Przejdź do zawartości

Myszków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Myszków
miasto i gmina
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

myszkowski

Data założenia

XIV w.

Prawa miejskie

1950

Burmistrz

Włodzimierz Żak

Powierzchnia

73,6 km²

Populacja (31.12.2021)
• liczba ludności
• gęstość


30 072[1]
406 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 34

Kod pocztowy

42-300

Tablice rejestracyjne

SMY

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Myszków”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Myszków”
Położenie na mapie powiatu myszkowskiego
Mapa konturowa powiatu myszkowskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Myszków”
Ziemia50°34′32″N 19°19′33″E/50,575556 19,325833
TERC (TERYT)

2409011

SIMC

0932057

Hasło promocyjne: Myszków rozwija możliwości
Urząd miejski
ul. Kościuszki 26
42-300 Myszków
Strona internetowa
BIP

Myszkówmiasto w Polsce położone w województwie śląskim, siedziba władz powiatu myszkowskiego.

Według danych z 31 grudnia 2021 roku miasto liczyło 30 072 mieszkańców[1].

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Myszków położony jest nad rzeką Wartą.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa częstochowskiego[2]. Do 1949 r. siedziba gminy Myszków.

Myszków leży w dawnej ziemi krakowskiej, będącej częścią historycznej Małopolski. Będusz i Mijaczów, stanowiące obecnie lewobrzeżne dzielnice Myszkowa, w drugiej połowie XVI wieku położone były w księstwie siewierskim, leżące zaś w części miasta na prawym brzegu Warty osiedla Ciszówka, Mrzygłód, Nierada, Nowa Wieś, Nowy Myszków i Stary Myszków należały w tym okresie do powiatu lelowskiego województwa krakowskiego[3][4]. W latach 1312–1443 lewobrzeżne części Myszkowa położone na zachód od Warty (tylko Będusz i Mijaczów) należały do Górnego Śląska, po czym w 1443 tereny te zostały odkupione przez biskupa krakowskiego i wówczas stały się ponownie związane z Małopolską (należały do Małopolski do XIII wieku), natomiast bezpośrednio do Polski przyłączono je dopiero w 1790 r. (wcześniej, do 1790, nie były bezpośrednią częścią państwa polskiego)[4][5][6]. Prawobrzeżne dzielnice Myszkowa cały czas były nieprzerwanie częścią Małopolski, dlatego lewobrzeżne dzielnice bywają czasem określane jako ziemia siewierska, czyli tereny nieśląskie, ale zarazem nie do końca małopolskie. Linia graniczna przebiegała w ten sposób, że otoczenie Będusza i Mijaczowa wchodziło w skład Księstwa Siewierskiego, wcześniej zaś księstw górnośląskich, natomiast Myszków, Ciszówka, Mrzygółd i Nowa Wieś leżały już po stronie Królestwa Polskiego, w powiecie lelowskim i województwie krakowskim[7].

Według danych z 31 grudnia 2023 r. powierzchnia miasta wynosi 72,2 km²[8]. W 2005 r. 56% obszaru miasta obejmowały użytki rolne, a 22% – użytki leśne[9]. Myszków stanowi 15,4% powierzchni powiatu myszkowskiego.

Podział miasta

[edytuj | edytuj kod]
Rozwój terytorialny miasta Myszkowa na przestrzeni lat 1950–1983. ---- 1. Nowa Wieś, 2. Osińska Góra, 3. Połomia Myszków, 4. Helenówka, 5. Czarna Struga, 6. Nowy Myszków, 7. Stary Myszków, 8. Pohulanka, 9. Bory, 10. Michałów, 11. Mijaczów, 12. Ciszówka, 13. Gruchla, 14. Ręby, 15. Kręciwilk, 16. Potasznia, 17. Będusz, 18. Mrzygłód, 19. Mrzygłódka, 20. Nierada, 21. Labry, 22. Smudzówka.

Miasto nieformalnie dzieli się na 22 dzielnice[potrzebny przypis]:

Warunki naturalne

[edytuj | edytuj kod]

Ukształtowanie terenu

[edytuj | edytuj kod]

Miasto usytuowane jest w obniżeniu górnej Warty, w tzw. obniżeniu myszkowskim, w północno-wschodniej części rozległej Wyżyny Śląskiej – na skraju Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Sama Wyżyna Śląska rozciąga się od prawego brzegu górnej Odry, aż po krawędź Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej. Część obszaru miasta położona jest w otulinie Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych (dzielnice: Bory i Helenówka).

