Sława (miasto)

Sława
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek w Sławie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	wschowski
Gmina	Sława
Prawa miejskie	ok. 1310
Burmistrz	Cezary Sadrakuła
Powierzchnia	14,9 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 4290; 287,9 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 68
Kod pocztowy	67-410
Tablice rejestracyjne	FWS
	Położenie na mapie Polski Sława
	Położenie na mapie województwa lubuskiego Sława
	Położenie na mapie powiatu wschowskiego Sława
	Położenie na mapie gminy Sława Sława
	51°52′33″N 16°04′18″E/51,875833 16,071667
TERC (TERYT)	0812014
SIMC	0988589
	Urząd miejskiul. Henryka Pobożnego 10; 67-410 Sława
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Sława (dawniej^[a] też Sława Śląska^[2]; niem. Schlawa) – miasto w województwie lubuskim, w powiecie wschowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sława. Położone jest na Pojezierzu Leszczyńskim, nad Jeziorem Sławskim.

Pod względem historycznym Sława leży na Dolnym Śląsku^[3]. Miasto dzieli się na dwie części: miejską oraz wypoczynkową (z plażą, ośrodkami wypoczynkowymi i polem namiotowym). W Sławie corocznie w lipcu odbywa się Międzynarodowy Kongres Brydża Sportowego.

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 4290 mieszkańców^[1], a jego powierzchnia wynosiła 14,9 km²^[4].

Nazwa

„Sława” jest słowem spotykanym wyłącznie u narodów słowiańskich i ma korzenie przedchrześcijańskie. Według jednej z teorii pierwotnie nazwa wywodzi się od mokradeł, gdyż w języku staropolskim slava, slova oznaczały rzekę, zaś slovo – błoto^[5]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia pierwotną nazwę miasta jako „Sława”, podając jej znaczenie Ehrenheim, Ruhmvoller Ort, czyli „szanowany dom, miejscowość pełna sławy”^[6]. Nazwa została później fonetycznie zgermanizowana na Schlawa^[6] i utraciła swoje pierwotne znaczenie. W 1937 roku nazwę niemiecką zmieniono na Schlesiersee.

Polską nazwę „Sława” w książce Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej, wydanej w Głogówku w 1847, wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[7].

W 1946 miastu nadano nazwę Sława^[8].

Historia

Początki miasta nie są znane, wzmiankowane po raz pierwszy było w 1312. Założone zostało prawdopodobnie przez pierwszego księcia głogowskiego, Konrada (1251–1273), lub jego syna Henryka III (1273–1309). W roku 1312 była już znaczącym miastem i siedzibą dystryktu. Potwierdzone jest to dokumentem dotyczącym podziału terytorialnego księstwa między synów Henryka III. Slave cum suo districtu (Sława z jej okręgiem) przypadła Henrykowi IV. W roku 1468 Henryk XI głogowski sprzedaje miasto rodowi Rechenbergów z Borowa Polskiego. W latach 1655–1887 miasto należało do Barwitzów hrabiów von Fernemont. Oni to w latach 1732–1735 zbudowali barokowy pałac, wykorzystując częściowo mury dawnego zamku z XV wieku.

W 1834 istniała tu komora celna. W 1937 administracja nazistowska zastąpiła słowiańsko brzmiącą nazwę Schlawa ahistoryczną formą Schlesiersee. W czasie II wojny światowej w mieście znajdowała się filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen^[9].

W 1945 miasto włączono do Polski, a jego dotychczasową ludność wkrótce wysiedlono do Niemiec. Do 1946 roku Sława była siedzibą powiatu i Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, które przeniesiono później do Głogowa. W mieście uruchomiono, jako pierwszy na zachodnich Ziemiach Odzyskanych, urząd pocztowy (założycielem był Jan Grellus z Kościana). Wymiana poczty odbywała się początkowo dwa razy w tygodniu za pomocą posłańca rowerowego do Kaszczoru^[10]. 1 stycznia 1955 Sławę przeniesiono do powiatu wschowskiego^[2]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa zielonogórskiego.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Sławy w 2014 roku^[4].

