Gaan na inhoud

Stillewe

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Jan Brueghel the Elder (1568-1625), Ruiker (1599). Sommige van die vroegste voorbeelde van 'n stillewe is skilderye van blomme deur die Vlaamse Renaissance-skilders. Stillewe-skilderye (insluitend vanitas), is 'n spesifieke genre, wat sy grootste betekenis in die Goue Era bereik het.
Juan Sanchez Cotán, Stillewe met Groente en Vrugte (1602), Museo del Prado Madrid

'n Stillewe (meervoud: stillewes) is 'n kunswerk wat tipies alledaagse/natuurlike voorwerpe uitbeeld, (kos, blomme, dooie diere, plante, klippe, skulpe). Dit kan ook lewelose/mensgemaakte onderwerpe wees (glase, boeke, vase, juweliersware, muntstukke, pype).[1]

Die oorsprong van hierdie kuns het begin by die Middeleeue en die Antieke Grieks-Romeinse tyd, stillewes het as 'n afsonderlike genre tot stand gekom. 'n Voordeel van die stillewe kunsvorm is dat dit die kunstenaar toelaat om te eksperimenteer met verskillende rangskikkings terwyl verskillende verftegnieke ook 'n opsie is. Stillewe, as 'n bepaalde genre, het by Vlaamse skilderye van die 16de en 17de eeu begin en die woord stillewe is afgelei van die Nederlandse woord stilleven. Vroeë stillewe skilderye, spesifiek voor 1700, het meestal godsdienstige en allegoriese simboliek gedra met betrekking tot die keuse van voorwerpe in die skildery. Later is stillewe kunswerke gemaak met 'n verskeidenheid mediums en tegnologie, soos foto's, rekenaar grafika, asook video -en klankmateriaal.

Stillewe behels ook die skilder van dooie diere, veral wilde diere. Lewendige diere word as dierekuns beskou, alhoewel hulle ook meestal geverf word vanaf dooi modelle. Omdat stillewes plante en diere insluit as 'n onderwerp, is die stillewe kategorie ook deel van botaniese illustrasies. Alhoewel, met visuele of fyn kuns, is die onderwerp nie daaraan onderworpe om korrek geïllustreer te word nie.

Stillewe het die laagste rang beklee in die hiëragie van genres, maar is uiters gewild onder kopers. Gewoonlik is die beelde in 'n stillewe ten doel gestel om iets van die lewe uit te beeld.[2] Die trompe-l'œil skildery is 'n gespesialiseerde tipe styl van stillewe, waar lewelose plat voorwerpe gewoonlik die onderwerp is en die kunswerk is so realities gedoen dat dit die kyker kan mislei.[3]

Oorsprong en ontwikkeling

[wysig | wysig bron]
Stillewe van 'n 2de-eeuse mosaïek, met vis, pluimvee, dadels en groente uit die Vatikaan museum
Glas bak met vrugte en vase. Romeinse muurskildery in Pompeii (rondom 70 NC), Napels Nasionale Argeologiese Museum, Napels, Italië

Stillewes is dikwels gebruik om die binnekante te versier in die antieke Egiptiese grafte. Daar was geglo dat die kos voorwerpe en ander items wat uitgebeeld is in die hiernamaals werklik sou word en beskikbaar sou wees vir die oorledene. Antieke Griekse vase met kunswerke van alledaagse voorwerpe en diere op, is ook 'n voorbeeld van gespesialiseerde vaardigheid.Peiraikos is genoem deur Plinius die Ouere as 'n paneel skilder van die "lae" onderwerpe, soos mosaïek weergawes en provinsiale muur skilderye by Pompeii: "haarkappers se winkels", stalletjies, esels, eetgoed en soortgelyke onderwerpe".[4]

Stillewes gee 'n realistiese perspektief en die intensie is meestal vir dekoratiewe doeleindes, soos gevind teen die Romeinse muurskilderye en die vloermosaïek wat opgegrawe is by Pompeii, Herculaneum en die Villa Boscoreale, asook die latere bekende motief van 'n glas bak met vrugte. Dekoratiewe mosaïk ("emblema"), is gevind in die ryk Romeine se huise gevind, dit demonstreer ook die reeks van kos wat deur die hoër sosiale klas geniet is en dit is ook 'n simboom van gasvryheid en die vieringe van die lewe se seisoene.[5]

Teen die 16de eeu het kos en blomme weer verskyn as simbole van die lewe en die vyf sintuie. 'n Simbool wat ook in die Romeinse tyd begin gebruik was, was die skedel, wat mortaliteit en aardse oorblyfself simboliseer het, dikwels ook gepaardgaande met die aanhaling: Omnia mors aequat (die dood maak almal gelyk).[6] Hierdie beelde is hervertolk deur die afgelope 400 jaar van kunsgeskiedenis en dit het begin by Nederlandse skilders rondom 1600.[7]

