లాట్వియా

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
Latvijas Republika లాట్విజాస్ రిపబ్లికా
లాట్వియా గణతంత్ర రాజ్యము
Flag of లాట్వియా లాట్వియా యొక్క చిహ్నం
జాతీయగీతం
లాట్వియా యొక్క స్థానం
లాట్వియా యొక్క స్థానం
Location of  లాట్వియా  (ముదురు ఆకుపచ్చ)

– in ఐరోపా  (లేత ఆకుపచ్చ & ముదురు నెరుపు)
– in ఐరోపా సమాఖ్య  (లేత ఆకుపచ్చ)  —  [Legend]
రాజధాని
అతి పెద్ద నగరం 		రిగా
56°57′N 24°6′E / 56.950°N 24.100°E / 56.950; 24.100
అధికార భాషలు Latvian
జాతులు  59.2% లాట్వియన్లు
28.0% రష్యన్లు
  3.7% బెలారసియన్లు
  2.5% ఉక్రెయినియన్లు
  6.6% ఇతరులు [1]
ప్రజానామము లాట్వియన్
ప్రభుత్వం గణతంత్ర సమాఖ్య
 -  రాష్ట్రపతి
 -  ప్రధాన మంత్రి
Independence from Russia and Germany 
 -  Declared1 November 18, 1918 
 -  Recognized January 26, 1921 
 -  Soviet occupation August 5, 1940 
 -  Nazi German occupation July 10, 1941 
 -  Soviet re-occupation 1944 
 -  Announced2 May 4, 1990 
 -  Restored September 6, 1991 
Accession to
the European Union		 May 1, 2004
 -  జలాలు (%) 1.5
జనాభా
 -  July 2009 అంచనా 2,231,503 [2] (143rd)
 -  2000 ppl జన గణన 2,375,000 
జీడీపీ (PPP) 2008 అంచనా
 -  మొత్తం $38.764 billion[3] 
 -  తలసరి $15,218[3] 
జీడీపీ (nominal) 2008 అంచనా
 -  మొత్తం $34.054 billion[3] 
 -  తలసరి $11,909[3] 
జినీ? (2003) 37.7 (medium) 
మా.సూ (హెచ్.డి.ఐ) (2008) Increase 0.863 (high) (44th)
కరెన్సీ Lats (Ls) (LVL)
కాలాంశం EET (UTC+2)
 -  వేసవి (DST) EEST (UTC+3)
ఇంటర్నెట్ డొమైన్ కోడ్ .lv 3
కాలింగ్ కోడ్ ++371
1 Latvia is de jure continuous with its declaration November 18, 1918.
2 Secession from Soviet Union begun.
3 Also .eu, shared with other European Union member states.

లాట్వియా (అధికార నామము రిపబ్లిక్ ఆఫ్ లాట్వియా) ఉత్తరఐరోపాలో బాల్టిక్ సముద్ర తీరాన ఉన్న మూడు దేశాలలో ఇది ఒక దేశము.[4] ఈ దేశానికి ఉత్తరసరిహద్దులో ఎస్టోనియా, దక్షిణసరిహద్దులో లిథువేనియా, తూర్పుసరిహద్దులో రష్యా, ఆగ్నేయసరిహద్దులో బెలారస్ దేశాలు ఉన్నాయి. బాల్టిక్ సముద్ర తీరానికి ఆవల పశ్చిమసరిహద్దులో స్వీడన్ దేశం ఉంది.లాట్వియా జనసంఖ్య 19,57,200.

1991 నుండి లాట్వియా ఐరాస సభ్యదేశంగా ఉంది. 2004 నుండి లాట్వియా ఐరోపా సమాఖ్య, నాటోలలో కూడా సభ్యదేశంగా ఉంది. [5] దేశవైశాల్యం 64589 చ.కి.మీ. [6] దేశంలో టెంపరేట్ సీజనల్ వాతావరణం నెలకొని ఉంటుంది.[7] శతాబ్దాలుగా స్వీడిష్ లియోనియన్, పోలిష్, రష్యన్ పాలనల తరువాత ప్రధానంగా అధికారబద్ధమైన బాల్టిక్ జర్మన్ కులీన పాలన అమలు చేయబడిన తరువాత 1818 నవంబరులో మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత రష్యా నుండి స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించిన తరువాత లాట్వియా రిపబ్లిక్ స్థాపించబడింది. [8] అయినప్పటికీ 1930 ల నాటికి దేశంలో అరిస్టోక్రాటిక్ పాలన కొనసాగింది. 1934 లో తిరుగుబాటు తరువాత కార్లిస్ ఉల్మనిస్ ఆధ్వర్యంలో ఒక అధికార పాలనను స్థాపించబడిన తరువాత దేశం మరింత నిరంకుశంగా మారింది.1940లో సోవియెట్ యూనియన్లో లాట్వియా బలవంతపు ఆక్రమణతో తరువాత 1941 లో నాజీ జర్మనీ దండయాత్ర, ఆక్రమణ, 1944 లో సోవియట్ లచే తిరిగి ఆక్రమించుకోవడంతో, రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభంలో దేశం వాస్తవ స్వాతంత్ర్యానికి అంతరాయం కలిగింది. తరువాతి యాభై సంవత్సరాలు లాట్వియన్ సోవియట్ సోషల్ రిపబ్లిక్‌గా ఉంది 1987 లో ప్రారంభమైన శాంతియుత విప్లవం,సోవియట్ పాలన నుండి బాల్టిక్ విమోచనకు పిలుపునిచ్చింది, "స్టాలినిస్ట్" అక్రమ ఆక్రమణ ఖండించబడింది.[9] 1990 మే 4 న లాట్వియా రిపబ్లిక్ స్వాతంత్ర్య పునరుద్ధరణ పై ప్రకటన ముగిసినప్పటికీ వాస్తవిక స్వాతంత్ర్యం 1991 ఆగస్టు 21న పునరుద్ధరించింది.[10] లాట్వియా ఒక ప్రజాస్వామ్య రిపబ్లిక్, అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన దేశం.[ఆధారం చూపాలి]. దేశరాజధాని రిగా 2014 లో యూరోపియన్ సాంస్కృతిక రాజధానిగా పనిచేసింది. దేశానికి లాత్వియా అధికారిక భాషగా ఉంది.లాట్వియా ఒక సమైక్య దేశంగా ఉంది. ఇది 119 పరిపాలనా విభాగాలుగా విభజించబడింది. వీటిలో 110 మున్సిపాలిటీలు, 9 నగరాలు ఉన్నాయి.[11] లాట్వియా స్వదేశీ ప్రజలను లాట్వియన్లు అంటారు. [6] లాట్వియన్, లిథువేనియన్ రెండు బాల్టిక్ భాషలు మాత్రమే ప్రస్తుతం సజీవ బాల్టిక్ భాషలుగా ఉన్నాయి.13 వ శతాబ్దం నుండి 20 వ శతాబ్దాల వరకు విదేశీ పాలన ఉన్నప్పటికీ లాట్వియన్ దేశం భాష, సంగీత సంప్రదాయాల ద్వారా తరతరాల గుర్తింపును కొనసాగించింది. శతాబ్దాలుగా రష్యన్ పాలన (1710-1918), తరువాత సోవియట్ ఆక్రమణల ఫలితంగా లాట్వియా పెద్ద సంఖ్యలో రష్యన్లు (26.9% రష్యన్ లాట్వియా) ఉన్నారు.[12])వీరిలో కొందరు (లాట్వియాలో 14.1% మంది) మందికి పౌరసత్వం లేదు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం వరకు, లాట్వియాలో జర్మనీకి చెందిన సంప్రదాయ జర్మన్లు, జ్యూస్లకు కూడా మైనారిటీలు ఉన్నారు. చారిత్రాత్మకంగా రోమన్ క్యాథలిక్‌గా ఉన్న ఆగ్నేయ ప్రాంతంలోని లాట్గేల్ ప్రాంతం మినహా లాట్వియా చారిత్రాత్మకంగా ప్రధానమైన ప్రొటెస్టంట్ లూథరన్ కేంద్రంగా ఉంది.[13] తూర్పు సాంప్రదాయ క్రైస్తవులలో రష్యన్ ప్రజలు కూడా గణనీయమైన సంఖ్యలో ఉన్నారు.

ఇది యూరోపియన్ యూనియన్, నాటో, కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఐరోపా, ఐక్యరాజ్యసమితి, సి.బి.ఎస్.ఎస్., ఐ.ఎం.పి., ఎన్.ఐ.బి., ఒ.ఇ.సి.డి., ఒ.ఎస్.సి.ఇ., డబల్యూ,టి.ఒ. సంస్థలలో సభ్యదేశంగా ఉంది. 2014 లో లాట్వియా మానవ అభివృద్ధి సూచికలో 46 వ స్థానంలో ఉంది. 2014 జూలై 1 న అధిక ఆదాయం కలిగిన దేశంగా వరల్డ్ బ్యాంక్ చేత గుర్తించబడింది.[14][15] యూరోజోన్లో పూర్తిస్థాయి సభ్యదేశంగా ఉంది. 2014 జనవరి 1న లాట్వియన్ కరెంసీ అయిన లాట్లకు బదులుగా కరెన్సీగా యూరోను ఉపయోగిస్తుంది.[16]

పేరువెనుక చరిత్ర

[మార్చు]

లాటివియా అనే పేరు పురాతన లాటిన్ల పేరు నుండి స్వీకరించబడింది. ఇది నాలుగు ఇండో-యూరోపియన్ బాల్టిక్ తెగలలో ఒకటి (కోరనియన్స్, సెలానియన్లు, సెమిగల్లియన్లతో పాటు) ఇది ఆధునిక లాట్వియన్ల జాతి ప్రధానంగా ఫిన్నిక్ లివొనియన్లతో కలిపి ఉంది.[17] లాట్వియా హెన్రీ లాటిగాలియా, లెథియా అనే లాటిన్ నాగరికతలను లాటెల్లియన్ల నుండి తీసుకున్నారు. "లెటోనియా" నుండి, అనేక జర్మన్ భాషలలో "లెట్టలాండ్" నుండి రొమన్ల భాషల్లోని పేర్ల వైవిధ్యాలు ఈ పదాలకు స్ఫూర్తినిచ్చాయి.[18]

చరిత్ర

[మార్చు]

సుమారు క్రీ.పూ 3000 లాట్వియన్ ప్రజల ప్రోటో-బాల్టిక్ పూర్వీకులు బాల్టిక్ సముద్రం తూర్పు తీరంలో స్థిరపడ్డారు. [19] బెట్ట్స్ రోమ్, బైజాంటియంన్లకు వాణిజ్య మార్గాలను స్థాపించింది. విలువైన లోహాలకు స్థానిక వర్తక కేంద్రంగా చేసింది.[20] 900 ఎ.డి. నాటికి నాలుగు విభిన్న బాల్టిక్ జాతులు లాట్వియాలో నివాసం ఉండేవి. కురోనియన్స్, లాటల్లియన్స్, సెలానియన్లు, సెమిగాల్లియన్స్ (లాట్వియన్: కర్సి, లాగగిలీ, సీలి, జెమ్గెలీ), అలాగే లినోనియన్లు (లిబిషి) ఫిన్నీక్ భాష మాట్లాడతారు.[ఆధారం చూపాలి]

12 వ శతాబ్దంలో లాట్వియా భూభాగంలో 14 భూభాగాలు ఉన్నాయి: వనేమా, వెందావ, బంధవ, పిమారే, దువ్జారే, సిక్లిస్, మెగావా, పిలసట్స్, ఉపల్లే, సెలిజా, కొక్నెస్, జెర్సికా, తావల్వా, అడిజేలు.[21]

మద్యయుగం

[మార్చు]
Terra Mariana, medieval Livonia
Turaida Castle near Sigulda, built in 1214 under Albert of Riga
In 1282, Riga became a member of the Hanseatic League.

స్థానిక ప్రజలు శతాబ్దాలుగా వెలుపల ప్రపంచంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నారు. వారు 12 వ శతాబ్దంలో ఐరోపా సామాజిక-రాజకీయ వ్యవస్థలో పూర్తిగా విలీనం అయ్యారు.[22] 12 వ శతాబ్దం చివర్లో పోప్ పంపిన మొట్టమొదటి మిషనరీలు డౌగావా నదిలో పయనించి మతమార్పిడిని కోరుతూ ప్రచారం చేసారు.[23] చర్చి ప్రజలు ఆశించిన విధంగా స్థానిక ప్రజలు క్రైస్తవ మతంలోకి మారలేదు.[23] అన్యమతస్థులను అన్వేషణచేసి చంపడానికి, దొంగిలించడానికి తూర్పు ఐరోపా అంతటా జర్మన్ క్రూసేడర్లు పంపబడ్డారు లేదా వారి సొంత ఒప్పందంపై నిర్ణయం తీసుకోవాలని నిర్ణయించారు.1184 లో సెయింట్ మేన్హార్డ్ ఆఫ్ సెగెగ్బెర్గ్ ఐకాస్సిలేలో వచ్చారు. లియోనియాకు చెందిన వ్యాపారులతో కలిసి కాథలిక్ బృందంతో వారు అన్యమత విశ్వాసాల నుండి ప్రజలను మార్చడమే లక్ష్యంగా చేసుకుని వెళ్లారు. ఉత్తర ఐరోపా‌లో పోప్‌లకు వ్యతిరేకంగా ప్రతిస్పందిస్తూ పోప్ ఖైదు చేయాలని మూడవ పిప్ సెలెస్టైన్ పిలుపునిచ్చింది. శాంతి పరిణామాల ఫలితాలను ఉత్పత్తి చేయడంలో విఫలమైన తరువాత మెయిన్హార్డ్ ఆయుధాల చేత లివొనైయన్లను మార్చేందుకు పన్నాగం పన్నాడు.[24] 13 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో నేటి లాట్వియా పెద్ద భాగాలను జర్మన్లు పరిపాలించారు.[23] సదరన్ ఎస్టోనియాతో కలిసి ఈ జయించిన ప్రాంతాలు క్రూసేడర్ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేశాయి. ఇవి టెర్రా మరియానా లేదా లివోనియాగా పిలువబడ్డాయి. 1282 లో రిగా, తర్వాత సిసిస్, లింబాజి, కొంకీస్, వాల్మీర నగరాలు హాన్సియాటిక్ లీగ్లో భాగమయ్యాయి.[23] రీగా తూర్పు పడమర వ్యాపారంలో ముఖ్యమైనది.[23] పాశ్చాత్య ఐరోపాతో దగ్గరి సాంస్కృతిక సంబంధాలను ఏర్పరుచుకుంది. [ఆధారం చూపాలి]

సంస్కరణల కాలం , పోలిష్- లిథువేనియన్ పాలన

[మార్చు]
The Swedish Empire (1560–1815).
Riga became the capital of Swedish Livonia and the largest city in the Swedish Empire.

లివియోనియన్ యుద్ధం (1558-1583) తరువాత లివోనియా (లాట్వియా) పోలిష్, లిథువేనియన్ పాలనలోకి మారింది.[23]

ఎస్టోనియా దక్షిణ భాగం, లాట్వియా ఉత్తర భాగం లిథువేనియా గ్రాండ్ డచీకి ఇవ్వబడి లివియోనియా డచీ (డ్యూటస్ లివోనియా ఎల్అడ్యూనెన్సెన్సిస్) లో భాగంగా అయింది. లియోనియా ఆర్డర్ ఆఖరి మాస్టర్ గాట్థార్డ్ కెట్లర్ డచీ ఆఫ్ కోర్లాండ్, సెమిగల్లియాలను ఏర్పాటు చేశాడు.[25] డచీ పోలాండ్‌కు ఒక భూభాగ స్థితి అయినప్పటికీ ఇది 17 వ శతాబ్దంలో గణనీయమైన స్థాయిలో స్వయంప్రతిపత్తి కలిగి స్వర్ణ యుగాన్ని అనుభవించింది. లాత్వియా తూర్పు ప్రాంతంలో ఉన్న లాగల్గియా పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ ఇంఫ్లేంటీ వైవొడిషిప్ భాగంగా మారింది.[26] 17 వ, ప్రారంభ 18 వ శతాబ్దాల్లో పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్, స్వీడన్, రష్యా తూర్పు బాల్టిక్ లో అధికారము కొరకు పోరాడింది. పోలిష్-స్వీడిష్ యుద్ధం తరువాత, ఉత్తర లివోనియా (విజ్జేమ్తో సహా) స్వీడిష్ పాలనలో వచ్చింది. రిగా అనేది స్వీడిష్ లివోనియా రాజధానిగా, మొత్తం స్వీడిష్ సామ్రాజ్యంలోని అతిపెద్ద నగరంగా మారింది.[27] 1629 లో ఆల్మార్క్ ట్రూస్ వరకు స్వీడన్, పోలాండ్ మధ్య అరుదుగా పోరాటాలు సంభవించాయి. [ఆధారం చూపాలి] స్వీడిష్ కాలంలో లాట్వియాలో సానుకూలంగా పరిస్థితిని గుర్తుకు తెస్తుంది.దాస్యం క్షీణించింది, రైతుల కోసం ఒక పాఠశాలల నెట్వర్క్ ఏర్పాటు చేయబడింది,, ప్రాంతీయ బారన్ల శక్తి తగ్గిపోయింది.[28][29] ఈ సమయంలో అనేక ముఖ్యమైన సాంస్కృతిక మార్పులు సంభవించాయి. స్వీడిష్, ఎక్కువగా జర్మన్ పాలనలో పశ్చిమ లాట్వియా లూథరనిజాన్ని దాని ప్రధాన మతంగా స్వీకరించింది.