Obszar północno-wschodni miejscowości leży w Obniżeniu Górnej Warty, część południowo-zachodnia na Progu Woźnickim ciągnącym się od Zawiercia aż po Kluczbork. Myszków położony jest ok. 280 m n.p.m.

Sama miejscowość usytuowana jest niemal całkowicie w naturalnym obniżeniu terenu (dawna rynna Prawarty), otoczonym z czterech stron wzniesieniami: Góry Włodowskiej, Góry Będuskiej (części pasa Progu Woźnickiego), Góry Jaworznickiej i Osińskiej Góry.

Charakterystyczne dla Myszkowa jest utrzymanie się znacznej ilości zabudowy zagrodowej, jako skutek włączenia w granice administracyjne miasta typowych wiejskich jednostek osadniczych (Nowa Wieś, Osińska Góra, Helenówka, Mrzygłódka, Będusz). Rysującą się tendencją w kwestii rozmieszczenia przestrzennego budownictwa mieszkaniowego jest postępująca koncentracja budownictwa w części „miejskiej” Myszkowa, gdzie znacznemu odmłodzeniu ulegają również zasoby mieszkaniowe (spadek o 50% udziału mieszkań zrealizowanych przed 1945 r.).

Klimat

[edytuj | edytuj kod]

Wykres obrazujący średnie temperatury dobowe, maksymalne i minimalne w ciągu roku dla miasta Myszkowa[10]:

(kliknij, aby powiększyć)

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Dzieje niektórych osad, obecnie tworzących Myszków, opisane zostały w osobnych hasłach. Poniższe kalendarium odnosi się tylko do gminy i miasta Myszkowa, czyli od roku 1924.

Panorama miasta Myszkowa z Góry Będuskiej (367 m n.p.m.) 2008 r., fotomontaż
Panorama miasta Myszkowa z Góry Będuskiej (367 m n.p.m.) 2008 r., fotomontaż

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kaplica Narodzenia Pana Jezusa
Kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Różańcowej
  • XIX-wieczny dworzec kolejowy.
  • Pałac Augusta Schmelzera w Myszkowie, który pochodzi z lat 80. XIX w. Jest to budynek piętrowy, przykrywa go dach mansardowy z lukarnami. Obiekt ma bogate detale architektoniczne, przeszedł kapitalny remont.
  • Kościół św. Stanisława – neogotycka świątynia, powstawała w latach 1908–1936. Została zbudowana na planie krzyża, przy wejściu frontowym wznosi się ponad 60-metrowa wieża (1925) dokończona według oryginalnych projektów około 2000 r. Posiada zabytkowe witraże w nawie głównej, jeden z największych w Polsce ołtarzy marmurowych oraz organy. Wewnątrz ściany pokrywają niedawno wykonane, stylowe malowidła podkreślające neogotycki charakter tej budowli.
  • Kaplica Narodzenia NMP na Mijaczowie. Kapliczka jest wykonana z kamienia wapiennego, z zewnątrz nieotynkowana. Ma rozbudowany system piwnic i korytarzy, gdyż stanowiła ongiś część pałacu Joachima Bobrowskiego, który został rozebrany. Pozostała tylko ta kaplica i wspomniane piwnice. Istniała już w 1790 r. Budynek przeszedł renowacje połączoną z montażem iluminacji.
  • Budynek Prokuratury Rejonowej to piętrowa budowla z lat 20. XX w. z nietynkowanymi przyporami z wapienia. Nad wejściem tablice upamiętniające nadanie praw miejskich Myszkowowi i jego herb. Obiekt po kapitalnym remoncie.
  • Zabytkowe hale fabryczne dawnego Wartexu. Obecnie, wyremontowane służą firmie Sokpol Pochodzą z końca XIX w.
  • Miniaturowa kapliczka wzniesiona pod koniec XVII w. Upamiętnia ona zwycięską bitwę miejscowej szlachty ze Szwedami.
  • Budynki dworskie (Będusz) pochodzą z przełomu XIX i XX w. Zobaczyć tam można ogród w stylu angielskim, murowane czworaki i wieżyczkę. Obiekty są zbudowane z kamienia wapiennego.
  • Kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Różańcowej w Mrzygłodzie pochodzi z XVII w., zbudowany w miejsce starszego drewnianego kościoła. Reprezentuje style: barokowy, rokokowy i renesansowy.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2014 r.[15]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 32 595 100 17 836 52 16 659 48
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
443 233,3 213,7