Ludzie związani ze Sławą

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani ze Sławą.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[11]:

kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, wybudowany w 1604 roku, zniszczony w XVIII wieku, następnie odrestaurowany w 1830 r. W kościele znajduje się kamienna ambona z XVII wieku oraz rzeźba Jezusa Frasobliwego z XVI wieku
kościół ewangelicki, obecnie noszący wezwanie Miłosierdzia Bożego z lat 1834–1836, z 46-metrową wieżą
zespół pałacowy, XVII-XIX wieku, przebudowany w początku XX wieku:
- pałac, barokowy z roku 1735, do roku 2006 siedziba domu dziecka
- oficyna z basztą
- brama
- park, otaczający pałac, 26 ha
domy, ul. Chopina 7, 9, 20, z XVIII wieku/XIX wieku
dom, ul. Powstańców Śląskich 5, murowano-szachulcowy, z XVIII wieku/XIX wieku
domy, ul. Reja 1 murowano-szachulcowy; nr 2, 3, 5, 6, 7, z XVIII wieku, XIX wieku
domy, Rynek 1, 2, 3, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 20, 23, 27, 29, z XVIII wieku/XIX wieku, XX wieku
domy, ul. Waryńskiego 1, 3, 5, 7, 9, 11, 15, 17, z połowy XIX wieku, XX wieku
domy, ul. Wschowska 5, 8, z początku XIX wieku

inne zabytki:

wiele pomników przyrody, w tym najgrubszy okaz sosny czarnej na terenie Polski – 3,7 m obwodu.

Gospodarka

Nad Jeziorem Sławskim znajduje się wiele ośrodków turystyczno-wypoczynkowych i sportowych (pole namiotowe, baza gastronomiczna). Przemysł spożywczy to przede wszystkim duża liczba zakładów mięsnych.

Co środę i sobotę jest organizowany targ miejski znajdujący się obok cmentarza.

Transport

Na przedmieściach jest stacja kolejowa Sława Śląska. Dworzec i linia kolejowa są nieczynne.

Lokalne stowarzyszenia

Cantate Deo – chór kościelny założony 29 listopada 2008
Koło Łowieckie „Ryś” – założone w 1946
Stowarzyszenie Witosława

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:

parafia św. Michała Archanioła

Świadkowie Jehowy:

zbór Sława (Sala Królestwa ul. Topolowa 24)^[12]

Sport

W mieście funkcjonuje klub piłkarski Miejski Klub Sportowy „Sparta” Sława, który został założony w 1945 i występuje w klasie B. Zespół domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim w Sławie. Na tym stadionie również swoje mecze rozgrywa III-ligowy Klub Sportowy „Dąb” Przybyszów.

Tablica pamiątkowa na nagrobku Franciszka Niewidziajły

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie^[13]:

Uwagi

↑ Od końca wojny do połowy lat sześćdziesiątych.

Przypisy

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .
↑ ^a ^b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. (Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 252).
↑ Marian Biskup, „Wojna Pruska”, czyli wojna Polski z zakonem krzyżackim z lat 1519–1521. U źródeł sekularyzacji Prus Krzyżackich, część II, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1991, ISBN 83-7002-361-4, s. 173.
↑ ^a ^b Sława w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Tadeusz Lehr-Spławiński: O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian. Poznań 1946, s. 79, 80.
↑ ^a ^b HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 86, OCLC 456751858 (niem.).
↑ Józef Lompa: Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej. Głogówek 1847, s. 13.
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
↑ AbrahamA. Kajzer AbrahamA., Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 .
↑ Hieronim Szczegóła, Początki władzy ludowej w powiecie głogowskim, w: Zeszyty Lubuskie, nr 6/1969, Lubuskie Towarzystwo Kultury, Zielona Góra, 1969, s. 77.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 81–82. [dostęp 2013-02-21].
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .
↑ Sława.pl. slawa.pl. [dostęp 2011-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-27)].

Bibliografia

Sława. Zarys dziejów, WojciechW. Strzyżewski (red.), KatarzynaK. Adamek-Pujszo, Sława: Urząd Miasta i Gminy, 2004, ISBN 83-920100-0-0, OCLC 69610469 .

Linki zewnętrzne

Serwis internetowy Urzędu Miejskiego w Sławie
Sława, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 772 .

[2] Od końca wojny do połowy lat sześćdziesiątych.

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19] .

[DzU1954-3] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 października 1954 r. (Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 252).

[4] Marian Biskup, „Wojna Pruska”, czyli wojna Polski z zakonem krzyżackim z lat 1519–1521. U źródeł sekularyzacji Prus Krzyżackich, część II, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1991, ISBN 83-7002-361-4, s. 173.

[populacja2016-5] Sława w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[6] Tadeusz Lehr-Spławiński: O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian. Poznań 1946, s. 79, 80.

[Adamy-7] HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 86, OCLC 456751858 (niem.).

[8] Józef Lompa: Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej. Głogówek 1847, s. 13.

[9] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości. (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).

[10] AbrahamA. Kajzer AbrahamA., Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7 .