కౌమానియన్లు, సెమిగాలియన్లు, సెలానియన్లు, లివ్స్ ఉత్తర లాట్గాలియన్ల పురాతన తెగలు లాట్వియన్ ప్రజలుగా సంఘటితం అయ్యారు. లాట్వియన్ భాష మాట్లాడేలా ఏర్పరుచుకున్నారు. ఏదేమైనా అన్ని శతాబ్దాలుగా, ఒక వాస్తవ లాట్వియన్ రాజ్యం స్థాపించబడలేదు. కాబట్టి ఆ సమూహంలో ప్రజలకు సరైన సరిహద్దులు, రక్షణ ప్రశ్నార్ధకం అయ్యాయి. ఇంతలో లాట్వియాలోని ఇతర ప్రాంతాలలోని ప్రధానంగా దక్షిణ ప్రాంతాలలోని లత్గాలియన్లు ఎక్కువగా దక్షిణ లాట్గల్లియన్లు పోలిష్, జేస్యూట్ ప్రభావంలో కాథలిక్కు మతాన్ని స్వీకరించారు. స్థానిక మాండలికం వైవిధ్యంగా ఉంది. ఇది అనేక పోలిష్, రష్యన్ రుణ వర్గాలను స్వాధీనం చేసుకుంది.[30]

రష్యన్ పాలనలో లటివియా (1710–1917)

[మార్చు]

1710 లో ఎస్టోనియా, లివోనియా సామ్రాజ్యం, " నినెస్టీ సంధి (1721) "లో గ్రేట్ నార్తరన్ యుద్ధం ముగియడంతో రష్యాకు విజ్జీమ్‌ను ఇచ్చింది.ఇది రిగా గవర్నరేట్లో భాగం అయింది. [ఆధారం చూపాలి]

1772 రష్యాలో విలీనం చేయబడే వరకు లత్గాలె ప్రాంతం ఇన్‌ఫ్లాంటీ వైవొడెషిప్‌గా పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్‌లో భాగంగా ఉంది. ఇది డచీ ఆఫ్ కోర్ల్యాండ్ , సెమిగాలియా 1795 లో స్వతంత్ర రష్యన్ రాష్ట్రంగా (కౌర్ల్యాండ్ గవర్నరేట్) అయ్యాయి. ప్రస్తుతం రష్యా సామ్రాజ్యం నుండి లాట్వియా దేశంలో ఇది భాగం అయింది. మూడు బాల్టిక్ ప్రాంతాలు స్థానిక చట్టాలను సంరక్షించాయి. జర్మనీ స్థానిక అధికారిక భాషగా , వారి సొంత పార్లమెంట్‌లో ఉపయోగించబడింది. [ఆధారం చూపాలి]గ్రేట్ నార్తర్న్ యుద్ధం (1700-1721) సమయంలో 40% వరకు లాటియన్లు కరువు , ప్లేగు కారణంగా మరణించారు.[31] రిగా నివాసితులు 1710-1711లో ప్లేగుచేత కారణంగా మరణించారు.[32][citation needed] 1817 లో కేర్ల్యాండ్ , 1819 లో విజ్జీలో విముక్తం చేయడం జరిగింది.[ఆధారం చూపాలి] ఏదేమైనా విమోచనం భూస్వాములు , కులీనులకు నిజంగా ప్రయోజనకరంగా ఉండేది.[ఆధారం చూపాలి]"వారి సొంత స్వేచ్ఛాయుత" ఎస్టేట్స్లో తిరిగి పని చేసేలా ప్రేరేపించింది.[ఆధారం చూపాలి] 19 వ శతాబ్దంలో నాటకీయంగా సాంఘిక నిర్మాణం మారింది. [ఆధారం చూపాలి] సంస్కరణల తరువాత రైతులు తమ భూమిని తిరిగి కొనుగోలు చేయడానికి అనుమతించిన తరువాత స్వతంత్ర రైతులు ఒక తరగతిగా స్థిరపడ్డారు. కానీ చాలా మంది భూమిలేని రైతులు ఉన్నారు. పెరుగుతున్న లాట్వియన్ బూర్జువా. యంగ్ లాట్వియన్ [ఆధారం చూపాలి] ఉద్యమం శతాబ్దం మధ్యకాలం నుంచి జాతీయవాదానికి పునాది వేసింది. పలువురు నాయకులు జర్మనీ ఆధిపత్య సాంఘిక క్రమానికి వ్యతిరేకంగా స్లావొఫిలే మద్దతు కోసం చూస్తున్నారు. [ఆధారం చూపాలి] సాహిత్యం, సమాజంలో లాత్వియా భాష వాడుక పెరుగుదల లాత్వియా భాష మొదటి జాతీయ అవేకెనింగ్ అని పిలువబడింది. 1863 లో జనవరి తిరుగుబాటుకు పోలిష్‌ నాయకత్వం వహించిన తరువాత లాట్గేల్‌లో రస్సిఫికేషన్ ప్రారంభమైంది. ఇది 1880 ల నాటికి లాట్వియా మిగిలిన ప్రాంతాలకు విస్తరించింది. [Citation needed] [ఆధారం చూపాలి] యంగ్ లాట్వియన్లు న్యూ కరెంట్ విస్తారమైన వామపక్ష సాంఘిక, రాజకీయ ఉద్యమంతో మరుగునపడ్డారు. 1890 లలో. 1905 లో రష్యన్ రివల్యూషన్లో పేలవమైన అసంతృప్తి కలిగించింది. ఇది బాల్టిక్ ప్రావిన్స్లలో జాతీయవాద పాత్రను తీసుకుంది.[ఆధారం చూపాలి] ఈ రెండు శతాబ్దాల్లో లాట్వియా ఆర్థిక, నిర్మాణ వృద్ధిని చవిచూసింది - ఓడరేవులు విస్తరించబడ్డాయి (రిగా రిపబ్లిక్లో అతిపెద్ద సామ్రాజ్యంగా ఉంది), రైల్వేలు నిర్మించబడ్డాయి, కొత్త కర్మాగారాలు, బ్యాంకులు,, ఒక విశ్వవిద్యాలయం స్థాపించబడ్డాయి, అనేక నివాస భవనాలు, ప్రజా (థియేటర్లు, మ్యూజియమ్స్), పాఠశాల భవనాలు నిర్మించబడ్డాయి. కొత్త పార్కులు ఏర్పడ్డాయి. ఈ కాలం నుండి ఓల్డ్ టౌన్ వెలుపల రిగా బౌలెవర్డ్స్, కొన్ని వీధులు. [ఆధారం చూపాలి]రష్యన్ సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉన్న లాట్వియన్, ఎస్టోరియన్ భూభాగాల ప్రొటెస్టెంటు మత ప్రభావితులైన ప్రజలు అధికంగా ఉన్నారు.[33]

స్వతంత్ర ప్రకటన

[మార్చు]
Kārlis Ulmanis

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం లాట్వియా రాష్ట్రం రష్యా సామ్రాజ్యంలోని ఇతర పశ్చిమ ప్రాంతాల్లోని భూభాగాలను నాశనం చేసింది. 1917 లో రష్యన్ విప్లవం కారణంగా ఏర్పడిన అధికార శూన్యత ఏర్పడినంత తరువాత స్వీయ-ప్రభుత్వం కొరకు నిర్భంధం మొదట స్వయంప్రతిపత్తికి మాత్రమే పరిమితమయ్యాయి. తర్వాత మార్చి 1918 లో రష్యా, జర్మనీల మధ్య బ్రెస్ట్-లిటోవ్క్ ఒప్పందం తరువాత 1918 నవంబరు 11 న జర్మనీతో మిత్రరాజ్యాల సైన్యం 1918 నవంబరు 18 న, రిగాలో, పీపుల్స్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ లాట్వియాగా దేశం స్వాతంత్ర్యాన్ని ప్రకటించింది. ప్రభుత్వానికి కార్లిస్ ఉల్మానిస్ తాత్కాలిక అధిపతిగా వ్యవహరించింది. [ఆధారం చూపాలి] తదనంతరం స్వాతంత్ర్య యుద్ధం తూర్పు ఐరోపాలో పౌర, నూతన సరిహద్దు యుద్ధాలు సాధారణ భాగంగా ఉంది. 1919 వసంతకాలం నాటికి మూడు ప్రభుత్వాలు-ఉల్మానిస్ ప్రభుత్వం ఉండేవి. పెటెరిస్ స్టుక్కా నేతృత్వంలో లాట్వియా సోవియట్ ప్రభుత్వం దళాలు ఎర్ర సైన్యం మద్దతుతో దాదాపు అన్ని దేశాలను ఆక్రమించింది; బాల్టిస్కే ల్యాండ్స్వేహ్ర్, జర్మన్ ఫ్రికీకో ఇరన్ డివిషన్ మద్దతుతో ఆండీస్విస్ నైట్రా నేతృత్వంలో యునైటెడ్ బాల్టిక్ డచీ,బాల్టిక్ జర్మనీ ప్రభుత్వాలు [ఆధారం చూపాలి]

జూన్ 1919 లో వెస్టెన్ యుద్ధంలో జర్మనీలను ఎస్టోనియన్, లాట్వియన్ దళాలు [ఆధారం చూపాలి] ఓడించాయి. ప్రధాన జర్మన్ బలగం-పాశ్చాత్య రష్యన్ వాలంటీర్ సైన్యం-పావెల్ బెర్మొంట్-అవలోవ్‌ను నవంబరులో తిప్పికొట్టారు. 1920 లలో లాట్వియన్, పోలిష్ దళాలు తూర్పు లాట్వియా రెడ్ ఆర్మీ దళాల నుండి తొలగించబడింది (పోలిష్ దృక్పథంలో దౌగవ్పిల్స్ యుద్ధం పోలిష్-సోవియట్ యుద్ధంలో భాగంగా ఉంది).[ఆధారం చూపాలి] స్వేచ్ఛగా ఎన్నుకోబడిన రాజ్యాంగ సమావేశాలు 1920 మే 1 న సమావేశమయ్యాయి, ఫిబ్రవరి 1922 లో సతర్సేమ్మే (కాంసిట్యూషన్ ఆఫ్ లాటివా) ఒక స్వతంత్ర రాజ్యాంగాన్ని స్వీకరించాయి.[34] 1934 లో జరిగిన తిరుగుబాటు తరువాత కార్లిస్ ఉల్మనీలచే రాజ్యాంగం పాక్షికంగా సస్పెండ్ చేయబడింది. కానీ 1990 లో ఇది పునరుద్ఘాటించబడింది. అప్పటి నుండి సవరించబడిన రాజ్యాంగం లాట్వియాలో ఇప్పటికీ అమలులో ఉంది. 1915 లో లాట్వియా పారిశ్రామిక స్థావరాన్ని తొలగించి రష్యా అంతర్భాగానికి తరలించబడింది.నూతన రాజ్యంలో తీవ్రమైన రాజకీయ సంస్కరణ కేంద్ర రాజకీయ ప్రశ్నార్ధకంగా మారింది. 1897 లో గ్రామీణ జనాభాలో భూమిలేని రైతులు 61.2% ఉన్నారు. 1936 నాటికి ఆ శాతం 18%కు తగ్గించబడింది.[35] 1923 నాటికి యుద్ధం స్థాయి అధిగమించి సాగు భూమి విస్తరించింది. ఇన్నోవేషన్, పెరుగుతున్న ఉత్పాదకత ఆర్థిక వ్యవస్థ వేగవంతమైన అభివృద్ధికి దారి తీసింది. కానీ ఇది త్వరలోనే మహా మాంద్యం ప్రభావాల వలన బాధించబడింది.లాట్వియా ఆర్థిక రికవరీ సంకేతాలను చూపించింది, పార్లమెంటరీ కాలంలో నియోజకవర్గం స్థిరపడింది. [ఆధారం చూపాలి] 1934 మే 15 న ఉల్మానిస్ ఒక రక్తపాత తిరుగుబాటును ప్రారంభించి. 1940 వరకు కొనసాగిన జాతీయవాద నియంతృత్వాన్ని నెలకొల్పింది.[36] 1934 తరువాత ఉల్మానియస్ "లాట్వినైజింగ్" ఆర్థికవ్యవస్థ చేయాలన్న లక్ష్యంతో ప్రభుత్వ కార్పొరేషన్లను స్థాపించి ప్రైవేటు సంస్థలను కొనుగోలు చేయడం ప్రారంభించాడు.[37]

రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో లటివియా

[మార్చు]
Red Army troops enter Riga (1940).

1939 ఆగస్టు 24 ఉదయం సోవియట్ యూనియన్, నాజి జర్మనీ మోలోటోవ్-రిబ్బెంత్రోప్ ఒప్పందం అని పిలవబడే ఒక 10-సంవత్సరాల అక్రమ-ఆక్రమణ ఒప్పందంపై సంతకం చేసింది. ఈ ఒప్పందంలో ఒక రహస్య ప్రోటోకాల్ 1945 లో జర్మనీ ఓటమి తరువాత మాత్రమే వెల్లడైంది దీని ఆధారంగా ఉత్తర, తూర్పు ఐరోపా రాష్ట్రాలు జర్మన్, సోవియట్ "ప్రభావాల గోళాలు"గా విభజించబడ్డాయి.[38] ఉత్తరప్రాంతంలో లాట్వియా, ఫిన్లాండ్ , ఎస్టోనియా సోవియట్ గోళానికి కేటాయించబడ్డాయి.[38] ఒక వారం తరువాత 1939 సెప్టెంబరు 1 సెప్టెంబరు 1 న జర్మనీ , సెప్టెంబరు 17 లో సోవియట్ యూనియన్ పోలాండ్‌ను ఆక్రమించుకుంది. [39] మోలోటోవ్-రిబ్బెంత్రోప్ ఒప్పందం ప్రభావంతో తరువాత ఉల్మానిస్ ప్రభుత్వం , నాజి జర్మనీ హేమ్ ఇన్ రీచ్ ఒప్పందం ఆధారంగా బాల్టి జర్మన్లు చాలామంది లాట్వియాను వదిలారు.[40] డిసెంబరు 1939 గడువు ముగిసిన నాటికి మొత్తం 50,000 బాల్టిక్ జర్మన్లలో 1,600 మంది వ్యాపారాన్ని కొనసాగించారు. 13,000 మంది లాట్వియాలో ఉండటానికి ఎంచుకున్నారు.[40] రెండవ పునరావాసం పథకం అంగీకరించినప్పుడు. వేసవిలో 1940 లో మిగిలిన వారిలో చాలామంది జర్మనీకి వెళ్ళాలని నిశ్చయించుకున్నారు.[41] జాతిపరంగా ఆమోదించబడిన పోలాండ్‌లో ప్రధానంగా పునరావాసం పొందారు.వారి మునుపటి ఆస్తుల విక్రయం నుండి వారు పొందిన డబ్బుకు బదులుగా భూమి , వ్యాపారాలు ఇవ్వబడ్డాయి.[39]

1939 అక్టోబరు 5 న లాట్వియా సోవియట్ యూనియన్‌తో "పరస్పర సహకారం" ఒప్పందాన్ని అంగీకరించవలసి వచ్చింది. లాట్వియన్ భూభాగంలో 25,000 నుండి 30,000 మంది సైనికులకు స్టేషన్లు ఇవ్వడానికి సోవియట్లకు హక్కు కల్పించడం జరిగింది.[42] అనేక స్థానాలకు జాబితా చేయబడిన అనుకూల సోవియట్ అభ్యర్థులతో ఎన్నికలు జరిగాయి. ఫలితంగా ప్రజల సభ వెంటనే సోవియట్ యూనియన్ మంజూరు చేసిన యు.ఎస్.ఎస్.ఆర్ లోకి అడుగుపెట్టింది.[43] ఒక బొమ్మ ప్రభుత్వానికి లాట్వియాకు " ఆగస్ట్స్ కిరణెటిన్స్ నాయకత్వం " వహించింది.[43][44] సోవియట్ యూనియన్ 1940 ఆగస్టు 5 ఆగస్టున 5 న లాట్వియా సోవియట్ సోషలిస్ట్ రిపబ్లిక్‌గా స్థాపించబడింది.