Według danych z 2013 r. Myszków był 139. miastem w Polsce pod względem liczby ludności i 50. pod względem powierzchni. Według danych z 2005 r. średni dochód na mieszkańca wynosił 1480,13 zł[9].

Piramida wieku mieszkańców Myszkowa w 2014 r.[16]:

Zatrudnienie

[edytuj | edytuj kod]
Mieszkańcy ze stałym zatrudnieniem 26 815
Średnia pensja miesięczna 3586 złotych brutto
Bezrobotni 6780
Stopa bezrobocia 20,8%

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]
Pałacyk fabrykanta z 1895 roku

Przemysł metalurgiczny

[edytuj | edytuj kod]

Myszków od setek lat jest związany z przemysłem metalurgicznym. Decydowały o tym złoża rud żelaza, z której już w XVIII w. wytapiano stal. Jeszcze w pierwszych kilku powojennych latach po II wojnie światowej kontynuowano produkcję w nieistniejących już zabudowaniach na terenie obecnych Hal Targowych w okolicach dworca kolejowego po stronie dzielnicy Mijaczów. W 1955 przetwórstwo zostało przeniesione do nowo zbudowanego zakładu odlewniczego w dzielnicy Pohulanka. Do dziś w tym rejonie koncentruje się ta gałąź przemysłu. Po wielu przekształceniach własnościowych, zmianach nazwy (Myszkowskie Zakłady Metalurgiczne (MZM), Mistal, wreszcie Nowy Mystal) fabryka nadal produkuje części maszyn i urządzeń dla przemysłu kolejowego, górniczego i stoczniowego (wózki wagonowe, belki, ostojnice itp.). Zakład przeszedł modernizację. Obecnie największy pakiet kontrolny jest w posiadaniu kapitału rosyjsko-ukraińskiego. Pracuje w nim około 300 osób[potrzebny przypis].

Na terenie Będusza australijska firma prowadzi badania związane z odkryciem znacznych złóż molibdenu, wolframu, srebra i miedzi[17].

Przemysł elektromaszynowy

[edytuj | edytuj kod]

Ten rodzaj przemysłu w Myszkowie to przede wszystkim Myszkowska Fabryka Naczyń Emaliowanych „Światowit”.

Firma powstała na początku XX w. W czasie II wojny światowej okupant niemiecki produkował tu części do samolotów.

Po II wojnie światowej, w okresie gospodarki socjalistycznej nastąpił dynamiczny rozwój fabryki, która stała się najważniejszym w Polsce producentem naczyń emaliowanych i jednym z największych producentów elektrycznych pralek. Znacząca część produkcji była eksportowana. W tych czasach zakład zatrudniał kilka tysięcy pracowników, będąc jednym z najpoważniejszych pracodawców w mieście, a marka „Myszków” nieformalnym synonimem polskich naczyń emaliowanych i pralek „Frania”.

Transformacja gospodarcza i prywatyzacja fabryki w ramach ogólnopolskich przemian w zakresie gospodarki po 1989 r. (powrót do tzw. gospodarki rynkowej) spowodowała podzielenie jej majątku na liczne mniejsze spółki zależne od siebie, które jednak nie zdołały utrzymać produkcji na poprzednim poziomie, co doprowadziło większość z nich do upadłości.

Obecnie jest to niewielka firma, która w bardzo ograniczonym zakresie dalej wyrabia rozmaite naczynia cynkowane, garnki, sprzęt AGD (popularne w czasach PRL pralki wirnikowe „Frania”, wirówki, kuchenki gazowe) i inne podobne artykuły. Zatrudnienie w zespole spółek wynosi około 300–400 osób[potrzebny przypis].

