Nowe Strącze
51°51′56″N 16°10′51″E/51,865556 16,180833
| wieś | |
 Fragment Nowego Strącza, po lewej stara szkoła (1999) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
102[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
67-410[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FWS |
| SIMC |
0913960 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wschowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Sława  | |
| 51°51′56″N 16°10′51″E/51,865556 16,180833[1]
| |
Nowe Strącze (niem. Neu Strunz) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie wschowskim, w gminie Sława.
Liczy ponad trzydzieści gospodarstw. Brak obiektów publicznych (kościołów, szkół, domów kultury, urzędów pocztowych, itp.) poza wiejską świetlicą. Lokalizacja z dala od tras przelotowych, w otoczeniu lasu i jezior.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiej nazwy zabudowań strażniczych - stróży[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako pierwotną zanotowaną nazwę miejscowości Stroza podając jej znaczenie "Wachterdorf" - "Wieś strażników"[4]. Wiąże się ona prawdopodobnie z wojskowym i posterunkowym charakterem miejscowości związanym z książęcym prawem stróży zobowiązującym lokalnych chłopów do utrzymywania małych grodów strażniczych[5].
W historii występowały również następujące nazwy wsi[6]: New Struntz (1670), Neu Stranz (1791), Neu Strunz (1845).
W latach trzydziestych XX wieku Nowe Strącze uniknęło "germanizacji" nazwy, która spotkała Stare Strącze (Alt Strunz - po zmianie Deutscheck) jak większość miejscowości ówczesnego powiatu głogowskiego. Po II wojnie światowej spolonizowano nazwę wsi. Od roku 1945 (lub 1946) była to Stróża Nowa, a od 1950 ostatecznie Nowe Strącze.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0913976 | Przylesie | osada |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś założona została najpóźniej w XVII wieku w pobliżu wsi Stare Strącze na terenie ówczesnego księstwa głogowskiego. W archiwum SKWS Würzburg można zobaczyć jedną z najstarszych map pokazujących lokalizację tej wsi - "Princip. Magnae Glogoviae cum libero Domin: Beuthenensi in Silesia...", Tobias Conrad Lotter, 1759 rok[9].
Pierwotnie wieś, choć mała, posiadała kilka kolonii w pobliskich lasach. Z kolonii tych do dziś zachowało się tylko, już jako samodzielna wieś, Przylesie. Dodatkowo w jej okolicach mieściły się dwie komory celne (Zollhaus), tzw. nowa i stara. W 1910 roku Nowe Strącze liczyło 262 osoby a w 1939 roku już 285 osób.
W latach pięćdziesiątych XX wieku Nowe Strącze, dotąd należące do powiatu głogowskiego, włączono wraz z całą gminą Sława do powiatu wschowskiego. Po likwidacji powiatów cała gmina przypadła rejonowi Nowa Sól, skąd powróciła do powiatu wschowskiego po jego ponownym utworzeniu.
Ciekawsze obiekty
[edytuj | edytuj kod]nowa szkoła (obecnie świetlica wiejska)
[edytuj | edytuj kod]
Po I wojnie światowej, z powodu bliskiego sąsiedztwa wsi z nową granicą Niemiec z Polską, na obrzeżu wsi ulokowano w kilkupiętrowym budynku komorę celną (Zollhaus). W marcu 1967 r. w budynku wybuchł pożar. Odbudowano go wówczas w stylu modernistycznym i umieszczono w nim filię Szkoły Podstawowej i przedszkola w Starym Strączu. Obecnie jest to w większości budynek mieszkalny, mieszczący też wiejską świetlicę.
stara szkoła
[edytuj | edytuj kod]Do lat sześćdziesiątych XX wieku wiejskie dzieci uczęszczały do szkoły w małym budynku położonym w połowie długości wsi. Od przeniesienia szkoły do przedwojennego budynku komory celnej jest to budynek mieszkalny.
ruiny folwarku
[edytuj | edytuj kod]We wsi zlokalizowany był folwark, do którego ze Starego Strącza prowadziły tory towarowej kolejki wąskotorowej, które częściowo rozebrano a częściowo zasypano w latach pięćdziesiątych XX wieku. Sam folwark funkcjonował jako gospodarstwo PGR do połowy lat siedemdziesiątych XX wieku. Rozebrano go z powodu złego stanu technicznego. Z zabudowań pozostały do dziś tylko niewielkie zarośnięte ruiny, głównie piwnic. Znajdują się one przy jednej z odnóg głównej ulicy, w południowo-zachodnim krańcu wsi.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]
Wszystkie walory turystyczne Nowego Strącza to jego przyroda. Powietrze jest czyste a położenie z dala od tras przelotowych gwarantuje spokój.
Wieś otoczona jest z trzech stron przez lasy, w których znajduje się kilka małych stawów i Jezioro Krzywe o powierzchni 4,6ha, służące zarówno jako kąpielisko jak i łowisko wędkarskie z kilkunastoma kładkami. Przy półdzikiej plaży znajduje się pole namiotowe. Badania z lat dziewięćdziesiątych XX wieku wykazały brak zanieczyszczenia wody.
W lesie w pobliżu jeziora znaleźć można też pozostałości ziemnych okopów wojskowych z czasów II wojny światowej.
Z jeziorem w Nowym Strączu związana jest licząca już kilka wieków legenda. Podobno woły (w innej wersji były to konie), które zatonęły w jeziorze w pobliskich Wygnańczycach wypłynęły właśnie tutaj. Świadczyć to miało o podziemnym tunelu, zapewne naturalnego pochodzenia, łączącym te jeziora. Niestety współczesne amatorskie badania podwodne nie doprowadziły do jego odkrycia.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 89170
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 826 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 12, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Henryk Samsonowicz: Historia Polski i Świata. T. 1.: Historia Polski - Polska do 1586. Mediasat Group S.A. dla Gazety Wyborczej, 2007, s. 46. ISBN 978-84-9819-808-9.
- ↑ "Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. Tom 9" Stanisława Sochacka (red.), Opole 1999
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rejestr TERYT. Jednostki podziału terytorialnego (TERC). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-07-18].
- ↑ "Glogau im Wandel der Zeiten \ Głogów poprzez wieki" Werner Bein, Johannes Schellakowsky i Ulrich Schmilewski, Bergstadtverlag Wilhelm Gottlieb Korn, 1992
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Przysiółek | |
| Części wsi | |
| Osada wsi | |
| Przysiółki wsi |