జర్మనీ సైనికులు రిగాలోకి ప్రవేశిస్తారు, జూలై 1941

సోవియట్ యూనియన్ వారి ప్రత్యర్థులతో కఠినంగా వ్యవహరించింది - ఆపరేషన్ బర్బరోస్సాకు ముందు ఒక సంవత్సరం కంటే తక్కువ సమయంలో కనీసం 34,250 లాట్వియన్లు బహిష్కరించబడ్డారు లేదా చంపబడ్డారు.[45] చాలామంది సైబీరియాకు తరలించారు. అక్కడ మరణాలు 40% చేరుకున్నాయని లాట్వియన్ సైన్యం అధికారులు అక్కడికక్కడే కాల్చారు.[39] 1941 జూన్ 22 న జర్మనీ దళాలు సోవియట్ దళాలను ఆపరేషన్ బర్బరోస్సాలో దాడి చేశాయి. ఎర్ర సైన్యానికి వ్యతిరేకంగా లాట్వియన్లు కొన్ని ఆకస్మిక తిరుగుబాట్లు జరిపడం జర్మన్లకు సహాయపడింది. 29 జూన్ నాటికి రిగా చేరారు సోవియట్ దళాలు చంపబడడం కట్టుబాటులోకి తీసుకోవడం లేదా పారిపోవటంతో లాట్వియా జూలై ప్రారంభంలో జర్మనీ దళాల నియంత్రణలో మిగిలిపోయింది.[39]: 78–96  78-96 ఆక్రమణ తక్షణమే అనుసరించబడింది. నాజీ జనరలన్ ఓస్ట్‌కు అనుగుణంగా లాట్వియా జనాభా 50% తగ్గించవలసిన అవసరం ఉంది.[39]: 64 [39] జర్మనీ ఆక్రమణలో లాట్వియా రెయిచ్స్కొమిషిరియాట్ ఓస్టాలో భాగంగా నిర్వహించబడింది. హోమియోపస్ట్, ఇతర ఆక్రమిత అధికారులచే స్థాపించబడిన లాట్వియన్ పారామిలిటరీ, సహాయక పోలీస్ యూనిట్లు చేతిలో [36] 1941 శరదృతువులో లాట్వియాలో 30,000 మంది యూదులు కాల్చబడ్డారు.[39] ఘెట్టోలో అధికభాగం తగ్గించడానికి జర్మనీ, పశ్చిమం నుండి తీసుకురాబడిన మరింత మంది యూదులు 1941 నవంబరు, డిసెంబరులలో రిగా ఘెట్టోలో 30,000 మంది చంపబడ్డారు.[39] లెనిన్గ్రాడ్ ముట్టడి జనవరి 1944 లో ముగిసింది, సోవియట్ దళాలు జూలైలో లాట్వియాలోకి అడుగుపెట్టి చివరికి రిగాను 1944 అక్టోబరు 13 న స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.[39] రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో 2,00,000 కన్నా ఎక్కువ మంది లాట్వియన్ పౌరులు మరణించారు. నాజీల ఆక్రమణ సమయంలో సుమారు 75,000 మంది లాట్వియన్ యూదులు హత్య చేయబడ్డారు.[36] యుద్ధం సమయంలో లాట్విన్ సైనికులు ఇరు వైపులా పోరాడారు. ప్రధానంగా జర్మన్ వైపు 140,000 మంది లాట్వియన్ సైనికులు పోరాడారు. ముఖ్యంగా 1944 లో లాట్వియన్ దళాలు యుద్ధంలో ఒకదానితో మరొకటి ఎదుర్కొంది.[46] 1944లో రెడ ఆర్మీ " 308 వ లాట్విన్ రైఫిల్ డివిషన్ " రూపొందించింది.[39] 1946 చివరిలో యుద్ధం శిఖరాగ్రాన్ని చేరుకుంది. [39]

సోవియట్ యుగం (1940–41, 1944–91)

[మార్చు]
దస్త్రం:Liepaja December 1941 massacres 01.jpeg
Latvian-Jewish women and children photographed before being murdered at Liepaja in December 1941.

1944 లో సోవియట్ సైనిక పురోగతులు లాట్వియాకు చేరినప్పుడు జర్మనీ, సోవియట్ బలాల మధ్య లాట్వియాలో భారీ పోరాటం జరిగింది. అది మరొక జర్మన్ ఓటమిలో ముగిసింది. యుద్ధ సమయంలో ఆక్రమిత దళాలు లాట్వియన్లను తమ సైన్యంలోకి నిర్బంధించాయి. ఈ విధంగా దేశం "ప్రత్యక్ష వనరులను" కోల్పోయేలా చేసింది. 1944 లో లాట్వియన్ భూభాగం మరోసారి సోవియట్ నియంత్రణలో వచ్చింది. సోవియట్ యూనియన్ వెంటనే సోవియట్ వ్యవస్థను పునఃస్థాపించడం ప్రారంభించింది. జర్మన్ లొంగిపోవటం తరువాత సోవియట్ దళాలు అక్కడ ఉండటం స్పష్టమైంది. లాట్వియన్ జాతీయ పార్టిసిన్స్ త్వరలోనే జర్మనీ సహకార సంస్థలతో కలసి కొత్త ఆక్రమణకు వ్యతిరేకంగా పోరాడారు.[47] అన్నిప్రాంతాలకు చెందిన 1,20,000 నుండి 3,00,000 మంది లాట్వియన్లు జర్మనీ, స్వీడన్లకు పారిపోయి సోవియట్ సైన్యాల నుండి ఆశ్రయం పొందారు.[48] యుద్ధాలు ముగిసిన వెంటనే కొన్ని నెలల్లో లాట్వియాను విడిచిపెట్టిన 2,00,000 నుండి 2,50,000 మంది శరణార్ధులలో దాదాపుగా 80,000 నుంచి 1,00,000 మందిని సోవియట్‌లు తిరిగి స్వాధీనం చేసుకున్నారు.[49] వెస్ట్ తిరిగి వచ్చారు.[50] సోవియట్ యూనియన్ 1944-45లో దేశాన్ని తిరిగి పొందింది, దేశంలో సమష్టిగా, సోవియలైజ్డ్ చేయబడిన తరువాత మరింత బహిష్కరణలు జరిగాయి.[36] 1949 మార్చి 25 న 43,000 గ్రామీణ నివాసితులు ("కులాక్స్"), లాట్వియన్ పేట్రియాట్స్ ("జాతీయవాదులు") మూడు బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో ఒక సుపీరియర్ ఆపరేషన్ ప్రిబోయీలలో సైబీరియాకు తరలించబడ్డారు. ఇది మాస్కోలో 1949 జనవరి 29 న ప్రణాళికగా, ఆమోదించబడింది. [51] సోవియట్ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలను తగ్గించటానికి కావలసిన ప్రభావాన్ని ఈ ఆపరేషన్ కలిగి ఉంది. యుద్ధానంతర సంవత్సరాల్లో 1945 నుండి 1952 వరకు సోవియట్ నిర్బంధ శిబిరాలకు (గులాగ్) 1,36,000, 1,90,000 లాట్వియన్లకు మధ్య, బలవంతంగా ఖైదు చేయబడడం లేదా బహిష్కరించబడ్డారు.[39]: 326  [52] కొందరు అరెస్టును తప్పించుకొని పార్టిసన్‌లలో చేరారు.[ఆధారం చూపాలి]

లాట్వియా, రిగా యొక్క మ్యూజియమ్ ఆఫ్ మ్యూజియంలో గులాగ్ శక్తుల పునర్నిర్మాణం

యుద్ధానంతర కాలంలో సోవియట్ వ్యవసాయ పద్ధతులను అనుసరించడానికి లాట్వియా రూపొందించబడింది. గ్రామీణ ప్రాంతాలు సముదాయ వివాదానికి దారితీశాయి [53] ద్విభాషితాన్ని అమలు చేయడానికి విస్తృతమైన కార్యక్రమం లాట్వియాలో ప్రారంభించబడింది. లాట్వియా భాషని అధికారిక ఉపయోగాల్లో రష్యన్ భాషను ప్రధాన భాషగా ఉపయోగించడం కోసం పరిమితం చేయడం జరిగింది. అల్పసంఖ్యాక పాఠశాలలు (యూదు, పోలిష్, బెలారసియన్, ఎస్టోనియన్, లిథువేనియన్) పాఠశాలల్లో రెండు మీడియాలను మాత్రమే వదిలివేసాయి: లాట్వియన్, రష్యన్. [54] రష్యా, ఇతర సోవియట్ రిపబ్లిక్ల నుండి కార్మికులు, నిర్వాహకులు, సైనిక సిబ్బంది, వారి ఆధీనంలోకి రావడం ప్రారంభమైంది. 1959 నాటికి సుమారు 4,00,000 మంది ఇతర సోవియట్ రిపబ్లిక్ల నుండి వచ్చారు, ఫలితంగా లాట్వియన్ జాతి జనాభా 62%కు పడిపోయింది.[55]

లాట్వియా బాగా అభివృద్ధి చెందిన మౌలిక సదుపాయాలను, విద్యావంతులైన నిపుణులను ఉన్నందున మాస్కో సోవియట్ యూనియన్ అత్యంత అధునాతన తయారీ లాట్వియాలో స్థాపించాలని నిర్ణయించుకుంది.

కొత్త పరిశ్రమలు లాట్వియాలో స్థాపించబడ్డాయి. జెగిల్వాలోని ప్రధాన యంత్రాల ఫ్యాక్టరీ ఆర్.ఎ.ఎఫ్. రిగాలోని ఎలక్ట్రోటెక్నికల్ కర్మాగారాలు, డగువాపిల్స్, వాల్మియరా, ఓలైన్లలోని రసాయన కర్మాగారాలు, కొన్ని ఆహార, చమురు శుద్ధి కర్మాగారాలు ఉన్నాయి.[56] లైటింగ్, బూట్లు, సంగీత సాధనాలు, గృహోపకరణాలు, గడియారాలు, టూల్స్, సామగ్రి, వైమానిక పరికరాలు, ఉపకరణాలు, లాట్వియా, రైలులు, ఓడలు, మినీబస్సులు, మోపెడ్స్, టెలిఫోన్లు, రేడియోలు, హై-ఫై వ్యవస్థలు, విద్యుత్, డీజిల్ ఇంజిన్లు, వస్త్రాలు, ఫర్నిచర్, వ్యవసాయ పరికరాలు, ఇతర వస్తువుల దీర్ఘ జాబితా. లాట్వియా దాని సొంత చిత్ర పరిశ్రమ, సంగీత రికార్డుల కర్మాగారం (ఎల్.పి.లు) కలిగి ఉంది. అయితే కొత్తగా నిర్మించిన కర్మాగారాలను నిర్వహించటానికి తగినంత మంది ప్రజలు లేరు. [ఆధారం చూపాలి] పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిని నిలబెట్టుకోవటానికి, విస్తరించేందుకు, నైపుణ్యం కలిగిన కార్మికులు సోవియట్ యూనియన్ అంతటి నుండి వలసగావచ్చి చేరుతున్నారు.రిపబ్లిక్ జాతి లాట్వియన్ల నిష్పత్తి తగ్గుతుంది.[57] 1990 లో లాట్వియా జనాభా 2.7 మిలియన్ల మందికి చేరుకుంది.

స్వతంత్రం పునరుద్ధరణ 1991

[మార్చు]

1980 ల రెండవ సగంలో, సోవియట్ యూనియన్ మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్ సోవియట్ యూనియన్‌లో రాజకీయ, ఆర్థిక సంస్కరణలను పరిచయం చేయడం ప్రారంభించారు. దీనిని గ్లస్నోస్ట్, పెరెస్ట్రోయిక అని పిలిచారు. 1987 వేసవికాలంలో స్వాతంత్ర్య చిహ్నమైన ఫ్రీడమ్ మాన్యుమెంట్ వద్ద రిగాలో మొదటి అతిపెద్ద ప్రదర్శనలు జరిగాయి. 1988 వేసవికాలంలో లాట్వియా పాపులర్ ఫ్రంట్లో కలిసిన ఒక జాతీయ ఉద్యమం ఇంటర్ఫ్రంట్ వ్యతిరేకించింది. లాట్వియన్ ఎస్.ఎస్.ఆర్ ఇతర బాల్టిక్ రిపబ్లిక్‌తో పాటు ఎక్కువ స్వయంప్రతిపత్తి ఇవ్వబడింది., 1988 లో లాట్వియా పూర్వ యుద్ధ పతాకం తిరిగి వెళ్లింది. 1990 లో సోవియట్ లాట్వియా పతాకం అధికారిక జెండాగా మార్చబడింది.[ఆధారం చూపాలి] 1989 లో, USSR యొక్క సుప్రీం సోవియట్ బాల్టిక్ రాష్ట్రాల ఆక్రమణపై ఒక తీర్మానాన్ని ఆమోదించింది, దీనిలో "చట్టం ప్రకారం కాదు", "సోవియట్ ప్రజల ఇష్టానికి" ఆక్రమణను ప్రకటించింది. ప్రో-స్వాతంత్ర్యం లాట్వియా యొక్క పాపులర్ ఫ్రంట్ మార్చి 1990 ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికలలో సుప్రీం కౌన్సిల్ లో మూడింట రెండు వంతుల మెజారిటీ సాధించింది. 1990 మే 4 న సుప్రీం కౌన్సిల్ లాట్వియా రిపబ్లిక్ స్వాతంత్ర్య పునరుద్ధరణపై ప్రకటనను స్వీకరించింది, లాట్వియా SSR పేరు రిపబ్లిక్ ఆఫ్ లాట్వియాగా మార్చబడింది.[58] ఏదేమైనా మాస్కోలో కేంద్ర బలం 1990, 1991 లలో సోవియట్ రిపబ్లిక్‌గా లాట్వియాను పరిగణలోకి తీసుకుంది. జనవరి 1991 లో సోవియట్ రాజకీయ, సైనిక దళాలు రిగాలోని సెంట్రల్ పబ్లిషింగ్ హౌస్‌ను ఆక్రమించడం ద్వారా రిపబ్లిక్ ఆఫ్ లాట్వియా అధికారులను పడగొట్టటానికి విఫలప్రయత్నం చేసింది. ఒక కమిటీ జాతీయ సాల్వేషన్ ఆఫ్ ప్రభుత్వ విధులు. పరివర్తన సమయంలో మాస్కో లాట్వియాలో అనేక కేంద్ర సోవియెట్ ప్రభుత్వ అధికారులను నిర్వహించింది. [58]

అయినప్పటికీ 1991 మార్చి 3 న ప్రజాభిప్రాయసేకరణలో లాట్వియన్ నివాసితులలో 73% స్వాతంత్ర్యం కోసం తమ మద్దతును బలంగా ఒక నాన్ బైండింగ్ సలహాను ధ్రువీకరించారు.[ఆధారం చూపాలి]

లాట్వియా పాపులర్ ఫ్రంట్ శాశ్వత నివాసితులందరూ లాట్వియన్ పౌరసత్వం కోసం అర్హులు కావాలని సూచించారు. స్వాతంత్ర్యం కోసం ఓటు వేయడానికి ఎన్నో రష్యన్లను జాతి ప్రజలను నిలబెట్టడానికి సహాయపడింది. అయితే శాశ్వత నివాసితులందరూ విశ్వవ్యాప్త పౌరసత్వం స్వీకరించబడలేదు. బదులుగా 1940 లో స్వాతంత్ర్యం కోల్పోయిన రోజు ఉన్న వారికి, వారి సంతతివారికి లాట్వియా పౌరులకు పౌరసత్వం ఇవ్వబడింది. పర్యవసానంగా లాట్వియాకు చెందని చాలామంది లాట్వియన్లు లాట్వియా పౌరసత్వాన్ని అందుకోలేదు ఎందుకంటే వారు లేదా వారి తల్లిదండ్రులు ఎప్పటికీ లాట్వియా పౌరులుగా ఇతర మాజీ సోవియట్ రిపబ్లిక్ పౌరులుగా గుర్తించబలేదు కనుక వారికి లాట్వియా పౌరసత్వం ఇవ్వబడ లేదు. 2011 నాటికి పౌరులు కానివారిలో సగానికి పైగా పౌరసత్వ పరీక్షలకు తీసుకుని వారికి లాట్వియన్ పౌరసత్వం ఇచ్చారు. అయినప్పటికీ నేడు లాట్వియాలో లాట్వియన్ పౌరసత్వం లేని 2,90,660 పౌరులు నివసిస్తున్నారు.మొత్తం జనాభాలో వీరు 14.1% మంది ఉన్నారు. వారికి ఏ దేశానికి పౌరసత్వం లేదు, లాట్వియాలో ఓటు వేయలేరు.[59] సోవియట్ తిరుగుబాటు విఫలమైన తరువాత 1991 ఆగస్టు 21 న " లాట్వియా రిపబ్లిక్ " స్వాతంత్ర్య ప్రకటన చేసి స్వాతంత్ర్యం ప్రకటించి స్వతంత్రాన్ని పునఃప్రతిష్ఠించింది.[60]

Latvia became a member of the European Union in 2004 and signed the Lisbon Treaty in 2007.