Przemysł papierniczy

[edytuj | edytuj kod]

Przemysł papierniczy koncentruje się wokół dawnych Myszkowskich Zakładów Papierniczych (MZP), jednej z największych papierni w Polsce, założonej w 1894 r. Od początku swego istnienia fabryka zwiększała produkcję, zatrudnienie i wreszcie stała się centralną częścią MZP, na które składały się mniejsze jednostki rozlokowane w byłym woj. częstochowskim. Część terenu fabryki zajmuje zakład produkcji ścieru drzewnego, ściśle współpracujący z papiernią. Fabryka Papieru S.A. Myszków, mimo upadłości, kontynuowała produkcję papieru (gazetowego, offsetowego i tektury falistej) na nowoczesnej maszynie nr 6, dając zatrudnienie 350 pracownikom[potrzebny przypis]. Papiernia w Myszkowie została kupiona przez firmę Schumacher Packaging, która zainwestowała w zakład i wznowiła produkcję[18].

Przemysł włókienniczy

[edytuj | edytuj kod]

Przemysł włókienniczy praktycznie przestał istnieć z chwilą upadku zakładu Wartex. Tereny i hale wykorzystuje obecnie firma Sokpol, i w mniejszym stopniu, inne podmioty gospodarcze jak np. fabryka opakowań tekturowych czy drukarnia. Działają jednak mniejsze firmy o zbliżonym profilu produkcji jak np. Brotex, tj. wyroby dziewiarskie.

Przemysł obuwniczy

[edytuj | edytuj kod]

Kilkaset lat temu w Mrzygłodzie (obecna dzielnica Myszkowa) działał niezwykle liczny cech szewców. Z początkiem lat 90. XX w. nastąpił gwałtowny rozwój tej branży. Obecnie w Myszkowie i Żarkach działa wiele mniejszych lub większych firm zajmujących się produkcją obuwia lub komponentów do tego niezbędnych[potrzebny przypis].

Przemysł spożywczy

[edytuj | edytuj kod]

Produkcja artykułów spożywczych koncentruje się w Sokpolu, który dynamicznie rozwija się i rozbudowuje. Pracuje tam ponad 200 osób[potrzebny przypis]. Mająca swoją siedzibę w pobliskim Postępie firma Jurajska specjalizuje się zaś w produkcji wody mineralnej i rozmaitych napojów orzeźwiających. W trosce o stan środowiska naturalnego prowadzi też sprzedaż swych produktów w butelkach wielokrotnego użytku (szklanych).

Myszków posiada w ramach Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji kryty basen, saunę, siłownię i studio odnowy biologicznej oraz salę gimnastyczną. Przez klub piłkarski MKS Myszków jest eksploatowany zmodernizowany stadion sportowy. Na terenie osiedli są rozlokowane liczne boiska, bieżnie oraz korty tenisowe. Od kilku lat użytkowana jest też nowoczesna hala sportowa przy LO.

Kluby sportowe

[edytuj | edytuj kod]

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

W Myszkowie działają:

Rodzaj szkoły Liczba placówek
Przedszkola 6
Oddziały przedszkolne 5
Szkoły podstawowe 8
Szkoły średnie techniczne 2
Szkoły średnie ogólnokształcące 1

Przedszkola

[edytuj | edytuj kod]
  • Przedszkole nr 1 „Bajka”
  • Przedszkole nr 2
  • Przedszkole nr 3 z Oddziałem Integracyjnym
  • Przedszkole nr 4
  • Przedszkole nr 5 im. Marii Konopnickiej
  • Przedszkole nr 6 (w Zespole Szkół Publicznych Nr 4)

Szkoły podstawowe

[edytuj | edytuj kod]
  • Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Adama Mickiewicza
  • Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Jana Pawła II
  • Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Nr 3 im. Tadeusza Kościuszki (w Zespole Szkół Publicznych Nr 3)
  • Szkoła Podstawowa Nr 4
  • Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Nr 5 im. Henryka Sienkiewicza
  • Szkoła Podstawowa Nr 6
  • Szkoła Podstawowa Nr 7 im. Jana Brzechwy
  • Szkoła Podstawowa Nr 8 im. Noblistów Polskich (w Zespole Szkół Publicznych Nr 4)

Szkoły średnie techniczne

[edytuj | edytuj kod]
  • Zespół Szkół nr 1 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego
  • Zespół Szkół nr 2 im. Hugona Kołłątaja

Szkoły średnie ogólnokształcące

[edytuj | edytuj kod]

