vật ít khi kiêng nể. Hơn nữa, bộ Tùy thư còn chứa một khối lượng lớn các tài liệu về văn hóa, khoa học kỹ thuật và kinh tế, chính trị, xã hội. Như phần Tây Vực truyện lần đầu tiên ghi chép về các nước Chín họ Chiêu Vũ, là nguồn sử liệu quan trọng để nghiên cứu về lịch sử Tây Vực. Ngoài ra Tùy thư cũng ghi chép về về việc nghiên cứu số Pi của Tổ Xung Chi, hay bài thảo luận về việc tăng giảm ngày đi giữa Trương Thủ Tín và Lưu Trác.

Ngoài ra, do sử quán đương thời còn tiến hành tu sửa các bộ sử về năm triều đại Lương, Trần, Tề, Chu, Tùy mà thiếu mất phần Chí, vì vậy vào năm Trinh Quán thứ 15 (641) Đường Thái Tông liền hạ chiếu mời đám sử quan như Vu Chí Ninh, Lý Thuần Phong, Vi An Nhân, Lý Diên Thọ, Kính Bá tiếp tục biên soạn phần Chí, ban đầu do Lệnh Hồ Đức Phân đảm nhiệm giám tu (trông coi việc tu sửa), đến năm Vĩnh Huy thứ 3 đời Đường Cao Tông (652) thì đổi sang Trưởng Tôn Vô Kị. Năm Hiển Khánh nguyên niên (656) thành sách dâng lên. Sách còn bao gồm một phần thư chí của Tấn thư. Ban đầu là đơn hành bản (bản phát hành một lần), cũng vì nội dung lấy Tùy là chính, nhà Tùy lại ở vào giai đoạn cuối cùng của năm triều đại, cho nên về sau được soạn thành Tùy thư.

Hiện mười phần Chí đó cũng được gọi là Tùy thư. Trong đó Lý Thuần Phong tu sửa Thiên văn chí rất có thể là người thêm vào phần chí của Tùy thư [1], cũng như Kinh tịch chí là sự kế thừa mục lục sách mang tính đại biểu quan trọng của Trung Quốc sau Nghệ văn chí của Hán thư. Nó sử dụng phương pháp phân loại bộ tứ gồm Kinh, Sử, Tử, Tập có ảnh hưởng rất lớn đối với hậu thế, mang một ý nghĩa quan trọng trong lịch sử mục lục học Trung Quốc.

Mục lục

[sửa | sửa mã nguồn]

Bản kỷ

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Bản kỷ 1 - Cao Tổ thượng
  • Bản kỷ 2 - Cao Tổ hạ
  • Bản kỷ 3 - Dượng Đế thượng
  • Bản kỷ 4 - Dượng Đế hạ
  • Bản kỷ 5 - Cung Đế

Chí

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Chí 1 - Lễ nghi 1
  • Chí 2 - Lễ nghi 2
  • Chí 3 - Lễ nghi 3
  • Chí 4 - Lễ nghi 4
  • Chí 5 - Lễ nghi 5
  • Chí 6 - Lễ nghi 6
  • Chí 7 - Lễ nghi 7
  • Chí 8 - Âm nhạc thượng
  • Chí 9 - Âm nhạc trung
  • Chí 10 - Âm nhạc hạ
  • Chí 11 - Luật lịch thượng
  • Chí 12 - Luật lịch trung
  • Chí 13 - Luật lịch hạ
  • Chí 14 - Thiên văn thượng
  • Chí 15 - Thiên văn trung
  • Chí 16 - Thiên văn hạ
  • Chí 17 - Ngũ hành thượng
  • Chí 18 - Ngũ hành hạ
  • Chí 19 - Thực hóa
  • Chí 20 - Hình pháp
  • Chí 21 - Bách quan thượng
  • Chí 22 - Bách quan trung
  • Chí 23 - Bách quan hạ
  • Chí 24 - Địa lý thượng: Ung Châu, Lương Châu.
  • Chí 25 - Địa lý trung: Dự Châu, Duyện Châu, Ký Châu, Thanh Châu.
  • Chí 26 - Địa lý hạ: Từ Châu, Dương Châu, Kinh Châu.
  • Chí 27 - Kinh tịch 1
  • Chí 28 - Kinh tịch 2
  • Chí 29 - Kinh tịch 3
  • Chí 30 - Kinh tịch 4

Liệt truyện

[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ Cựu Đường thư, Phòng Huyền Linh truyện

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  • Sầm Trọng Miễn, Tùy thư cầu thị.
  • Lưu Thứ Nguyên, "Tùy thư, Thiên văn chí, Thiên tượng ký lục tuyển chú", Thiểm Tây Thiên văn đài đài san quyển 19.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tùy_thư&oldid=71113256”