[11] Hieronim Szczegóła, Początki władzy ludowej w powiecie głogowskim, w: Zeszyty Lubuskie, nr 6/1969, Lubuskie Towarzystwo Kultury, Zielona Góra, 1969, s. 77.

[12] Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 81–82. [dostęp 2013-02-21].

[13] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .

[14] Sława.pl. slawa.pl. [dostęp 2011-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-27)].

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Miasta na prawach powiatu	Gorzów Wielkopolski Zielona Góra
Miasta powiatowe	Krosno Odrzańskie Międzyrzecz Nowa Sól Słubice Strzelce Krajeńskie Sulęcin Świebodzin Wschowa Żagań Żary
Miasta gminne	Babimost Brody Bytom Odrzański Cybinka Czerwieńsk Dobiegniew Drezdenko Gozdnica Gubin Iłowa Jasień Kargowa Kostrzyn nad Odrą Kożuchów Lubniewice Lubsko Łęknica Małomice Nowe Miasteczko Nowogród Bobrzański Ośno Lubuskie Otyń Rzepin Skwierzyna Sława Sulechów Szlichtyngowa Szprotawa Torzym Trzciel Witnica Zbąszynek

Miasto	Sława
Wsie	Bagno Ciosaniec Droniki Gola Krążkowo Krzepielów Kuźnica Głogowska Lipinki Lubiatów Lubogoszcz Łupice Nowe Strącze Przybyszów Radzyń Spokojna Stare Strącze Szreniawa Śmieszkowo Tarnów Jezierny Wróblów
Osady	Dębina Jutrzenka Polanica
Przysiółek	Dzików
Części wsi	Ciepielówek Kaliska
Osada wsi	Przylesie
Przysiółki wsi	Cegłówko Dąb Dębczyn Dębowo Głuchów Kamienna Krępina Krzydłowiczki Myszyniec Przydroże Tarnówek Zwierzyniec

Miasta	Sława Szlichtyngowa Wschowa
Gminy miejsko-wiejskie	Sława Szlichtyngowa Wschowa

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie (1946–50) woj. zielonogórskie (1950–75)
Miasta	Bytom Odrzański (do 1954 →) Głogów (← od 1946) Polkowice (do 1945) Sława (do 1954 →)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Białołęka (do 1954) Bytom Odrzański (do 1954) Gaworzyce Głogów (od 1973) Grębocice Jakubów (do 1954) Jerzmanowa (od 1973) Kotla Nosocice (do 1954) Pęcław (od 1973) Polkowice (do 1954) Radwanice (od 1973) Sława (do 1954) Żukowice (od 1973)
Gromady (1954–72)	Białołęka (1954–58) Bielawy (1954–57 (→)) Bogomice (1959–72) Brzostów (1954–58) Buczyna (1954–58) Chociemyśl (1954–59) Dobrzejowice (1954–72) Gaworzyce (1954–72) Grębocice (1954–72) Grodziec Mały (1954–59) Jaczów (1954–58) Jerzmanowa (1954–72) Kłobuczyn (1954–58) Kotla (1954–72) Kromolin (1954–61) Krzepielów (1954 →) Krzepów (1965–72) Lipinki (1954 →) Nielubia (1954–68) Nosocice (1954–64) Pęcław (1959–72) Przedmoście (1954–59) Radwanice (1954–72) Retków (1954–57) Ruszowice (1959–72) Serby Stare (1954–72) Siedlisko (1954 →) Sława Śląska (1954 →) Stare Strącze (1954 →) Szymocin (1954–72) Wierzbnica (1954 →) Wierzchownia (1954–58) Żukowice (1954–72)
Legenda	* Niejednoznaczna data zmiany nazwy gminy Jakubów na Radwanice

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (1946–50) woj. zielonogórskie (1950–75)
Miasta	Sława (← od 1955) Szlichtyngowa Wschowa
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Ciosaniec (od 1973) Przyczyna Dolna (od 1973) Sława (od 1973) Szlichtyngowa (od 1973) Wijewo (od 1973) Wschowa-Południe (do 1954) Wschowa-Północ (do 1954)
Gromady (1954–72)	Brenno (← 1955–68) Ciosaniec (← 1955–72) Drzewce Stare (1954–72) Hetmanice (1954–57) Kandlewo (1954–72) Krzepielów (← 1955–72) Lipinki (← 1955–57) Łupica (← 1955–57) Osowa Sień (1954–57) Przyczyna Dolna (1958–72) Siedlnica (1954–68) Sława Śląska (← 1955–72) Stare Strącze (← 1955–72) Szlichtyngowa (1954–72) Tylewice (1954–72) Wijewo (← 1955–72)