Die gewilde waardering van die realisme van die stillewe hou verband met die Antieke Griekse legende van Zeuxis en Parrhasius, wat volgens oorlewering gekompiteer het om die mees lewensgetroue voorwerpe te skep, wat die vroegste beskrywings van die trompe-l'œil skildery is.[8]Soos Plinius die Ouere aangeteken is in Romeinse tye, was Griekse skilders reeds eeue voor dit gevorder in portret skilderwerk, genre skilderwerk en stillewe.[9]

Middeleeue en Vroeë Renaissance

[wysig | wysig bron]
Hans Memling (1430-1494), Vaas met Blomme (1480), Museo Thyssen-Bornemisza, Madrid. Volgens sommige geleerdes is die Vaas met Blomme gevul met godsdienstige simboliek.[10]

Deur 1300, met Giotto as voorganger, het stillewes herleef in 'n vorm van fiktiewe en godsdienstige muurskilderye, wat alledaagse voorwerpe ingesluit het.[11] Deur die Middeleeue en die Renaissance, was stillewe hoofsaaklik 'n toevoegsel tot die Christelike geloof. Dit was veral die geval in die werke van die Noord-Europese kunstenaars, wat gefassineerd was met hoogs gedetailleerde optiese realisme en simboliek - dit het hulle gelei om baie aandag aan hul skilderye te skenk en op die algehele boodskap.[12] Skilders soos Jan van Eyck het dikwels elemente van stillewe gebruik as deel van 'n ikonografiese program.

In die laat Middeleeue het stillewe meestal blomme, maar ook diere en soms lewelose voorwerpe, geskilder met 'n verhoging in realisme. Modelle en tegnieke is ontwikkel om skilders ook te help om kunswerke op 'n groter skaal te verf. Daar was 'n definitiewe oorvleueling tussen die kunstenaars wat klein weergawes gemaak het en die wat muurpanele geverf het, veral in die vroeë Nederlandse kunswerke. Die Hours of Catherine of Cleves, is 'n skildery wat heel moontlik in Utrecht rondom 1440 gemaak is, en is 'n uitstaande voorbeeld van hierdie tendens. Vlaamse werkswinkels het later in hierdie eeu het naturalisme selfs verder geneem. Gotiese millefleur tapisserieë is nog 'n voorbeeld van die algemene toenemende belangstelling in akkurate uitbeeldings van plante en diere. Die stel van The Lady and the Unicorn is die bekendste voorbeeld, wat ontwerp is in Parys rondom 1500 en is toe later in Vlaandere geweef.

Die ontwikkeling van olieskildery tegniek deur Jan van Eyck en ander Noord-Europese kunstenaars het dit moontlik gemaak om alledaagse voorwerpe op hierdie hiper-realistiese wyse te verf, waar verskillende lae verf oormekaar aangewend word.[13] Onder die eerstes om weg te breek van skilderye met 'n godsdienstige betekenis, was Leonardo da Vinci, wat waterverf studies van vrugte geskep het (rondom 1495) as deel van sy rusteloos ondersoek van die natuur, Albrecht Dürer is ook bekend vir sy presiese vermenging van kleure vir sy tekeninge van flora en fauna.[14]

Petrus Christus se portret van 'n bruid en bruidegom wat 'n goudsmid besoek is 'n tipiese voorbeeld van 'n oorgang van stillewe met godsdienstige en sekulêre inhoud. Die boodskap was meestal allegories, die mense se figure was realisties en die voorwerpe wat gewys is soos muntstukke en bloedvate, maar die goudsmid is eintlik 'n uitbeedling van St. Eligius en die voorwerpe dra simboliek. Nog 'n voorbeeld van 'n soortgelyke tipe skildery, is die familie portret met gekombineerde figure by 'n tafel met kos, wat die vroomheid van mense simboliseer wat God dank vir hul kos in oorvloed.[15] Rondom hierdie tyd is eenvoudige stillewes geverf aan die buitekante van luike, wat privaat gewyde skilderye was.[9] Nog 'n stap in die rigting van die outonome stillewe was die verf van simboliese blomme in blompotte aan die agterkant van sekulêre portrette rondom 1475.[16] Jacopo de' Barbari het nog 'n stap verder geneem met sy stillewe, Still Life with Partridge and Gauntlets (1504), wat as een van die vroegste trompe-l'œil stillewes gereken word en wat die minimale godsdienstige inhoud bevat. , wat bevat'n minimale godsdienstige inhoud.[17]

Latere Renaissance

[wysig | wysig bron]
Joachim Beuckelaer (1533-1575), Kombuis toneel, met Jesus in die huis van Martha en Maria in die agtergrond (1566), 171 × 250 cm (67.3 × 98.4 in).