సామీమా లాట్వియా పార్లమెంటు 1993 లో మళ్లీ ఎన్నికయింది. 1994 లో దళాల ఉపసంహరణను పూర్తి చేసి, 1998 లో స్కృండ -1-రాడార్ స్టేషన్ను మూసివేసిన రష్యా దాని సైనిక ఉనికిని ముగించింది. 1990 లలో లాట్వియా ప్రధాన లక్ష్యాలు నాటోలో, యూరోపియన్ యూనియన్ 2004 లో సాధించబడ్డాయి.నాటో సమ్మిట్ 2006 రిగాలో జరిగింది.[61] భాష, పౌరసత్వం చట్టాలన అనేక మంది రుస్సోఫోన్లు వ్యతిరేకించారు. సోవియట్ ఆక్రమణలో స్థిరపడిన మాజీ సోవియట్ పౌరులకు వారి సంతానానికి పౌరసత్వం పొడిగించబడలేదు. స్వాతంత్ర్యం పునర్నిర్మాణం తరువాత స్వదేశేతర పౌరులకు జన్మించిన పిల్లలు స్వయంచాలకంగా పౌరసత్వానికి అర్హులు. లాట్వియాలో సుమారు 72% లాట్వియన్ పౌరులు, 20% రష్యన్లు ఉన్నారు. పౌరులు కానివారిలో 1% కంటే తక్కువ మంది లాట్వియన్లు ఉన్నారు, 71% మంది రష్యన్లు ఉన్నారు.[62] ప్రభుత్వం సోవియట్‌లచే స్వాధీనం చేసుకున్న ప్రైవేటు ఆస్తులను దేశం స్వాధీనం చేసుకుంది. కోసం తిరిగి చెల్లించడం లేదా యజమానులకు పరిహారం చెల్లించడం, చాలా ప్రభుత్వ-యాజమాన్యం కలిగిన పరిశ్రమలను ప్రైవేటీకరించడం, యుద్ధరంగ కరెన్సీని తిరిగి పరిచయం చేయడం. పాశ్చాత్య ఐరోపా వైపుగా ఉదారవాద ఆర్థిక వ్యవస్థకు, దాని పునఃస్థాపనకు కష్టమైన మార్పును ఎదుర్కొన్నప్పటికీ లాట్వియా యూనియన్లో వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థికవ్యవస్థలలో ఒకటిగా ఉంది. రిగా యురేపియన్ కాపీటల్ సంస్కృతి కేంద్రంగా మారింది.లాట్విన్ యూరోను కరెసీగా స్వీకరించింది.లాట్వియన్ పౌరుడు యురేపియన్ కమిషన్ ఉపాధ్యక్షుడుగా ప్రతిపాదించబడ్డాడు.2014 లో రిగాలో యురేపియన్ సాంగ్ కాంటెస్ట్, యురేపియన్ ఫిల్మ్‌ ఫెస్టివల్ వంటి యురేపియన్ ఉత్సవాలను ఉత్సాహంగా జరుపుకున్నారు. 2016 జూలై 1న లాట్వియా ఒ.ఇ.సి.డి సభ్యత్వం పొదింది.[63]

భౌగోళికం

[మార్చు]
కేప్ కోల్కా, రిగా గల్ఫ్లోని లాట్వియా యొక్క ఉత్తర భాగం
లాట్వియా ఉత్తర ఐరోపాలో ఉంది, బాల్టిక్ సముద్రం యొక్క తూర్పు తీరంలో

లాట్వియా ఉత్తర ఐరోపాలో బాల్టిక్ సముద్రం తూర్పు తీరం, తూర్పు ఐరోపా క్రోటన్ వాయువ్య భాగంలో 55 ° నుండి 58 ° ఉత్తర (చిన్న ప్రాంతం 58 కి ఉత్తరాన ఉంటుంది), 21 ° నుండి 29 ° తూర్పు రేఖాంశంలో (ఒక చిన్న ప్రాంతం 21 ° పశ్చిమ)ఉంది. లాట్వియా మొత్తం వైశాల్యం 62,157 చ.కి.మీ (23,999 చ.మై) భూభాగంలో 18,159 km2 (7,011 sq mi) వ్యవసాయ భూమి [64] 34,964 చ.కి.మీ (13,500 చ.కి.మీ) అటవీ భూమి,[65] మొత్తం 64,559 చ.కి.మీ (24,926 చ.మై) 2,402 km2 (927 sq mi) లోతట్టు జలభాగం ఉంది.[66]

లాట్వియా సరిహద్దు మొత్తం పొడవు 1,866 కిమీ (1,159 మైళ్ళు)ఉంది. దీని భూ సరిహద్దు మొత్తం 1,368 కి.మీ (850 మై) ఉత్తరాన ఎస్టోనియాతో 343 కి.మీ (213 మై),తూర్పున రష్యా ఫెడరేషన్‌తో 276 కి.మీ (171 మై),దక్షిణాన లిథువేనియాతో 161 కి.మీ (100 మై),ఆగ్నేయ ప్రాంతానికి బెలారస్‌తో 588 కి.మీ. (365 మైళ్ళు) ఉన్నాయి. సముద్ర సరిహద్దు మొత్తం పొడవు 498 కి.మీ (309 మై), ఇది ఎస్టోనియా, స్వీడన్, లిథువేనియాతో భాగస్వామ్యం చేయబడింది. ఉత్తరం నుండి దక్షిణానికి 210 కిలోమీటర్లు (130 మైళ్ళు), పశ్చిమం నుండి తూర్పుకు 450 కిమీ (280 మైళ్ళు) వరకు పొడిగించబడింది.[66]

లాట్వియా అధిక భాగం సముద్ర మట్టానికి 100 మీ (330 అడుగులు) కన్నా తక్కువలో ఉంది. దేశంలో అతిపెద్ద సరస్సు ల్యూబంస్ వైశాల్యం 80.7 చ.కి.మీ (31.2 చ.మై), లోతైన సరస్సు డ్రిడ్జీస్ 65.1 మీ (214 అడుగులు) లోతు కలిగి ఉంది. లాట్వియన్ భూభాగంలో ఉన్న పొడవైన నది గుజ్యా 452 కిమీ (281 మీ) పొడవు కలిగి ఉంది. లాట్వియన్ భూభాగం గుండా ప్రవహించే పొడవైన నది డాజువా మొత్తం 1,005 కి.మీ (624 మై)పొడవు కలిగి ఉంది. దీనిలో 352 కి.మీ (219 మీ) లాట్వియన్ భూభాగంలో ఉంది. లాట్వియా ఎత్తైన స్థానం గైజియాంకల్స్ 311.6 మీ (1,022 అడుగులు). లాట్వియా బాల్టిక్ సముద్రతీరం పొడవు 494 కి.మీ (307 మై). దేశంలోని వాయువ్య ప్రాంతంలో రిగా నిస్సార గల్ఫ్ బాల్టిక్ సముద్రం ప్రవేశద్వారంగా ఉంది.[67]

వాతావరణం

[మార్చు]

లాట్వియా ఒక సమశీతోష్ణ వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంది. ఇది వివిధ తేమతో కూడిన ఖండాంతర (కొప్పెన్ డి.ఎఫ్.బి.) లేదా ఓషనిక్ / మారిటైం (కోపెన్ సి.ఎఫ్.బి.) గా వర్ణించబడింది.[68][69][70] కోర్ట్లాండ్ పెనిన్సుల పశ్చిమ తీరప్రాంత తీర ప్రాంతాలు చల్లగా ఉన్న వేసవికాలం, తక్కువస్థాయి చలికాలంతో మరింత సముద్ర వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటాయి. తూర్పు భాగాలలో ఎక్కువ ఖండాంతర వాతావరణాన్ని వెచ్చని వేసవికాలాలు, కఠినమైన శీతాకాలాలు కనిపిస్తుంటాయి.[68]

లాట్వియాలో దాదాపు సమానమైన నాలుగు వాతావరణ పొరలు ఉంటాయి. శీతాకాలం డిసెంబరు మధ్యలో ప్రారంభమై మార్చి మధ్యకాలం వరకు ఉంటుంది. శీతాకాలాలు -6 ° సెం (21 ° ఫా) సగటు ఉష్ణోగ్రతలు కలిగి ఉంటాయి, స్థిరమైన మంచు కవచం, ప్రకాశవంతమైన సూర్యరశ్మి, లఘు పగటి వేళలు ఉంటాయి. చలి గాలులు, -30 ° సెం (-22 ° ఫా), భారీ హిమపాతాల తీవ్ర ఉష్ణోగ్రతలతో శీతాకాలపు వాతావరణం తీవ్రంగా ఉంటాయి. వేసవిలో జూన్ మొదలై ఆగస్టు వరకు ఉంటుంది. వేసవికాలాలు సాధారణంగా వెచ్చగా, ఎండగా ఉంటాయి. చల్లని సాయంత్రాలు, రాత్రులు ఉంటాయి. వేసవికాలాలు సుమారుగా 19 ° సెం (66 ° ఫా) వద్ద ఉష్ణోగ్రతలు కలిగి ఉంటాయి, 35 ° సెం (95 ° ఫా) తీవ్రతలు ఉంటాయి. స్ప్రింగ్, శరదృతువు చాలా తేలికపాటి వాతావరణాన్ని తీసుకువస్తాయి.[71]

Weather records in Latvia[72]
Weather record Value Location Date
Highest T 37.8 °C (100 °F) Ventspils 4 August 2014
Lowest T −43.2 °C (−46 °F) Daugavpils 8 February 1956
Last spring frost – large parts of territory 24 June 1982
First autumn frost – Cenas parish 15 August 1975
Highest yearly precipitation 1,007 mమీ. (39.6 అం.) Priekuļi parish 1928
Lowest yearly precipitation 384 mమీ. (15.1 అం.) Ainaži 1939
Highest daily precipitation 160 mమీ. (6.3 అం.) Ventspils 9 July 1973
Highest monthly precipitation 330 mమీ. (13.0 అం.) Nīca parish August 1972
Lowest monthly precipitation 0 mమీ. (0 అం.) large parts of territory May 1938 and May 1941
Thickest snow cover 126 cమీ. (49.6 అం.) Gaiziņkalns March 1931
Month with the most days with blizzards 19 days Liepāja February 1956
The most days with fog in a year 143 days Gaiziņkalns area 1946
Longest-lasting fog 93 hours Alūksne 1958
Highest atmospheric pressure 31.5 inHg (1,066.7 mb) Liepāja January 1907
Lowest atmospheric pressure 27.5 inHg (931.3 mb) Vidzeme Upland 13 February 1962
The most days with thunderstorms in a year 52 days Vidzeme Upland 1954
Strongest wind 34 m/s, up to 48 m/s not specified 2 November 1969

పర్యావరణం

[మార్చు]
Latvia has the fifth highest proportion of land covered by forests in the European Union.

దేశం అధిక భాగం సారవంతమైన లోతట్టు మైదానాలు, మితమైన ఎత్తు కలిగిన కొండలు కలిగి ఉంటుంది. ప్రత్యేకమైన లాట్వియా భూభాగంలో విస్తారమైన అడవుల మొజాయిక్ ఖాళీలలో పొలాలు,, పచ్చిక మైదానాలు ఉంటాయి. అరుదైన భూమి బిర్చ్ తోటలు, వృక్ష సమూహాలు ఉన్నాయి. ఇవి అనేక మొక్కలు, జంతువుల నివాసాలను కలిగి ఉంటాయి. లాట్వియా వందల కిలోమీటర్ల పైన్ అడవులు, దిబ్బలు, నిరంతర తెల్లటి ఇసుక తీరాలచే అభివృద్ధి చేయబడని సముద్రతీరం కలిగి ఉంది.[67][73] స్వీడన్, ఫిన్లాండ్, ఎస్టోనియా, స్లోవేనియా తరువాత ఐరోపా సమాఖ్యలో అత్యధిక అటవీప్రాంత భూభాగాన్ని కలిగి ఉన్న దేశాలలో లాట్వియా 5 వ స్థానంలో ఉంది.[74] మొత్తం భూభాగంలో 34,97,000 హెక్టార్ల (86,40,000 ఎకరాలు) లేదా 56% అడవులు ఉన్నాయి.[65]

లాట్వియా 12,500 పైగా నదులు కలిగి ఉంది. ఇది నదుల పొడవు 38,000 కి.మీ (24,000 మై) విస్తరించింది. ప్రధాన నదులు డాజువా నది, లియెల్పు, గుజ, వెండా,, సాలాకా, తూర్పు బాల్టిక్స్ ప్రాంతంలో అతిపెద్ద విశాలమైన సాల్మొన్ నదీ ప్రవాహితభూమి ఉంది. 1,000 కిమీ 2 (390 చదరపు మైళ్ల) సముదాయ ప్రాంతంతో 1 హెక్ (2.5 ఎకరాలు) కంటే ఎక్కువ వైశాల్యం ఉన్న 2,256 సరస్సులు ఉన్నాయి. లార్స్ భూభాగంలో 9.9% మంది మైరే సరోవరం ఆక్రమించుకుంది.వీటిలో 42% బురదమయంగా ఉంటుంది. 49% ఫెన్సులు, 9% ట్రాంసిషనల్ రొంప ఉన్నాయి. 70% శాతం బురదప్రాంతాలను ఆధునిక నాగరికత స్పృజించలేదు. అవి చాలా అరుదైన మొక్కలు, జంతువులకు ఆశ్రయం ఇస్తుంది.[73]

మొత్తం భూభాగంలో 29% వ్యవసాయ క్షేత్రాలు (1,815,900 హెక్టార్లు (4,487,000 ఎకరాలు)) ఉన్నాయి.[64]

సమీకృత వ్యవసాయానికి అంకితమైన ప్రాంతం నాటకీయంగా తగ్గింది - ఇప్పుడు వ్యవసాయ క్షేత్రాలు చాలా చిన్నవిగా ఉన్నాయి. దాదాపు 2,750 హెక్టార్ల (6,800 ఎకరాలు) ఆక్రమించిన సుమారు 200 పొలాలు పర్యావరణ పరంగా సురక్షితమైన వ్యవసాయవిధానాలు (కృత్రిమ ఎరువులు లేదా పురుగుమందులు ఉపయోగించకుండా)ఆచరించడంలో నిమగ్నమై ఉన్నాయి.[73]

లాట్వియా జాతీయ ఉద్యానవనం విడ్జీమే (1973 నుండి)[75] జెమ్గలేలో 1997 లో కెమెరి నేషనల్ పార్క్, కుర్జేమే (1999) లోని స్లిటెరే నేషనల్ పార్క్, లాట్గేల్ (2007) లోని రజానా నేషనల్ పార్క్ ఉన్నాయి.

లాట్వియా సుదీర్ఘ సాంప్రదాయచరిత్ర కలిగి ఉంది. 16 వ, 17 వ శతాబ్దాలలో మొదటి చట్టాలు, నిబంధనలు ప్రచురించబడ్డాయి.[73] లాట్వియాలో 706 ప్రత్యేకంగా ప్రభుత్వ-స్థాయి రక్షితప్రాంతాలు, నాలుగు జాతీయ ఉద్యానవనాలు, ఒక జీవావరణ రిజర్వ్, 42 ప్రకృతి పార్కులు, 260 తొమ్మిది ప్రకృతి రక్షిత ప్రాంతాలు నాలుగు కఠినమైన నిబంధనలతో కాపాడబడుతున్న ప్రకృతి రిజర్వ్ ప్రాంతాలు, 355 ప్రకృతి స్మారక చిహ్నాలు, ఏడు రక్షిత సముద్ర ప్రాంతాలు, 24 microreserves.[76] దేశవ్యాప్తంగా రక్షిత ప్రాంతాలు 12,790 km2 (4,940 sq mi) లేదా లాట్వియా యొక్క మొత్తం భూభాగంలో సుమారు 20% ఉన్నాయి.[66] 1977 లో స్థాపించబడిన లాట్వియా రెడ్ బుక్‌లో (లాట్వియా అంతరించిపోతున్న జాతుల జాబితా) 112 వృక్ష జాతులు, 119 జంతు జాతులు నమోదు చేయబడి ఉన్నాయి. లాట్వియా అంతర్జాతీయ వాషింగ్టన్, బెర్న్, రామ్సేర్ సమావేశాలను ఆమోదించింది.[73] 2012 " ఎంవిరాన్మెంట్ పర్ఫార్మెంస్ ఇండెక్స్ " లాట్వియా రెండవ స్థానంలో ఉంది. మొదటి స్థానంలో స్విట్జర్లాండ్ ఉంది. ఇది దేశం విధానాల పర్యావరణ పనితీరుపై ఆధారపడి నిర్ణయించబడి ఉంది.[77]

Biodiversity

[మార్చు]
The white wagtail is the national bird of Latvia.[78]

లాట్వియాలో దాదాపు 30,000 జాతుల వృక్ష, జంతు జాతులు నమోదు చేయబడ్డాయి.[79] లాట్వియాలోని వన్యప్రాణుల సాధారణ జాతులలో జింక, అడవి పంది, దుప్పి, లింక్స్, ఎలుగుబంటి, నక్క, బొచ్చు, తోడేళ్ళు.[80] లాట్వియాలో నాన్-మెరీన్ మొలస్కులు 159 జాతులు ఉన్నాయి.[ఆధారం చూపాలి]

ఇతర యూరోపియన్ దేశాల్లో అపాయంలో ఉన్న జాతులైనప్పటికీ లాట్వియాలో సాధారణంగా కనిపించే జంతువులలో బ్లాక్ స్ట్రాక్ (సికోనియా నిగ్రా), కార్న్కేక్ (క్రీక్స్ క్రీక్స్), తక్కువ మచ్చల ఈగల్ (ఆక్విలా పోమారినా), వైట్-బ్రెడ్ అడ్రెపెకర్ (పికోయిడ్స్ లికోటోస్), యూరసియన్ క్రేన్ (గ్రుస్ గ్రుస్), యురేషియా బొవెర్ (కాస్టర్ ఫైబర్), యురేషియా ఓటర్ (లుత్రా లూత్రా), యూరోపియన్ తోడేలు (కానీస్ లూపస్), యూరోపియన్ లింక్స్ (ఫెలిస్ లింక్స్) ప్రధానమైనవి.[73]

వృక్షసంబంధిత భౌగోళికంగా లాట్వియా సెంట్రల్ యూరోపియన్, నార్తరన్ ఐరోపా ప్రావిన్సుల మధ్య బారల్ సామ్రాజ్యం పరిధిలో భాగస్వామ్యం వహిస్తుంది. " వరల్డ్ వైడ్ ఫండ్ ఫర్ నేచుర్ " లాట్వియా భూభాగం సర్మాటిక్ మిశ్రమ అడవుల పర్యావరణ ప్రాంతానికి చెందినది. లాట్వియా భూభాగంలో 56 శాతం [65] అడవులు ఉన్నాయి. ఎక్కువగా స్కాట్స్ పైన్, బిర్చ్, నార్వే స్ప్రూస్ ఉన్నాయి.[ఆధారం చూపాలి]

లాట్వియాలో అనేక జాతుల వృక్షజాలం, జంతుజాలం జాతీయ చిహ్నాలుగా భావిస్తారు. లాట్వియా జాతీయ వృక్షాలు, జాతీయ పువ్వు డైసీ. లాట్వియా జాతీయ పక్షులుగా ఓక్, లిండెన్, వైట్ వాగ్టైల్ ఉన్నాయి. దీని జాతీయ కీటకము టూ స్పాట్ లేడీబర్డ్. లాట్వియా అత్యంత ముఖ్యమైన సాంస్కృతిక చిహ్నాలలో " అంబరు " (వృక్షశిలాజంగా మారిన రెసిన్) ఒకటి. ప్రాచీన కాలంలో బాల్టిక్ సముద్ర తీరాన కనిపించే అంబరు వైకింగ్లు, ఈజిప్టు, గ్రీస్, రోమన్ సామ్రాజ్యం నుండి వచ్చిన వ్యాపారులకు ఆసక్తికరమైన వస్తుగా ఉండేది. ఇది అంబరు రోడ్‌గా అభివృద్ధి చెండడానికి దారి తీసింది.[81] వివిధ రకాల పెద్ద జంతువులతో చెక్కుచెదరని ప్రకృతిని రక్షించడానికి అనేక ప్రకృతి రిజర్వులు ఏర్పాటుచేయబడ్డాయి. పాపే నేచర్ రిజర్వ్‌లో యూరోపియన్ బైసన్, అడవి గుర్రాలు, మరుగునబడిన ఔషధాలు తిరిగి పరిచయం చేయబడ్డాయి. ఇప్పుడు అధికంగా హోలోసీన్ మెగాఫ్యూనా కూడా దుప్పి, జింక, తోడేలుతో సహా ఉన్నాయి.[82]