Służba Zdrowia

[edytuj | edytuj kod]
Lekarze 140
Szpitale 2
Specjalistyczne ośrodki terapeutyczne 19
Gabinety Stomatologiczne 23
Apteki 19

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Kolejowy

[edytuj | edytuj kod]
Dworzec kolejowy w Myszkowie

Przez Myszków przebiega jedna z najstarszych linii kolejowych w Polsce, łącząca Warszawę z Katowicami, powstała jako fragment linii kolei warszawsko-wiedeńskiej (odcinek Częstochowa, przez Myszków, do Maczek (dziś dzielnica Sosnowca), oddany do użytku 1 grudnia 1847 r.[27][28]), natomiast obrzeżami miasta biegnie Centralna Magistrala Kolejowa.

Komunikacja autobusowa

[edytuj | edytuj kod]

Do 2013 r. spółka PKS Myszków prowadziła przewozy w regionie – działały połączenia autobusowe z Częstochową, Katowicami, Lublińcem, Tarnowskimi Górami, Krakowem, Łebą, Gdynią, Zakopanem i Poznaniem. Po likwidacji PKS Myszków, transport lokalny na trasach o większym ruchu świadczą prywatni przewoźnicy[29].

Zakład Komunikacji Miejskiej Myszków (ZKM Myszków) został uruchomiony w 1984 r. jako publiczna komunikacja zbiorowa. Do 2011 r. usługi świadczyła spółka miejska – SANiKO (dawniej pod nazwą RPGKiM). Od listopada 2011 r. usługi komunikacji miejskiej świadczy prywatna spółka LZ Lazar z Zendka. W 2018 roku UM Myszków powołał Związek Powiatowo Gminny "Jedźmy Razem!", który zrzesza prywatnych przewoźników: LZ Lazar, który obsługuje linie miejskie od 1 do 7, Jura Bus obsługujący linie podmiejskie od 11 do 24 oraz Mati-trans, który obsługuje linie numer 281 Myszków – Zawiercie i kilka innych w powiecie zawierciańskim. W październiku 2024 roku linie miejskie od 01 do 07 obsługuje PKS POŁUDNIE Sp. z o.o., linie podmiejskie od 10 do 24 obsługuje JURABUS Sp. komandytowa, natomiast linie numer 201, 202, 211, 212, 213 oraz 231 są obsługiwane przez BUSIK S.C. Linie od 206 do 285, w tym popularna linia 281 Myszków – Zawiercie, obsługuje MATI-TRANS, a linie od 251 do 253 są w zarządzaniu JAW-BUS. Dodatkowo, linie 203, 204, 232, 233, 241 oraz 242 obsługuje przewoźnik GONPOL[30].

Współpraca międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]
Miasta partnerskie[31]:
Kraj Miasto
 Czechy Kopřivnice
 Hiszpania Los Alcázares
 Niemcy Zwönitz
 Słowacja Namiestów
 Węgry Békés

Sąsiednie gminy

[edytuj | edytuj kod]