నిర్వహణా విభాగాలు

[మార్చు]
Historical regions: orange Courland, green Semigallia, brown Selonia, yellow Vidzeme, blue Latgale
Administrative divisions of Latvia

యూనిటరీ స్టేట్ లాట్వియా. ప్రస్తుతపరిపాలనలో 110 ఒక-స్థాయి మున్సిపాలిటీలు, 9 రిపబ్లికన్ నగరాలుగా విభజించబడింది: దౌగావ్పిల్స్, జేక్బిల్ల్స్, జెల్గావ, జుమాలా, లీపజా, రిజెనే, రిగా, వాల్మియరా, వెంట్స్పిల్స్. లాట్వియా రాజ్యాంగంలో గుర్తింపు పొందిన - కోర్లాండ్, లాట్గేల్, విడ్జమే, జెంగెల్ నాలుగు చారిత్రక, సాంస్కృతిక ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. జెంగలే లోని ఒక భాగంగా ఉన్న సెలోనియా కొన్నిసార్లు సాంస్కృతికంగా విభిన్న ప్రాంతంగా పరిగణించబడుతుంది అది ఏ అధికారిక విభాగానికి చెందినది కాదు. చారిత్రక, సాంస్కృతిక ప్రాంతాల సరిహద్దులు సాధారణంగా స్పష్టంగా నిర్వచించబడలేదు. అనేక మూలాలలో మారుతూ ఉండవచ్చు. రాజధాని నగరం ఉన్న రిగాప్రాంతం రాజధానితో బలమైన సంబంధం కలిగి ఉంది.ఇది తరచుగా ప్రాంతీయ విభాగాలలో చేర్చబడుతుంది; ఇవి అన్ని ప్రాంతాల సమతుల్య అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడానికి 2009 లో ఐదు ప్రణాళిక ప్రాంతాలు రూపొందించబడ్డాయి. ఈ విభాగంలో రిగా ప్రాంతంలో సంప్రదాయబద్ధంగా వైడ్జీ, కోర్ల్యాండ్, జెంగలేలుగా పరిగణించబడుతున్న పెద్ద భాగాలు ఉన్నాయి. లాటివియా గణాంక ప్రాంతాల గణాంకాల కోసం ప్రాదేశిక విభాగాల ఇ.యు నామకరణం ప్రకారం ఈ విభాగాన్ని నకిలీ చేస్తాయి.[ఆధారం చూపాలి] ఇది రిగాప్రాంతాన్ని రెండుగా విభజించి రాజధాని నగరాన్ని ప్రత్యేక విభజిత ప్రాంతంగా పేర్కొంటుంది. రిగా ప్రాంతాన్ని రెండు భాగాలుగా విభజించి కేవలం ప్రత్యేక ప్రాంతంగా ఉంది. లాట్వియాలో అతిపెద్ద నగరం రిగా, రెండవ అతిపెద్ద నగరం దౌగవ్పిల్స్, మూడవ అతిపెద్ద నగరం లీపజా.

ఆర్ధికం

[మార్చు]
Latvia is part of the EU single market (dark grey), Eurozone (dark blue) and Schengen Area (not shown).

లాట్వియా వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్ (1999), యూరోపియన్ యూనియన్ (2004) లో సభ్యదేశంగా ఉంది. 2014 జనవరి 1 న యూరో దేశం కరెన్సీగా మారి లాట్స్ను అధిగమించింది. 2013 చివరిలో గణాంకాల ప్రకారం జనాభాలో 45% మంది యూరోలను ప్రవేశానికి మద్దతిచ్చారు.52% మంది దీనిని వ్యతిరేకించారు.[83] యూరో ప్రవేశపెట్టిన తరువాత జనవరి 2014 లో యూరోబారోమీటర్ సర్వేలు యూరోకు మద్దతును యూరోపియన్ సరాసరికి సుమారు 53%గా ఉంటుందని తెలియజేసింది.[84]

2000 సంవత్సరం నుండి లాట్వియా ఐరోపాలో అత్యధిక (జి.డి.పి.) పెరుగుదల రేటులలో ఒకటిగా ఉంది.[85] అయినప్పటికీ లాట్వియాలో ప్రధాన వినియోగంతో అభివృద్ధి చెందిన లావాదేవీలు 2008 చివరలో, 2009 ప్రారంభం నాటికి లాట్వియన్ జి.డి.పి కుప్పకూలడంతో ప్రపంచ ఆర్థిక సంక్షోభం క్రెడిట్ కొరత, పెరేక్స్ బ్యాంకు బెయిలవుట్ కోసం ఉపయోగించిన భారీ ధన వనరుల కారణంగా మరింత తీవ్రతరం అయ్యాయి.[86] 2009 మొదటి మూడునెలల్లో లాట్వియన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ 18% పడిపోయింది. ఇది యూరోపియన్ యూనియన్లో అతిపెద్ద పతనంగ నమోదైంది.[87][88]

లాట్వియాలో రియల్ GDP పెరుగుదల 1996-2006

2009 లో ఆర్థిక సంక్షోభం వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్థిక వ్యవస్థ చొరబాట్లకు దారితీస్తుందని ఊహించినట్లు రుజువైంది. ఎందుకంటే ఇది ప్రధానంగా దేశీయ వినియోగం పెరుగుదల ద్వారా నడిచేది. ఇది ప్రైవేటు రుణాల తీవ్రమైన పెరుగుదలతో పాటు ప్రతికూల విదేశీ వాణిజ్యంతో సమతుల్యం చేయబడింది. కొన్ని ప్రాంతాలలో రియల్ ఎస్టేట్ ధరలు నెలలో సుమారు 5% అధికరించింది.ఇది తక్కువ విలువకలిగిన వస్తువులు, ముడి పదార్థాలను ఉత్పత్తి చేసే ఆర్థిక వ్యవస్థను మరింత క్లిష్టం చేసింది .[ఆధారం చూపాలి]

లాట్వియాలో ప్రైవేటీకరణ పూర్తయింది. వాస్తవానికి గతంలో ప్రభుత్వసంస్థగా పనిచేసే చిన్న, మధ్యస్థ కంపెనీలన్నీ ప్రైవేటీకరించబడ్డాయి. రాజకీయంగా సున్నితమైన పెద్ద రాష్ట్ర కంపెనీలు మాత్రమే మిగిలిపోయాయి. 2000 లో దేశీయ జిడిపిలో ప్రైవేటు రంగం దాదాపు 68% వాటాను కలిగి ఉంది.[ఆధారం చూపాలి]

లాట్వియాలో విదేశీ పెట్టుబడి ఇప్పటికీ ఉత్తర-మధ్య ఐరోపాలో ఉన్న స్థాయిలతో పోల్చినప్పుడు నిరాడంబరంగా ఉంది. విదేశీయులతో సహా భూమిని విక్రయించడానికి ఒక పరిధిని విస్తరించడం 1997 లో ఆమోదించబడింది. లాట్వియా మొత్తం విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడుల్లో 10.2% ప్రాతినిధ్యంతో అమెరికన్ కంపెనీలు 1999 లో 127 మిలియన్ డాలర్లు పెట్టుబడి పెట్టాయి. అదే సంవత్సరంలో అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాల ఎగుమతులు 58.2 మిలియన్ డాలర్లు వస్తువులు, సేవలు 87.9 మిలియన్లు అ.డా దిగుమతి చేసుకున్నాయి. వరల్డ్ ట్రేడ్ ఆర్గనైజేషన్, ఒ.ఇ.సి.డి., యూరోపియన్ యూనియన్ వంటి పాశ్చాత్య ఆర్థిక సంస్థలలో చేరడానికి ఉత్సాహం చూపింది. లాట్వియా 1995 లో యు.యూతో యూరోప్ ఒప్పందం మీద సంతకం చేసింది- (4 సంవత్సరాల పరివర్తన కాలంతో). లాట్వియా, యునైటెడ్ స్టేట్స్ పెట్టుబడులు వాణిజ్యం, మేధో సంపత్తి భద్రతపై ఒప్పందాలపై సంతకం చేశాయి. డబుల్ పన్నుల ఎగవేత. [ఆధారం చూపాలి]

ఆర్ధిక నిర్మాణ , కోలుకోవడం (2008–12)

[మార్చు]
An airBaltic Boeing 757−200WL takes off at Riga International Airport (RIX)

రిటైల్ విలువలలో రుణ ఆధారిత ఊహాగానాలు, అవాస్తవికమైన ప్రశంసలు వచ్చిన తరువాత లాట్వియన్ ఆర్థిక వ్యవస్థ 2008 రెండో అర్ధభాగంలో ఆర్థిక సంక్షోభం ప్రవేశించింది. ఉదాహరణకు 2007 లో జాతీయ ఖాతా లోటు జి.డి.పి.లో 22% కంటే ఎక్కువగా ఉండగా, ద్రవ్యోల్బణం 10% ఉంది.[89] లాట్వియా నిరుద్యోగ రేటు ఈ కాలంలో నవంబరు 2007 లో 5.4% నుండి 22%కు పెరిగింది.[90] ఏప్రిల్ 2010 లో యు.యూలో అత్యధిక నిరుద్యోగ రేటు 22.5% ఉండగా స్పెయిన్కు ముందు స్థానంలో ఉన్న లాట్వియాలో 19.7% ఉంది.[91]

2008 లో ఆర్థికశాస్త్రంలో నోబెల్ గ్రహీత పాల్ క్రుగ్మాన్ 2008 డిసెంబరు 15 న తన న్యూయార్క్ టైమ్స్ ఒ.పి.-ఇ.డి. కాలమ్‌లో ఇలా వ్రాశాడు:

"చాలా తీవ్రమైన సమస్యలు ఐరోపా యొక్క అంచున ఉన్నాయి, ఇక్కడ అనేక చిన్న ఆర్థిక వ్యవస్థలు లాటిన్ అమెరికా , ఆసియాలో గత సంక్షోభాలను ప్రతిబింబిస్తూ సంక్షోభాలను ఎదుర్కొంటున్నాయి: లాట్వియా కొత్త అర్జెంటీనా"[92]

అయితే 2010 నాటికి వ్యాఖ్యాతలు [93][94] లాట్వియా ఆర్థిక వ్యవస్థలో స్థిరీకరణకు సంబంధించిన సూచనలు ఉన్నాయి. రేటింగ్ ఏజెన్సీ స్టాండర్డ్ & పూర్స్ లాట్వియా రుణంపై ప్రతికూలత నుండి స్థిరంగా ఉందని అభిప్రాయపడింది.[93] 2006 చివరలో లాట్వియా ప్రస్తుత ఖాతా 2006 లో 27% క్షీణించింది. ఫిబ్రవరి 2010 లో మిగులుగా ఉంది.[93] మూడీస్ ఇన్వెస్టర్ సర్వీస్లో సీనియర్ విశ్లేషకుడు కెన్నెత్ ఆర్చర్డ్ వాదించారు:

"బలపరిచే ప్రాంతీయ ఆర్థికవ్యవస్థ లాట్వియన్ ఉత్పత్తి , ఎగుమతులకు మద్దతు ఇస్తుంది. ప్రస్తుత ఖాతా సమతుల్యతలో పదునైన స్వింగ్ దేశం'అంతర్గత విలువ తగ్గింపు' పని చేస్తుందని సూచించింది.[95]

లాట్వియా ఆర్ధిక వ్యవస్థ 2010-09 నుండి లోతైన మాంద్య పరిస్థితిని అనుసరిస్తూ, 2010 నుంచి బలంగా కోలుకుంటోందని ప్రకటించింది. 2012 జూలైలో లాట్వియా రిపబ్లిక్తో మొదటి పోస్ట్-ప్రోగ్రామ్ పర్యవేక్షణ గురించి ఐ.ఎం.ఎఫ్ చేసిన చర్చలు ముగిసాయి. 2011 లో రియల్ జి.డి.పి. 5.5% వృద్ధి చెందింది. బాహ్య పరిస్థితులు క్షీణిస్తున్నప్పటికీ 2012 , 2013 లో వృద్ధి రేటు కొనసాగింది. 2014 లో ఆర్థిక వ్యవస్థ 4.1% పెరుగుతుందని భావిస్తున్నారు. 2010 లో నిరుద్యోగం 2010 నాటికి 20% చేరుకుంది. ఇది సుమారుగా 9.3% ఉంది.[96]

మౌలిక నిర్మాణాలు

[మార్చు]
బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో రద్దీగా ఉండే పోర్ట్సులో పోర్ట్ ఆఫ్ వెంట్స్పిల్స్ ఒకటి

రవాణా రంగం జిడిపిలో సుమారు 14%. రష్యా, బెలారస్, కజాఖ్‌స్థాన్ , ఇతర ఆసియా దేశాలు , పశ్చిమ దేశాల మధ్య ట్రాన్సిట్ చాలా పెద్దది.[97]

లాట్వియాలో రిగా, వెంట్స్పిల్స్ , లీపజాలో మూడు పెద్ద ఓడరేవులు ఉన్నాయి. ఈ ఓడ్రేవులను రవాణా కొరకు అధికంగా ఉపయోగిస్తుంది. ఇక్కడ నుండి సగం కార్గో ముడి చమురు , చమురు ఉత్పత్తులు రవాణా చేయబడుతున్నాయి. [97] బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో రద్దీగా ఉండే పోర్టులలో " ఫ్రీ పోర్ట్ ఆఫ్ వెంట్స్పిల్స్ " నౌకాశ్రయం ఒకటి. రహదారి, రైల్వే అనుసంధానాలతో పాటు వెంట్స్పిల్స్ను పోలెల్స్‌కు బెలారస్ నుండి రెండు పైప్లైన్ల వ్యవస్థ ద్వారా రష్యన్ ఫెడరేషన్ చమురు వెలికితీత క్షేత్రాలు, రవాణా మార్గాలకు కూడా అనుసంధానించబడి ఉంది.[ఆధారం చూపాలి]

రిగీ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్పోర్ట్ బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో రద్దీగా ఉన్న విమానాశ్రయం నుండి 2017 లో 6.1 మిలియన్ ప్రయాణీకులు ప్రయాణించారు.30 దేశాల్లో 80 కి పైగా గమ్యస్థానాలకు ఇది నేరుగా విమాన రాకలను కలిగి ఉంది. లీప్యాజ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం రెగ్యులర్ వాణిజ్య విమానాలను నిర్వహిస్తుంది. ఎయిర్బాలిక్ లాట్వియా జెండా క్యారియర్ వైమానిక సంస్థ, మూడు బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో కేంద్రాలతో తక్కువ ఖర్చుతో కూడిన క్యారియర్ ఉంది. అయితే రిగాలో లాట్వియాలో ప్రధాన స్థావరం ఉంది.[ఆధారం చూపాలి]

లాట్వియన్ రైల్వే ప్రధాన నెట్వర్క్‌లో 1,860 కిలోమీటర్లు ఉన్నాయి. వీటిలో 1,826 కిమీ 1,520 మిమీ రష్యన్ గేజ్ రైల్వే ఉంది. వీటిలో 251 కిమీ విద్యుత్తు లైన్‌గా ఉంది. ఇది బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో అతి పొడవైన రైల్వే నెట్వర్క్. లాట్వియా రైల్వే నెట్వర్క్ ప్రస్తుతం యూరోపియన్ ప్రామాణిక గేజ్ లైన్లకు అనుకూలంగా లేదు. ఏది ఏమైనప్పటికీ హెల్సింకి-టాలిన్-రిగా-కౌనస్-వార్సాతో అనుసంధానిచే రైల్ బాల్టియా రైలు మార్గం నిర్మాణం 2026 లో పూర్తవుతుంది.[98]

లాట్వియాలోని జాతీయ రహదారి నెట్వర్క్ ప్రధాన రహదారుల 1675 కిలోమీటర్లు, 5473 కిలోమీటర్ల ప్రాంతీయ రహదారులు, 13,064 కిలోమీటర్ల స్థానిక రహదారులను కలిగి ఉంది. లాట్వియాలోని మునిసిపల్ రహదారులు 30,439 కిమీ రోడ్లు, 8,039 కిలోమీటర్ల వీధి మార్గాలు ఉన్నాయి.[99] వీటిలో ఎ 1, (యురోపియన్ మార్గం ఇ 67) వార్సా, టల్లిన్‌లను అనుసంధానిస్తుంది. (యురోపియన్ మార్గం ఇ 22) వెంట్‌స్పిల్స్‌ను, తెరెహోవాలను అనుసంధానిస్తుంది. 2017 గణాంకాలను అనుసరించి లాట్వియాలో 8.03,546 లైసెంస్ పొందిన వాహనాలు ఉన్నాయి.

లాట్వియాలో మూడు పెద్ద జలవిద్యుత్ విద్యుత్ కేంద్రాలు ఉన్నాయి. వీటిలో పిలివిను హెచ్.ఇ.ఎస్. (825ఎం.డబల్యూ), రిగాస్ హెచ్ఎస్ (402 మె.వా.), ెగ్యుమా హెచ్ఎస్ -2 (192 మె.వా.) ఉన్నాయి. ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో డజనుకు చెందిన పవనశక్తి క్షేత్రాలు, బయోగ్యాస్ లేదా బయోమాస్ పవర్ స్టేషన్లు లాట్వియాలో నిర్మించబడ్డాయి.[ఆధారం చూపాలి]

లాట్వియా ఇంకుకల్న్‌స్ భూగర్భ గ్యాస్ నిల్వ సౌకర్యాన్ని నిర్వహిస్తుంది. ఇది ఐరోపాలో అతి పెద్ద భూగర్భ గ్యాస్ నిల్వ కేంద్రాలలో ఒకటి, బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో ఒకే ఒక్కటిగ ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది. భూగర్భ గ్యాస్ నిల్వ కోసం లాట్వియాలోని ఇంకుకాల్స్, ఇతర ప్రాంతాల్లోని ప్రత్యేక భూవిజ్ఞాన పరిస్థితులు అనుకూలంగా ఉంటాయి.[100]

పరిశ్రమలు

[మార్చు]

Biggest employers in Latvia in 2016:[101]

Rank Name Headquarters Industry Employees (2016)
01. Maxima Latvija Riga Retail 7956
02. Latvian Railways Riga Railroad, Logistics 6850
03. Rimi Latvia Riga Retail 5790
04. Riga East University Hospital Riga Healthcare 4759
05. Latvian Post Riga Postal services 4248
06. Riga Transport Riga Public transportation 4206
07. Pauls Stradiņš Clinical University Hospital Riga Healthcare 3237
08. Rīgas Namu Pārvaldnieks Riga House management 2785
09. Sadales Tīkls Riga Electricity distribution 2556
010. Kreiss Riga Logistics 2441

List of biggest companies by profit in Latvia in 2016:[102]

Rank Name Headquarters Industry Profit (2016)
(mil. €)
01. Latvenergo Riga Electricity 137,4
02. Mikrotīkls Riga Electronics, Electrical equipment 66,2
03. Latvijas valsts meži Riga Forest Management 50,6
04. Latvijas Gāze Riga Natural Gas 40,4
05. KRONOSPAN Riga Riga Plywood 35,9
06. Rimi Latvia Riga Retail 32
07. Lattelecom Riga Telecommunications 31,7
08. 4finance Riga Non-bank lender 29
09. Cassandra Holding Company Jurmala Financial services 27,2
010. OF Holding Riga Financial services 26,9

గణాంకాలు

[మార్చు]
Residents of Latvia by ethnicity (2011)[103]
Latvians
  
 62.1%
Russians
  
 26.9%
Belarusians
  
 3.3%
Ukrainians
  
 2.2%
Poles
  
 2.2%
Lithuanians
  
 1.2%
Others
  
 2.1%
Population of Latvia (in millions) from 1920 to 2014

2013 లో మొత్తం సంతానోత్పత్తి రేటు (టి.ఎఫ్.ఆర్) అంచనా ప్రకారం మహిళల సంతానోత్పత్తి శాతం సగటున 1.52 పిల్లలు. ఇది 2.1 భర్తీ నిష్పత్తి కంటే తక్కువగా ఉంటుంది. 2012 లో 45.0% జననాలు వివాహం కాని మహిళల ద్వారా సంభవించాయి.[104] 2013 లో ఆయుఃప్రమాణం 73.19 సంవత్సరాలు (పురుషులకు 68.13 సంవత్సరాలు, మహిళలకు 78.53) అంచనా వేయబడింది.[89] 2015 నాటికి మొత్తం జనాభాలో 0.85 మగ - ఆడవారిలో లాట్వియాలో అతి తక్కువ పురుష-మహిళా నిష్పత్తి 1:0.85 ఉన్నట్లు అంచనా వేయబడింది.[105]

సంప్రదాయ సమూహాలు

[మార్చు]

లాట్వియాలో శతాబ్దాలుగా బహుళజాతికి చెందిన ప్రజలు నివసిస్తున్నారు. 20 వ శతాబ్దంలో ప్రపంచ యుద్ధాల సమయంలో దేశజనసంఖ్యలో నటకీయమైన మార్పులు సంభవించాయి. బాల్టిక్ జర్మన్లు, హోలోకాస్ట్ ప్రజలు దేశం వదిలి వెళ్ళడం, సోవియట్ యూనియన్ ఆక్రమణల తొలగింపు కారణంగా జనాభా గణనలు నాటకీయంగా మారాయి. 1897 నాటి రష్యన్ సామ్రాజ్య జనాభా లెక్కల ప్రకార లాట్వియన్లు 1.93 మిలియన్ల మొత్తం జనాభాలో 68.3% ఉన్నారు; రష్యన్లు 12%, యూదులకు 7.4%, జర్మన్లు 6.2%, పోల్స్ 3.4% ఉన్నారు.[106]

మార్చి 2011 నాటికి లాటియన్లు జనాభాలో 62.1% మంది, 26.9% మంది రష్యన్లు, బెలారస్నియన్లు 3.3%, ఉక్రైనియన్లు 2.2%, పోల్స్ 2.2%, లిథువేనియన్లు 1.2%, యూదులు 0.3%, రోమన్లు 0.3%, జర్మన్లు 0.1%, ఎస్టోనియన్లు 0.1%, ఇతరులు 1.3% ఉన్నారు. 250 మంది లివోనియన్లు (లాట్వియా స్థానిక బాల్టిక్ ఫినిక్ ప్రజలు) గా గుర్తించడ్డారు. లాట్వియాలో నివసిస్తున్న పౌరులు 2,90,660 (14.1%) ఉన్నారు. ప్రధానంగా 1940 ఆక్రమణ తరువాత సంప్రదాయ రష్యన్లు వచ్చారు.[107]

కొన్ని నగరాల్లో ఉదా. దగ్గవ్పిల్స్, రిజీక్న్, సంప్రదాయ లాట్వియన్లు మొత్తం జనాభాలో మైనారిటీలుగా ఉన్నారు. సంప్రదాయ లాట్వియన్ల నిష్పత్తి ఒక దశాబ్ద కాలం పాటు క్రమంగా పెరుగుతోంది. సంప్రదాయ లాట్వియా కూడా లాట్వియా - రిగా రాజధాని నగరం జనాభాలో సగం కంటే కొద్దిగా తక్కువగా ఉంది.[108]

జాతి లాట్వియన్ల వాటా 1935 లో 77% (1,467,035) నుండి 1989 లో 52% (1,387,757) కు పతనం అయింది.[109] 2011 లో జనాభాలో వారి వాటా పెద్దది అయినప్పటికీ - 12,85,136 (జనాభాలో 62.1%) అయినప్పటికీ 1989 కంటే తక్కువ మంది లాటియన్లు ఉన్నారు.

Residents of Latvia by ethnicity (1897—2017)
సంప్రదాయికత 1897 1925 1935 1959 1970 1979 1989 2000 2011[110] 2017
జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య % జనసంఖ్య %
లాట్వియన్లు 1 318 112 68,3 1 354 126 73,4 1 467 035 76,9 1 297 881 62,0 1 341 805 56,8 1 344 105 53,7 1 387 757 52,0 1 370 703 57,7 1 284 194 62,1 1 209 401 62,0
రష్యన్లు 232 204 12,0 193 648 10,5 168 300 8,8 556 448 26,6 704 599 29,8 821 464 32,8 905 515 34,0 703 243 29,6 556 422 26,9 495 528 25,4
బెలారసియన్లు — — 38 010 2,1 26 800 1,4 61 587 2,9 94 898 4,0 111 505 4,5 119 702 4,5 97 150 4,1 68 174 3,3 64 257 3,3
ఉక్రేనియన్లు — — 512 0,0 1800 0,1 29 440 1,4 53 461 2,3 66 703 2,7 92 101 3,5 63 644 2,7 45 699 2,2 44 639 2,2
పోలిష్ ప్రజలు 65 056 3,4 51 143 2,8 48 600 2,6 59 774 2,9 63 045 2,7 62 690 2,5 60 416 2,3 59 505 2,5 44 783 2,2 40 583 2,1
లిథువేనియన్లు — — 23 192 1,3 22 800 1,2 32 383 1,6 40 589 1,7 37 818 1,5 34 630 1,3 33 430 1,4 24 426 1,2 23 327 1,2
యూదులు 142 315 7,4 95 675 5,2 93 400 4,9 36 592 1,8 36 680 1,6 28 331 1,1 22 897 0,9 10 385 0,4 6416 0,3 4 873 0,2
రోమానియన్లు — — 2870 0,2 3800 0,2 4301 0,2 5427 0,2 6134 0,3 7044 0,3 8205 0,3 6452 0,3 5 191 0,3
జర్మన్లు 120 191 6,2 70 964 3,8 62 100 3,3 1609 0,1 5413 0,2 3299 0,1 3783 0,1 3465 0,1 3023 0,1 2 529 0,1
ఎస్టోనియన్లు — — 7893 0,4 6900 0,4 4610 0,2 4334 0,2 3681 0,2 3312 0,1 2652 0,1 2000 0,1 1 731 0,1
లివోనియన్లు — — 1268 0,1 944 0,0 185 0,0 48 0,0 107 0,0 135 0,0 180 0,0 180 0,0 n/a n/a
ఇతరులు 51 509 2,7 5504 0,3 3256 0,2 8648 0,4 13 828 0,6 16 979 0,7 29 275 1,1 24 824 1,1 26 118 1,3 59 073 3,1
Total 1 929 387 1 844 805 1 905 936 2 093 458 2 364 127 2 502 816 2 666 567 2 377 383 2 067 887 1 950 116


భాషలు

[మార్చు]

లాట్వియా ఏకైక అధికారిక లాట్వియా. లాట్వియా భాష ఇండో-యూరోపియన్ భాషా కుటుంబానికి చెందిన బాల్టో-స్లావిక్ విభాగంలో బాల్టిక్ లాంగ్వేజ్ సబ్-గ్రూపుతో సమీపసంబంధం కలిగి ఉంది. లాట్వియా మరొక ముఖ్యమైన భాష యురాలిక్ భాషా కుటుంబానికి చెందిన ఫిన్నిక్ శాఖ దాదాపుగా అంతరించిపోయిన దశ నుండి లివోనియన్ భాష చట్టం ద్వారా రక్షణను పొందుతుంది;లట్గాలియన్ - ఒక మాండలికంగా లేదా లాట్వియన్ ప్రత్యేకమైన ప్రత్యేక భాషగా సూచిస్తారు - దీనిని లాట్వియన్ చట్టం కూడా అధికారికంగా రక్షిస్తుంది. కానీ ఇది లాట్వియన్ భాషా చారిత్రక వైవిధ్యంగా ఉంటుంది. సోవియట్ కాలంలో విస్తారంగా వాడుకలో ఉన్న రష్యన్, ఇప్పటివరకు చాలా విస్తారంగా ఉపయోగించిన మైనారిటీ భాషగా (సుమారు 34% ఇది రష్యన్లో జాతిపరంగా లేని వ్యక్తులతో సహా ఇంట్లో మాట్లాడుతుంది) ఉంది.[111] ఇప్పుడు పాఠశాల విద్యార్థులందరూ తప్పనిసరిగా లాట్వియన్ నేర్చుకోవాలి. చాలా పాఠశాలలు కూడా ఇంగ్లీష్, జర్మన్ లేదా రష్యన్ కర్రిక్యులాలో ఉన్నాయి. లాట్వియాలో ముఖ్యంగా వ్యాపారం, పర్యాటక రంగాలలో ఇంగ్లీష్ విస్తృతంగా అంగీకరించబడింది. 2014 నాటికి మైనార్టీల కోసం 109 పాఠశాలలు 40% విషయాల కోసం బోధన భాషగా రష్యాను ఉపయోగిస్తున్నాయి (మిగిలిన 60 శాతం మంది లాట్వియాలో బోధించబడుతున్నారు).

2012 ఫిబ్రవరి 18 న లాట్వియా రెండవ అధికార భాషగా రష్యన్ను దత్తత చేసుకోవచ్చా లేదా అనేదానిపై రాజ్యాంగ పరిశీలన నిర్వహించింది. [112] సెంట్రల్ ఎన్నికలు కమిషన్ ప్రకారం 74.8% మంది వ్యతిరేకంగా ఓటు వేశారు. అనుకూలంగా 24.9% ఓటు వేశారు, పోలైన ఓట్లు 71.1%.[113]

మతం

[మార్చు]
Religion in Latvia (2011)[114]
Lutheranism
  
 34.2%
Roman Catholicism
  
 24.1%
Russian Orthodox
  
 17.8%
Old Believers
  
 1.6%
Other Christian
  
 1.2%
Other or none
  
 21.1%
Riga Cathedral

లాట్వియాలో అతిపెద్ద మతం క్రైస్తవ మతం (79%),[89][114] అతిపెద్ద సమూహాలు 2011 నాటికి ఉన్నాయి:

  • ఎవాంజెలికల్ లూథరన్ చర్చ్ ఆఫ్ లాట్వియా - 7,08,773 [114]
  • రోమన్ కాథలిక్ - 5,00,000 [114]
  • రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ - 3,70,000 [114]

యూరోబోర్మీటర్ పోల్ 2010 లో 38% మంది లాట్వియన్ పౌరులు "ఒక దేవుడు ఉన్నాడని వారు నమ్ముతారు", అయితే 48% మంది "కొంతమంది ఆత్మ లేదా జీవిత శక్తిని నమ్ముతున్నారని", 11% మంది " ఏ విధమైన ఆత్మ లేదని నమ్ముతారు " దేవుడు, లేదా జీవ శక్తి ఉన్నాయి " అని నమ్ముతారు.

సోవియట్ ఆక్రమణకు ముందు లూథరనిజం మరింత ప్రముఖంగా ఉంది. నార్డిక్ దేశాలతో, హన్సా ప్రభావంతో, చారిత్రకంగా జర్మనీలో బలమైన చారిత్రక సంబంధాల కారణంగా అది 60% ఆధిక్యత కలిగిన మతంగా ఉంది. అప్పటినుండి లూథిరనిజం మూడు బాల్టిక్ రాష్ట్రాల్లో రోమన్ కాథలిక్కుల కంటే కొంచెం విస్తరించింది. ఎవాంజెలికల్ లూథరన్ చర్చి 1956 లో 6,00,000 మంది సభ్యులతో చాలా ప్రతికూలంగా ప్రభావితమైంది. 1987 మార్చి 18 అంతర్గత పత్రం కమ్యూనిస్ట్ పాలన ముగింపులో లాట్వియాలో కేవలం 25,000 కు కుదించబడిన చురుకైన సభ్యత్వాన్ని గురించి మాట్లాడారు. కాని తరువాత విశ్వాసం పునరుద్ధరణను పొందింది.[115] దేశం సాంప్రదాయ క్రైస్తవులకు రష్యన్ ఆర్థోడాక్స్ చర్చి (ఒక పాక్షిక స్వతంత్ర సంస్థ లాట్వియన్ ఆర్థోడక్స్ చర్చి) ఉంది. 2011 లో, 416 యూదులు, 319 మంది ముస్లింలు లాట్వియాలో నివసిస్తున్నారు.[114]

లాట్వియా పురాణాలపై ఆధారపడిన లావోవియో నియోపాగాన్స్, డైవటురి (గోస్ట్స్కీపర్స్) 600 కంటే ఎక్కువ మంది ఉన్నారు.[116] మొత్తం జనాభాలో సుమారు 21% మంది ఏ ప్రత్యేక మతంతో అనుబంధించబడలేదని అంగీకరిస్తున్నారు.[114]

విద్య , సైన్స్

[మార్చు]
University of Latvia

లాట్వియా విశ్వవిద్యాలయం, రిగా టెక్నికల్ యూనివర్సిటీ దేశంలో రెండు ప్రధాన విశ్వవిద్యాలయాలు. ఇవి రిగా పాలిటెక్నికల్ ఇంస్టిట్యూట్ ఆధారంగా స్థాపించబడి రిగాలో ఉన్నాయి.[117] లాట్వియా స్టేట్ విశ్వవిద్యాలయం స్థాపించబడిన మరో రెండు ముఖ్యమైన విశ్వవిద్యాలయాలు లాట్వియా యూనివర్సిటీ ఆఫ్ లైఫ్ సైన్సెస్ అండ్ టెక్నాలజీస్ (1939 లో వ్యవసాయ విభాగం స్థాపన), రిగా స్ట్రాడిన్స్ విశ్వవిద్యాలయం (1950 లో స్థాపించబడినవి మెడిసిన్ ఫ్యాకల్టీ) - రెండు వేర్వేరు రంగాలను కవర్ చేస్తుంది. దౌగవ్పిల్స్ విశ్వవిద్యాలయం మరొక ముఖ్యమైన విద్య కేంద్రంగా ఉంది. లాట్వియా 2006, 2010 మధ్య 131 పాఠశాలలను మూసివేసింది (ఇది 12.9% క్షీణత), అదే కాలంలో విద్యాసంస్థల్లో నమోదు చేసుకున్నవారి సంఖ్య 54,000 మందికి తగ్గి 10.3% క్షీణించింది.