Koziegłowy, Poraj, Poręba, Siewierz, Włodowice, Zawiercie, Żarki

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5515/3/16/1/polski_rocznik_demograficzny_2022.pdf
  2. Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska. Główny Urząd Statystyczny, Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, t. drugi K-P, Warszawa: Wydawnictwa Akcydensowe, 1981, s. 497.
  3. Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, Henryk Rutkowski (red.), t. 1. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2. Komentarze, indeksy, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008, s. 109, 251, 256, 265, 269–271, ISBN 978-83-7543-071-4 [dostęp 2022-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-19].
  4. a b ''Historia'' [online], miastomyszkow.pl [dostęp 2022-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-04], Cytat: Linia graniczna przebiegała w ten sposób, że otoczenie Będusza i Mijaczowa wchodziło w skład księstwa siewierskiego, wcześniej zaś księstw górnośląskich, natomiast Myszków, Ciszówka, Mrzygółd i Nowa Wieś leżały już po stronie Królestwa Polskiego, w powiecie lelowskim i województwie krakowskim..
  5. ''Ciekawostki o mieście'' [online], miastomyszkow.pl [dostęp 2022-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-19], Cytat: Przez tereny obecnego Myszkowa przechodziła granica ziemi krakowskiej i śląskiej..
  6. http://bc.umcs.pl/Content/37925/PDF/czas4058_36_1989_18.pdf
  7. Historia [online], Myszków - oficjalna strona internetowa [dostęp 2024-10-29] (pol.).
  8. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r., „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 20 sierpnia 2014, ISSN 1505-5507 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-20].
  9. a b Miasto Gmina Myszków, [w:] Informator REGIOset [online], regioset.pl [dostęp 2010-02-24].
  10. Typowe lata meteorologiczne i statystyczne dane klimatyczne dla obszaru Polski do obliczeń energetycznych budynków [online] [dostęp 2008-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2009-03-16].
  11. a b c d e f g h i Kazimierz Miroszewski i inni, Po obu stronach Warty. Zarys dziejów Myszkowa, Myszków: Urząd Miasta Myszków, 2010, s. 145–146, 151–156, 163–164, 166, 251, ISBN 978-83-931321-3-3, OCLC 750810797.
  12. Okręg Zagłębia Dąbrowskiego (II) – Sprawozdanie za rok 1906, „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół””, XXVII (5), 1907, s. 35–36.
  13. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1926 r. o podziale powiatu będzińskiego i utworzeniu nowego powiatu zawierciańskiego z siedzibą władz powiatowych w Zawierciu [online], sejm.gov.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
  14. Taka nazwa pojawia się na niemieckich mapach z tamtego okresu, np. Loben – Woischnik – Gleiwitz – Kattowitz, [w:] Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 – Großblatt/Einheitsblatt [online], MAPSTER [dostęp 2013-11-24] (niem.).
  15. Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2008, ISSN 1734-6118 (pol.).
  16. Myszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  17. Czy na Jurze powstanie kopalnia?
  18. Myszkowska papiernia odzyskuje dawny blask. Schumacher Packaging zainwestował w zakład i wznowił produkcję [online], dziennikzachodni.pl [dostęp 2020-02-06].
  19. KS LOK Myszków. oficjalna strona [dostęp 2019-02-11].
  20. Zbory i placówki [online], chwe.pl [dostęp 2023-08-15].
  21. Zbory [online], adwent.pl [dostęp 2023-08-15].
  22. Region zawierciański [online], archiczest.pl [dostęp 2023-08-15].
  23. Zbory Kościoła Wolnych Chrześcijan [online], kwch.org [dostęp 2023-08-15].
  24. * Świadkowie Jehowy wznawiają spotkania na żywo [online], gazetamyszkowska.pl, 2 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-07].
  25. Świadkowie Jehowy w Myszkowie wznawiają publiczną działalność [online], gazetamyszkowska.pl, 14 lipca 2022 [dostęp 2022-07-14].
    * Pandemia, wojna – co dalej? Przed nami wykład „Gdzie możesz znaleźć prawdziwą nadzieję?” [online], gazetamyszkowska.pl, 5 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-07].
  26. a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-08-15].
  27. Kolej Warszawsko-Wiedeńska w Zagłębiu Dąbrowskim – Kalendarium [online], WikiZagłębie – Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim [dostęp 2013-12-30], Cytat: „1 grudnia 1847 – Otwarcie normalnego ruchu na odcinku Częstochowa – Ząbkowice”.
  28. Andrzej Wójcik, Kolejowe dzieje Zawiercia [online], Krajoznawca Górnośląski, Zeszyt 12 [dostęp 2013-12-30], Cytat: „Pierwszy pociąg do Zawiercia przyjechał 1 grudnia 1847 roku (według kalendarza gregoriańskiego) albo 13 grudnia (według kalendarza juliańskiego). Datę 1 grudnia 1847 roku uznaje się za początek kolejnictwa na ziemi zawierciańskiej. Pociąg wyjechał ze stacji Częstochowa.”.
  29. PKS Myszków przestał istnieć. Autobusy nie jeżdżą. Kto zajmie jego miejsce?. 2013-05-09. [dostęp 2014-01-01].
  30. Związek Powiatowo-Gminny "Jedźmy razem!" w Myszkowie − rozkłady jazdy [online], myszkow.trasownik.net [dostęp 2024-10-29].
  31. Miasta partnerskie. Portal internetowy miasta Myszków. [dostęp 2016-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-13)]. (pol.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]