విజ్ఞాన శాస్త్రం, టెక్నాలజీ లాట్వియన్ దీర్ఘకాలిక విద్యావిధానం లక్ష్యాన్ని - కార్మిక-వినియోగ ఆర్థిక వ్యవస్థ నుండి విజ్ఞాన-ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థకు మార్చింది.[118] 2020 కల్లా ప్రభుత్వం పరిశోధన, అభివృద్ధికి 1.5% జి.డి.పి నిధిని కల్పిస్తుంది. పెట్టుబడులలో సగం ప్రైవేటు రంగం నుండి వస్తున్నాయి. లాట్వియా వారి శాస్త్రీయ సామర్థ్యాన్ని ఇప్పటికే ఉన్న శాస్త్రీయ సంప్రదాయాలు, ముఖ్యంగా సేంద్రీయ కెమిస్ట్రీ, మెడికల్ కెమిస్ట్రీ, జన్యు ఇంజనీరింగ్, ఫిజిక్స్, మెటీరియల్స్ సైన్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీల ఆధారంగా అభివృద్ధి చేస్తాయి.[119] దేశవ్యాప్తంగా, విదేశాలలో వైద్య కెమిస్ట్రీ శాఖలో పేటెంట్ పొందిన అత్యధిక ఆవిష్కరణలు తయారు చేయబడ్డాయి.[120]

ఆరోగ్యం

[మార్చు]

లాట్వియన్ ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థ " యూనివర్సల్ హెల్త్ కేర్ " కార్యక్రమం అనుసరిస్తుంది. ఇది ప్రభుత్వ పన్నుల ద్వారా ఎక్కువగా నిధులు సమకూరుస్తుంది.[121] ఇది ఐరోపాలో అత్యల్ప-శ్రేణి ఆరోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థల్లో ఒకటిగా ఉంది.ఇందుకు చికిత్స కోసం అధిక సమయం వేచి ఉండటం సరికొత్త ఔషధాల కొరత, ఇతర కారణాలు ఉన్నాయి.[122] 2009 లో లాట్వియాలో 59 ఆస్పత్రులు ఉన్నాయి. 2007 లో 94 నుండి 2006 లో 121 కు అభివృద్ధి చెందాయి.[123][124][125]

సంస్కృతి

[మార్చు]

లాట్వియా జానపద సాహిత్యం ముఖ్యంగా జానపద గీతాల నృత్యం వెయ్యి సంవత్సరాల పూర్వానికి చెందినదని భావిస్తున్నారు. ఇప్పటి వరకు 1.2 మిలియన్ల కన్నా ఎక్కువ గ్రంథాలు, జానపద గీతాల 30,000 మెలోడీలు గుర్తించబడ్డాయి.[126]

13 వ, 19 వ శతాబ్దాల మధ్య జర్మన్ సంస్కృతికి అనుగుణంగా బాల్టిక్ జర్మన్లు (వీరిలో చాలామంది జర్మన్-పూర్వీకత కలిగిన వారున్నారు) ఉన్నత వర్గాన్ని రూపొందించి ఈ ప్రాంతంలో లాట్వియన్, జర్మన్ ప్రభావాలతో ప్రత్యేకమైన సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని అభివృద్ధి చేశారు. 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఈ ప్రజలు జర్మనీ, యునైటెడ్ స్టేట్స్, కెనడా మొదలైన ఇతర దేశాలకు చెల్లాచెదరైనప్పటికీ ఈ రోజు వరకు జర్మన్ బాల్టిక్ కుటుంబాలుగా జీవిస్తున్నారు. అయినప్పటికీ చాలామంది దేశీయ లాట్వియన్లు ఈ ప్రత్యేక సాంస్కృతిక జీవితంలో పాల్గొనలేదు.[ఆధారం చూపాలి] అందువలన ఎక్కువగా స్థానిక వ్యవసాయక పాగనిజ వారసత్వం సంరక్షించబడింది. పాక్షికంగా కొంతమంది క్రైస్తవ సంప్రదాయాలతో విలీనం అయారు. ఉదాహరణకు అత్యంత ప్రాచుర్య ఉత్సవాల్లో ఒకటైన జాని పేరుతో వేసవి కాలం నాటి ఒక పాగన్ మతవేడుకను సెయింట్ జాన్ ది బాప్టిస్ట్ విందు రోజున లాట్వియన్లు జరుపుకుంటారు.[ఆధారం చూపాలి]

చారిత్రక కేంద్రం యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా ప్రకటించబడింది

19 వ శతాబ్దంలో లాట్వియా జాతీయవాద ఉద్యమాలు ఉద్భవించాయి. వారు లాట్వియన్ సంస్కృతిని ప్రోత్సహిస్తూ లాట్వియన్లను సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలలో పాల్గొనడానికి ప్రోత్సహించారు. 19 వ శతాబ్దం, 20 వ శతాబ్దం ప్రారంభకాలాన్ని లాట్వియన్ సంస్కృతి సాంప్రదాయ యుగం అని లాట్వియన్లు భావిస్తున్నారు. ఉదాహరణకు ఇతర బాల్టిక్-జర్మన్ కళాకారుడు బెర్న్‌హార్డ్ బోర్చర్టు, ఫ్రెంచ్ రౌల్ డుఫ్ఫీ వంటి కళాకారుల రచనలు ఇతర యూరోపియన్ సంస్కృతుల ప్రభావాన్ని చూపించాయి.[ఆధారం చూపాలి]రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత అనేక మంది లాట్వియన్ కళాకారులు, ఇతర సాంస్కృతిక వర్గాల వారు దేశాన్ని విడిచిపెట్టి లాట్వియాను వదిలివెళ్ళిన లాట్వియన్ ప్రేక్షకులకు వినోదం అందిస్తూ వారి పనిని కొనసాగించారు.[127]

" లాట్వియన్ సాంగ్ అండ్ డాంస్ ఫెస్టివల్ " లాట్వియన్ సంస్కృతి, సాంఘిక జీవితంలో ఒక ముఖ్యమైన ఉత్సవంగా ఉంది. 1873 నుండి ప్రతి ఐదు సంవత్సరాలకు ఒకసారి నిర్వహించబడుతుంది. ఇందులో సుమారు 30,000 మంది ప్రదర్శకులు పాల్గొంటారు.[128] ఇందులో జానపద గీతాలు, సాంప్రదాయిక గాయక గీతాలు పాడతారు. ఉత్సవం కపెల్లా పాడటం మీద దృష్టి కేంద్రీకరిస్తుంది. ఇటీవలి కాలంలో రిపర్టోరేలో ఆధునిక పాపులర్ పాటలు చేర్చబడ్డాయి.[ఆధారం చూపాలి]

సోవియట్ యూనియన్లో చేర్చిన తర్వాత లాట్వియన్ కళాకారులు, రచయితలు సోషలిస్టు వాస్తవిక శైలిని అనుసరించాల్సి వచ్చింది. 1980 ల నుండి సోవియట్ యుగంలో అత్యంత జనాదరణ పొందిన పాటలతో, సంగీతం బాగా ప్రాచుర్యం పొందింది. ఈ సమయంలో పాటలు తరచూ సరదాగా సోవియట్ జీవన విధానాలను వివరిస్తూ లాట్వియన్ గుర్తింపును కాపాడటం గురించి ఆలోచనలు రేకెత్తించాయి. ఇది సోవియట్ యూనియనుకు వ్యతిరేకంగా ప్రజల నిరసనలను ప్రేరేపించింది. కవిత్వానికి జనాదరణ అధికరించింది. స్వాతంత్ర్యం తరువాత థియేటర్, దృశ్యం, గాత్ర సంగీతం, శాస్త్రీయ సంగీతం లాట్వియన్ సంస్కృతిలో అత్యంత ప్రసిద్ధ శాఖలుగా మారాయి.[ఆధారం చూపాలి]

2014 జూలైలో రిగా 8 వ ప్రపంచ కోయిర్ ఆటలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. ఇందులో 70 కి పైగా దేశాలకు ప్రాతినిధ్యం వహించే 27,000 మంది కంటే అధికమైన కోరిస్టర్లు, 450 మంది గాయకులు పాల్గొన్నారు. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్దదైన ఈ తరహా ఉత్సవానికి ప్రతి రెండు సంవత్సరాలకు ఒకసారి విభిన్నమైన నగరాలు ఆతిథ్యం ఇస్తున్నాయి.[129]

ఆహారసంస్కృతి

[మార్చు]

లాట్వియన్ వంటకాలు సాధారణంగా వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. వీటిలో మాంసం ప్రధాన భోజనంగా వంటలలో ఉంటుంది. లాట్వియా బాల్టిక్ సముద్రంలోని ప్రాంతం ఉన్న కారణంగా ఆహారాలలో చేపలు అధికంగా వినియోగిస్తారు. లాట్వియన్ వంటకాలు పొరుగు దేశాలచే ప్రభావితమైనవి. లాట్వియన్ వంటకాల్లో ఉపయోగించే బంగాళదుంపలు, గోధుమలు, బార్లీ, క్యాబేజీ, ఉల్లిపాయలు, గుడ్లు, పంది మాంసం వంటివి స్థానికంగా లభిస్తాయి. లాట్వియన్ ఆహారంలో సాధారణంగా కొవ్వు అధికంగా ఉంటుంది. దీనితో కొన్ని మసాలా దినుసులను ఉపయోగిస్తుంది.[130] గ్రే పీస్, పందిమాంసం సాధారణంగా లాట్వియన్ల ప్రధానమైన ఆహారంగా భావిస్తారు. సోరెల్ సూప్ను కూడా లాటియన్లు వినియోగిస్తారు.[131] రూప్జమైజ్ అనేది రే నుండి తయారైన కాలిచిన రొట్టె, ఇది జాతీయంగా ప్రధానమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది.[132][133]

క్రీడలు

[మార్చు]
Arena Riga during the 2006 IIHF World Championship

లాట్వియాలో ఐస్ హాకీ సాధారణంగా అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా పరిగణించబడుతుంది. లాట్వియాలో హెల్ముట్ బాల్డెరిస్, ఆర్త్రూస్ ఇర్బె, కర్రిస్ స్క్రాస్టిన్స్, సండిస్ ఓజోలిస్, జెంగస్ గిర్జెంసంస్ వంటి అత్యంత ప్రఖ్యాతిగాంచిన హాకీ క్రీడాకారులు ఉన్నారు. లాట్వియా ప్రజలు ఎన్.హెచ్.ఎల్. ఆల్ స్టార్ ఓటింగ్ ఉపయోగించి వ్యక్తం చేసిన అంతర్జాతీయ, ఎన్.హెచ్.ఎల్. క్రీడలలో గట్టి మద్దతు ఇచ్చి జేమ్గస్ గిర్గెన్సన్స్ వంటి ప్రముఖ హాకీ క్రీడాకారుని ప్రథమ స్థానంలోకి తీసుకువచ్చారు.[134] " డినామో రీగా " దేశంలో బలమైన హాకీ క్లబ్బుగా ఉంది. ఇది కాంటినెంటల్ హాకీ లీగ్లో పాల్గొంటుంది. 1931 నుండి జాతీయ టోర్నమెంట్ లాట్వియన్ హాకీ హయ్యర్ లీగ్ నిర్వహించబడింది. 2006 లో రిగాలో ఐ.ఐ.హెచ్.ఎఫ్. ప్రపంచ ఛాంపియన్షిప్పును నిర్వహించారు.

క్రిస్టాప్స్ పొజిజియాస్

అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన రెండవ క్రీడ బాస్కెట్బాల్. లిథువేనియా జాతీయ బాస్కెట్బాల్ జట్టు 1935 లో మొట్టమొదటి యూరోబాస్కెట్ గెలుచుకుంది. 1939 లో లిట్వేనియాకు ఒక పాయింట్ తేడాతో ఓడిపోయిన తరువాత వెండి పతకాలు గెలిచి లాట్వియా దీర్ఘకాలిక బాస్కెట్బాల్ సంప్రదాయాన్ని కాపాడుకుంది. లాట్వియాలో జానిస్ క్రూమిన్స్, మైగోనిస్ వాల్డనిస్, వాల్డిస్ ముయినిక్స్, వాల్డిస్ వాల్టర్స్, ఇగోర్స్ మిగ్లిన్యెక్స్, అలాగే లాట్వియన్ ఎన్.బి.ఎ. ఆటగాడు గుండర్స్ వెట్రా వంటి చాలా మంది యూరోపియన్ బాస్కెట్బాల్ క్రీడాకారులు ఉన్నారు. అండ్రీస్ బైడ్రిన్స్ అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందిన లాట్వియా బాస్కెట్ బాల్ ఆటగాళ్ళలో ఒకరుగా గుర్తించబడుతున్నాడు. ఆయన గోల్డెన్ స్టేట్ వారియర్సు, ఉటా జాజ్లకు ఎన్.బి.ఎ.లో పాల్గొన్నాడు. ప్రస్తుత ఎన్.బి.ఎ. క్రీడాకారులలో క్రిస్టాప్స్ పోర్జిజిస్, న్యూ యార్క్ నిక్స్ తరఫున క్రీడలలో పాల్గొన్నాడు.డావిస్ బెర్టాన్స్ శాన్ ఆంటోనియో స్పర్స్ తరఫున పాల్గొన్నాడు. మాజీ లాట్వియా బాస్కెట్ బాల్ క్లబ్ ఎ.ఎస్.కె. రీగా, యూరో లీగ్ టోర్నమెంటును వరుసగా మూడు సార్లు గెలిచింది. లాట్వియాలో బలమైన ప్రొఫెషనల్ బాస్కెట్బాల్ క్లబు వి.ఇ.ఎఫ్. రిగా యూరో కప్లో పోటీపడింది. యూరోచాలెంజ్ పాల్గొన్న బి.కె.వెంట్స్పిల్స్ లాట్వియా రెండవ బలమైన బాస్కెట్బాల్ క్లబ్బుగా గుర్తించబడుతుంది. గతంలో ఎల్.బి.ఎ. ఎనిమిది సార్లు గెలుచుకుంది. 2013 లో బి.బి.ఎల్. క్రీడలకు ఆతిథ్యం ఇచ్చిన 11 దేశాలలో లాట్వియా ఒకటి.[ఆధారం చూపాలి]

ఇతర ప్రముఖ క్రీడలలో ఫుట్బాల్, ఫ్లోర్బాల్, టెన్నిస్, వాలీబాల్, సైక్లింగ్, బాబ్స్‌లీగ్, స్కెలిటన్ ప్రజాదరణ కలిగి ఉన్నాయి. లాట్వియా జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టు " ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. టోర్నమెంటు 2004 పాల్గొన్నది.[135]

లాటివియా వింటర్, సమ్మర్ ఒలంపిక్సులో విజయవంతంగా పాల్గొంది. స్వతంత్ర లాట్వియా చరిత్రలో అత్యంత విజయవంతమైన ఒలింపిక్ అథ్లెట్ మారిస్ స్ట్రోంబర్గ్ 2008, 2012 లో పురుషుల బి.ఎం.ఎక్సు.లో రెండుసార్లు ఒలింపిక్ ఛాంపియనుగా నిలిచాడు.[136]

2017 లో లాట్వియన్ బాక్సర్ మాయిరిస్ బ్రీడీస్ డబల్యూ.బి.సి. క్రూయిజర్వెయిట్ ప్రపంచ ఛాంపియనుగా నిలిచాడు. బాక్సింగు నాలుగు ప్రధాన టైటిల్సులో ఒకదానిని చేజిక్కించుకుని లాట్వియా, బాల్టిక్ దేశాలలో మొదటి ఏకైక బాక్సరుగా గుర్తించబడ్డాడు.

2017 లో లాట్వియా టెన్నిస్ క్రీడాకారిణి జెలెనా ఒస్టేపెంకో 2017 ఫ్రెంచ్ ఓపెన్ వుమెన్స్ సింగిల్స్ టైటిల్ను ఓపెన్ ఎరాలో సాధించిన మొట్టమొదటి అన్సీడెడ్ క్రీడాకారిణిగా గెలుపొందింది.

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "2008 Resident population by ethnicity at the beginning of the year". Centrālās statistikas pārvaldes datu bāzes. Archived from the original on 2007-11-18. Retrieved 2020-01-08.
  2. ↑ CIA Factbook: Latvia Archived 2011-08-16 at the Wayback Machine, (in English)
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Latvia". International Monetary Fund. Retrieved 2009-04-22.
  4. ↑ "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings". United Nations. Retrieved 9 November 2008.
  5. ↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2013-06-28. Retrieved 2017-12-03.
  6. ↑ 6.0 6.1 "Latvia in Brief". Latvian Institute. 2011. Archived from the original on 26 డిసెంబరు 2018. Retrieved 5 November 2011.
  7. ↑ "Weather information in Latvia". www.travelsignposts.com. 14 March 2015. Retrieved 14 March 2015.
  8. ↑ Ģērmanis, Uldis (2007). Ojārs Kalniņš (ed.). The Latvian Saga (in English) (11th ed.). Riga: Atēna. p. 268. ISBN 9789984342917. OCLC 213385330.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  9. ↑ https://www.nytimes.com/1989/12/25/world/upheaval-east-soviet-congress-condemns-39-pact-that-led-annexation-baltics.html
  10. ↑ On 21 August 1991, after the Soviet coup d'état attempt, the Supreme Council adopted a Constitutional law, "On statehood of the Republic of Latvia", declaring Article 5 of the Declaration to be invalid, thus ending the transitional period and restoring de facto independence.
  11. ↑ "Administrative divisions of Latvia". www.ambermarks.com. 2015. Retrieved 14 March 2015.
  12. ↑ "Etniskais sastāvs un mazākumtautību kultūras identitātes veicināšana". Latvijas Republikas Ārlietu Ministrija. Archived from the original on 12 జూలై 2011. Retrieved 3 డిసెంబరు 2017.
  13. ↑ "Socialinguistica: language and Religion". www.academia.edu. Retrieved 26 May 2015.
  14. ↑ "Latvia – Country Profile: Human Development Indicators". hdr.undp.org. United Nations. Archived from the original on 8 సెప్టెంబరు 2018. Retrieved 15 December 2015.
  15. ↑ "Latvia". World Bank. Retrieved 15 July 2013.
  16. ↑ "EU and euro". Bank of Latvia. Archived from the original on 25 ఏప్రిల్ 2013. Retrieved 3 డిసెంబరు 2017.
  17. ↑ "Latvia in Brief" (PDF). Latvian Institute. 2012. Archived from the original (PDF) on 8 నవంబరు 2012. Retrieved 3 డిసెంబరు 2017.
  18. ↑ "Baltic Online". The University of Texas at Austin. Retrieved 12 May 2011.
  19. ↑ "Data: 3000 BC to 1500 BC". The European Ethnohistory Database. The Ethnohistory Project. Archived from the original on 22 జూన్ 2006. Retrieved 14 డిసెంబరు 2017.
  20. ↑ A History of Rome, M Cary and HH Scullard, p455-457, Macmillan Press, ISBN 0-333-27830-5
  21. ↑ Latvijas vēstures atlants, Jānis Turlajs, page 12, Karšu izdevniecība Jāņa sēta, ISBN 978-9984-07-614-0
  22. ↑ "Data: Latvia". Kingdoms of Northern Europe – Latvia. The History Files.
  23. ↑ 23.0 23.1 23.2 23.3 23.4 23.5 "Latvian History, Lonely Planet". Lonelyplanet.com. Archived from the original on 1 ఏప్రిల్ 2010. Retrieved 16 October 2010.
  24. ↑ "The Crusaders". City Paper. 22 March 2006. Archived from the original on 22 డిసెంబరు 2010. Retrieved 28 July 2007.
  25. ↑ Ceaser, Ray A. (జూన్ 2001). "Duchy of Courland". University of Washington. Archived from the original on 2 మార్చి 2003. Retrieved 14 డిసెంబరు 2017.
  26. ↑ Culture and Customs of the Baltic States By Kevin O'Connor; p. 14 ISBN 978-0-313-33125-1
  27. ↑ Kasekamp, p. 47
  28. ↑ H. Strods, "'Dobrye Shvedskie Vremena' v Istoriografii Latvii (Konets XVIII V. – 70-E Gg. XX V.). ["'The good Swedish times' in Latvian historiography: from the late 18th century to the 1970s"] Skandinavskii Sbornik, 1985, Vol. 29, pp. 188–199
  29. ↑ J. T. Kotilaine (1999). "Riga's Trade With its Muscovite Hinterland in the Seventeenth Century". Journal of Baltic Studies. 30 (2): 129–161. doi:10.1080/01629779900000031.
  30. ↑ V. Stanley Vardys (1987). "The Role of the Churches in the Maintenance of Regional and National Identity in the Baltic Republics". Journal of Baltic Studies. 18 (3): 287–300. doi:10.1080/01629778700000141.
  31. ↑ Kevin O'Connor (1 January 2003). The History of the Baltic States. Greenwood Publishing Group. pp. 29–. ISBN 978-0-313-32355-3.
  32. ↑ "Collector Coin Dedicated to 18th Century Riga". Archived from the original on 19 July 2010. Retrieved 19 July 2010.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link). Bank of Latvia.
  33. ↑ Baten, Jörg (2016). A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. p. 50. ISBN 9781107507180.
  34. ↑ Bleiere, p. 155
  35. ↑ Bleiere, p. 195
  36. ↑ 36.0 36.1 36.2 36.3 "Timeline: Latvia". BBC News. 20 January 2010. Retrieved 5 February 2010.
  37. ↑ Nicholas Balabkins; Arnolds P. Aizsilnieks (1975). Entrepreneur in a small country: a case study against the background of the Latvian economy, 1919–1940. Exposition Press. pp. xiv, 143. ISBN 978-0-682-48158-8. JSTOR 2119564. Retrieved 19 February 2012.
  38. ↑ 38.0 38.1 Text of the Nazi-Soviet Non-Aggression Pact Archived 2014-11-14 at the Wayback Machine, executed 23 August 1939
  39. ↑ 39.00 39.01 39.02 39.03 39.04 39.05 39.06 39.07 39.08 39.09 39.10 39.11 Buttar, Prit. Between Giants. ISBN 9781780961637.
  40. ↑ 40.0 40.1 Lumans, pp. 71–74
  41. ↑ Lumans pp. 110–111
  42. ↑ Lumans, p. 79
  43. ↑ 43.0 43.1 Wettig, Gerhard, Stalin and the Cold War in Europe, Rowman & Littlefield, Landham, Md, 2008, ISBN 0-7425-5542-9, pp. 20–21
  44. ↑ Lumans, pp. 98–99
  45. ↑ Simon Sebag Montefiore. Stalin: The Court of the Red Tsar. p. 334.
  46. ↑ "Patriots or Nazi collaborators? Latvians march to commemorate SS veterans". The Guardian. 16 March 2010
  47. ↑ Lumans, pp. 395–396
  48. ↑ Lumans, p. 349
  49. ↑ Lumans, pp. 384–385
  50. ↑ Lumans, p. 391
  51. ↑ Strods, Heinrihs; Kott, Matthew (2002). "The File on Operation 'Priboi': A Re-Assessment of the Mass Deportations of 1949". Journal of Baltic Studies. 33 (1): 1–36. doi:10.1080/01629770100000191.
  52. ↑ Lumans, pp. 398–399
  53. ↑ Bleiere, p. 384
  54. ↑ Bleiere, p. 411
  55. ↑ Bleiere, p. 418
  56. ↑ Bleiere, p. 379
  57. ↑ Lumans, p. 400
  58. ↑ 58.0 58.1 Eglitis, Daina Stukuls (2010-11-01). Imagining the Nation: History, Modernity, and Revolution in Latvia (in ఇంగ్లీష్). Penn State Press. ISBN 0271045620.
  59. ↑ "Stories of Statelessness: Latvia and Estonia – IBELONG". 12 January 2015. Archived from the original on 27 November 2015.
  60. ↑ "History". Embassy of Finland, Riga. 9 July 2008. Retrieved 2 September 2010. Latvia declared independence on 21 August 1991...The decision to restore diplomatic relations took effect on 29 August 1991
  61. ↑ "NATO Press Release". www.nato.int. Archived from the original on 2014-03-12. Retrieved 2017-01-16.
  62. ↑ Commercio Michele E (2003). "Emotion and Blame in Collective Action: Russian Voice in Kyrgyzstan and Latvia". Political Science Quarterly. 124 (3): 489–512.
  63. ↑ "Latvia's accession to the OECD". OECD. 1 July 2016. Retrieved 22 July 2016.
  64. ↑ 64.0 64.1 "Agriculture – Key Indicators". Central Statistical Bureau Republic of Latvia. 28 April 2012. Archived from the original on 27 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 17 May 2012.
  65. ↑ 65.0 65.1 65.2 "Forestry – Key Indicators". Central Statistical Bureau Republic of Latvia. 18 August 2011. Archived from the original on 12 అక్టోబరు 2012. Retrieved 17 May 2012.
  66. ↑ 66.0 66.1 66.2 "Geographical Data – Key Indicators". Central Statistical Bureau Republic of Latvia. 5 October 2011. Archived from the original on 2 జూన్ 2012. Retrieved 17 May 2012.
  67. ↑ 67.0 67.1 "Latvia in brief". Latvian Institute. Archived from the original on 23 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2018.
  68. ↑ 68.0 68.1 "Latvia in crosscut". Liepājas Universitāte. Archived from the original on 27 ఫిబ్రవరి 2013. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2018.
  69. ↑ "Latvia". Global Water Partnership. Archived from the original on 2012-11-01.
  70. ↑ "Latvia in brief". RPIVA. Archived from the original on 2013-05-10. Retrieved 2018-02-14.
  71. ↑ "The climate and weather conditions". Latvia.travel. Archived from the original on 8 జనవరి 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2018.
  72. ↑ Latvijas ģeogrāfijas atlants. Rīga: Jāņa sēta. 2004. p. 13. ISBN 9984073637.
  73. ↑ 73.0 73.1 73.2 73.3 73.4 73.5 "Nature and Environment". Latvian Institute. 2002. Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2018.
  74. ↑ "Land Use/Cover Area frame Survey 2012 Buildings, roads and other artificial areas cover 5% of the EU …and forests 40%". Eurostat Commission. 25 October 2013. Retrieved 3 January 2014.
  75. ↑ Planet, Lonely. "Gauja National Park travel - Lonely Planet". Lonely Planet (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2017-10-10.
  76. ↑ "Protected areas". Nature Conservation Agency Republic of Latvia. Archived from the original on 26 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 17 May 2012.
  77. ↑ "2012 Environmental Performance Index (EPI)". Yale University and Columbia University in collaboration with The World Economic Forum and European Commission. Archived from the original on 5 June 2012. Retrieved 17 May 2012.
  78. ↑ "National symbols of Latvia" (in Russian)
  79. ↑ Latvijas enciklopēdija (in లాట్వియన్). Vol. 3rd volume. Riga, Latvia: Valērija Belokoņa izdevniecība. 2005. p. 695. ISBN 9984-9482-3-4.
  80. ↑ "List of species". Nature of Latvia. Archived from the original on 7 ఫిబ్రవరి 2006. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2018.
  81. ↑ "National Symbols of Latvia". Latvian Institute. Archived from the original on 26 సెప్టెంబరు 2012. Retrieved 14 ఫిబ్రవరి 2018.
  82. ↑ Lake Pape – Latvia Archived 4 జూన్ 2015 at the Wayback Machine
  83. ↑ Apollo, redakcija@apollo.lv. "Turpina pieaugt iedzīvotāju atbalsts eiro ieviešanai". Apollo.lv. Retrieved 23 April 2014.
  84. ↑ "New currency, new leader". The Economist. 14 January 2014. Retrieved 10 January 2014.
  85. ↑ "Growth rate of real GDP per capita". Eurostat. Archived from the original on 12 అక్టోబరు 2007. Retrieved 22 మార్చి 2018.
  86. ↑ "Rimsevics: Failing to bail out Parex banka would result in closing down of four banks in Latvia". The Baltic Course. Retrieved 8 December 2013.
  87. ↑ Aaron Eglitis (11 May 2009). "Latvian GDP Shrank 18% in First Quarter, EU's Biggest Fall –". Bloomberg L.P. Archived from the original on 2 December 2010. Retrieved 16 October 2010.
  88. ↑ "Latvian economy in rapid decline". BBC News. 11 May 2009. Retrieved 4 April 2010.
  89. ↑ 89.0 89.1 89.2 "Latvia". CIA. Archived from the original on 16 ఆగస్టు 2011. Retrieved 15 December 2008.
  90. ↑ "Statistical Office of the European Commission (Eurostat), Monthly Bulletin: Table in chapter 09, section 01". Europa (web portal). 1 October 2010. Archived from the original on 20 జూలై 2011. Retrieved 16 October 2010.
  91. ↑ "Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table". European Commission. Retrieved 12 August 2010.
  92. ↑ Paul Krugman (15 December 2008). "European Crass Warfare". The New York Times. Retrieved 15 December 2008.
  93. ↑ 93.0 93.1 93.2 "Baltic Thaw, Aegean freeze", The Economist, 27 February 2010, p59
  94. ↑ Patrick Lannin and Aija Braslina "UPDATE 2-IMF hails Latvia effort but sees risks ahead". Reuters, 15 March 2010. Retrieved 31 July 2010
  95. ↑ Toomas Hõbemägi. "Baltic Business News, 8 February 2010". Bbn.ee. Archived from the original on 6 మార్చి 2016. Retrieved 16 October 2010.
  96. ↑ Public Information Notice (PIN) No. 12/76 by IMF. "IMF Executive Board Concludes First Post-Program Monitoring Discussions with the Republic of Latvia, July 16, 2012". imf.org. Retrieved 18 July 2012.{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  97. ↑ 97.0 97.1 "Latvia". Archived from the original on 8 సెప్టెంబరు 2008. Retrieved 22 మార్చి 2018., World Bank
  98. ↑ "About Rail Baltica". Rail Baltica. Archived from the original on 12 మార్చి 2018. Retrieved 7 March 2018.
  99. ↑ "Ceļu klasifikācija". Latvijas Valsts ceļi. Archived from the original on 26 ఆగస్టు 2018. Retrieved 7 March 2018.
  100. ↑ "The Outlook of Latvian Potential Underground Gas Storages and Prospects of Utilization of this Potential for Securing of Reliable Gas Supply to Europe" (PDF). UNECE. 24 January 2007. Retrieved 5 June 2013.
  101. ↑ "Latvijas lielāko darba devēju TOP 50". Dienas Biness. Retrieved 7 March 2018.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  102. ↑ "15 lielākie uzņēmumi pēc peļņas". Lursoft. Archived from the original on 21 ఫిబ్రవరి 2018. Retrieved 7 March 2018.
  103. ↑ ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; nat అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  104. ↑ "Live births outside marriage". Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table. 17 October 2013. Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2014. Retrieved 8 మే 2018.
  105. ↑ "Country Comparison to the World". Central Intelligence Agency. Central Intelligence Agency. Archived from the original on 30 నవంబరు 2013. Retrieved 1 August 2016.
  106. ↑ Latvia – Population. Source: U.S. Library of Congress.
  107. ↑ Population Census 2011 – Key Indicators Archived 2012-06-10 at the Wayback Machine. Csb.gov.lv. Retrieved 19 February 2012.
  108. ↑ Pike, John. "Latvia - Population". www.globalsecurity.org. Retrieved 2017-06-06.
  109. ↑ "About Latvia". Latvian Academy of Culture. Archived from the original on 29 జూన్ 2007. Retrieved 8 మే 2018.
  110. ↑ "2011.gada tautas skaitīšana — Galvenie rādītāji". Archived from the original on 2012-01-29. Retrieved 2018-05-08.
  111. ↑ "THNICITIES OF RESIDENT POPULATION IN STATISTICAL REGIONS, CITIES UNDER STATE JURISDICTION AND COUNTIES BY LANGUAGE MOSTLY SPOKEN AT HOME; ON 1 MARCH 2011". Central Statistical Bureau of Latvia. Archived from the original on 17 మే 2016. Retrieved 8 మే 2018.
  112. ↑ "Referendum on the Draft Law 'Amendments to the Constitution of the Republic of Latvia'". Central Election Commission of Latvia. 2012. Archived from the original on 2 మే 2012. Retrieved 2 May 2012.
  113. ↑ "Results of the referendum on the Draft Law 'Amendments to the Constitution of the Republic of Latvia'" (in Latvian). Central Election Commission of Latvia. 2012. Retrieved 2 May 2012.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  114. ↑ 114.0 114.1 114.2 114.3 114.4 114.5 114.6 "Tieslietu ministrijā iesniegtie reliģisko organizāciju pārskati par darbību 2011. gadā" (in Latvian). Archived from the original on 26 నవంబరు 2012. Retrieved 8 మే 2018.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  115. ↑ "Latvia – SOCIETY". Mongabay.com. 18 March 1987. Retrieved 12 August 2010.
  116. ↑ "Statistics of approved parishes in Latvia". Reliģiju Enciklopēdija (in Latvian). The Latvian Bible Society. 1 January 2004. Archived from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2007. Retrieved 7 March 2007.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  117. ↑ "Riga Polytechnical Institute Home Page". Rtu.lv. Retrieved 16 October 2010.
  118. ↑ "Ministry of Education and Science".
  119. ↑ "Latvian Academy of Sciences". Archived from the original on 2020-05-12. Retrieved 2020-07-02.
  120. ↑ "Inventions and Inventors of Latvia". Archived from the original on 2017-10-14. Retrieved 2018-05-08.
  121. ↑ "Latvia's Healthcare Systis Funded by General Taxation and All Latvians and Foreign Residents Are Guaranteed Medical Care | Find Articles at BNET". Findarticles.com. 18 November 2005. Archived from the original on 11 July 2012. Retrieved 5 February 2010.
  122. ↑ The Baltic Course – Балтийский курс (14 November 2008). "Latvia has worst health care system in Europe :: The Baltic Course | Baltic States news & analytics". The Baltic Course. Retrieved 5 February 2010.
  123. ↑ David Jolly (18 June 2009). "Latvian Health Official Resigns Over Cuts". The New York Times. Retrieved 4 April 2010.
  124. ↑ "The basic indicators of health care, at the end of the year". Csb.gov.lv. 22 జనవరి 2010. Archived from the original on 16 డిసెంబరు 2007. Retrieved 8 మే 2018.
  125. ↑ "The Baltic States and their health systems – From Soviet to EU". European-Hospital. Archived from the original on 11 మే 2011. Retrieved 8 మే 2018.
  126. ↑ "Welcome to Latvia – Folk Songs". Li.lv. 1 May 2006. Archived from the original on 15 మే 2011. Retrieved 16 October 2010.
  127. ↑ "Historical Background". Global Society for Latvian Art. Archived from the original on 29 అక్టోబరు 2009. Retrieved 24 అక్టోబరు 2018.
  128. ↑ 23rd All Latvian Song Festival Archived 2013-09-22 at the Wayback Machine. Retrieved 7 March 2007
  129. ↑ "World Choir Games Riga 2014". Archived from the original on 5 ఫిబ్రవరి 2014. Retrieved 24 అక్టోబరు 2018.
  130. ↑ Maija., Auliciema, Marianna; Raimonds., Cerūzis, (2004). The cuisine of Latvia. Latvian Institute. ISBN 998473627X. OCLC 660594947.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  131. ↑ "Typical Latvian Food and Drink Recipes." Archived 2011-10-11 at the Wayback Machine Li.lv Archived 2001-12-04 at the Wayback Machine. Retrieved September 2011.
  132. ↑ "Latvia | Tasting Europe". www.tastingeurope.com (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 14 అక్టోబరు 2017. Retrieved 13 జూన్ 2017.
  133. ↑ Long, Lucy M. (2015-07-17). Ethnic American Food Today: A Cultural Encyclopedia (in ఇంగ్లీష్). Rowman & Littlefield. ISBN 9781442227316.
  134. ↑ "Sabres' Girgensons expands lead as top vote-getter in 2015 NHL All-Star Fan Vote presented by SiriusXM". nhl.com.
  135. ↑ "Latvia team profile". Uefa.com. 6 January 2014. Retrieved 3 November 2015.
  136. ↑ "Pajon, Strombergs win Olympic BMX Finals". ESPN.com. Retrieved 2017-11-17.


"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=లాట్వియా&oldid=4334981" నుండి వెలికితీశారు