Sestiende eeu

[wysig | wysig bron]

Hoewel meeste stillewes na 1600 relatief klein skilderye was, was dit 'n kritiese stadium in die ontwikkeling van die genre. Meeste van die tradisie rondom die genre was gesentreer rondom Antwerpen, van die "monumentele stillewe", wat groot skilderye was en dikwels diere ingehad het. Dit was ontwikkeling deur Pieter Aersten wie se A Meat Stall with the Holy Family Giving Alms (1551, nou Uppsala), 'n inleiding was tot die tipe skildery wat vandag nog skok. Nog 'n voorbeeld is die van The Butcher Shop deur Aersten se nefie, Joachim Beuckelaer (1568), met die realistiese weergawe van rou vleis, met die agtergrond wat die gevare van dronkenskap en ontug uitbeeld. Die kombuis en marktonele wat Pieter Aertsen en sy nefie Joachim Beuckelaer uitgebeeld het, was altyd van kombuisware en Vlaamse kombuis-slavinne. 'n Klein godsdienstige toneel kon altyd uitgemaak word in die agtergrond, of 'n tema soos die van Vier Seisoene is bygevoeg om die onderwerp uit te lig. Hierdie soort grootskaalse stillewes het voortgegaan om in Vlaamse kuns te ontwikkel na die skeiding van die Noorde en die Suide, maar dit is skaars in Nederlandse skilderye, hoewel ander kunswerke in hierdie tydperk meer geleun het op die tipiese genre skildery.[18]

Geleidelik het godsdienstige inhoud verminder in grootte en plasing in hierdie tipe skildery, hoewel morele lesse voortgegaan het as sub-kontekste.[19] Een van die relatief min Italiaanse werke in die styl was, Annibale Carracci se hantering van die dieselfde onderwerp in 1583 metButcher's Shop, en dit het begin om weg te beweeg van morele boodskappe.[20] Vincenzo Campi het moontlik die Antwerpen styl na Italië gebring in die 1570's. Die tradisie is voortgesit in die volgende eeu, met verskeie werke deur Ruben, wat meestal stillewes en elemente van diere gesubkontrakteer het na meesters soos Frans Snyders en sy leerling Jan Fyt. Teen die tweede helfte van die 16de eeu, het die stillewe baie ontwikkel.[21]

Michelangelo Merisi da Caravaggio, Fruitbasket (1595-96), olie op doek, 31 x 47 cm

Die 16de eeu getuig van 'n ontploffing van belangstelling in die natuurlike wêreld en die skepping van uitbundige botaniese encyclopædias en die opname van ontdekkings van die Nuwe Wêreld en Asië. Dit ook gelei tot die begin van wetenskaplike illustrasies en klassifikasies van spesies. Natuurlike voorwerpe is begin as individuele voorwerpe waardeer en is apart bestudeer van godsdiens en mitologiese verenigings. Die vroeë wetenskap van kruiemiddels het in hierdie tyd begin, wat ook 'n praktiese uitvloeing was van die kennis en in vorm van stillewes geïllustreer is. Daarbenewens het die rykes begin om die opname van diere en minerale spesies te onderteken en in die proses is 'n uitgebreide kabinet van aantreklikhede geskep.

Hierdie monsters het gedien as modelle vir skilders wat gestrewe het daarna om realisme nuwe betekenis te gee. Skulpe, insekte, eksotiese vrugte en blomme is begin versamel en verhandel en nuwe plante soos die tulp (ingevoer na Europa uit Turkye) is gevier in stillewes.[22]

Die tuinbou ontploffing en belangstelling daaragter was wydverspreid in Europa en kunstenaars kon daarop gekapitaliseer deur duisende stillewes te skep. Sekere streke het spesifieke behoeftes gehad. Die uitbeelding van sitrus was byvoorbeeld 'n besondere passie onder die Medici - hof in Florence, Italië.[23] Hierdie groot verspreiding van natuurlike voorbeelde en die groeiende belangstelling in die natuurlike illustrasie oor die hele Europa, het gelei tot die byna gelyktydige skepping van die moderne stillewes rondom 1600.[24][25]

Teen die draai van die eeu het die Spaanse skilder Juan Sanchez Cotán baanbrekerswerk onder Spaanse stillewes gedoen waar hy aan die begin eers strak, rustige skilderye gedoen het van groente en teen sy veertigs in 1603 het hy begin om godsdienstige onderwerpe te gebruik in sy kuns.

Sestiende-eeuse skilderye

[wysig | wysig bron]

Sewentiende eeu

[wysig | wysig bron]
Jacopo da Empoli (Jacopo Chimenti), Stillewe (c. 1625)

Prominente Akademici van die vroeë 17de eeu, soos Andrea Sacchi, het gevoel dat die genre en stillewe nie die gravitas gedra het om as 'n goeie skildery beskou te word nie. 'n Invloedryke formulering van 1667 deur André Félibien, 'n historiograaf, argitek en teoretikus van die Franse klassisisme het die klassieke verklaring van die teorie van die hiërargie van genres vir die 18de eeu:

Celui qui fait parfaitement des païsages est au-dessus d'un autre qui ne fait que des vrugte, des fleurs ou des coquilles. Celui qui peint des animaux genieter est plus beraambare que ceux qui ne représentent que des choses mortes & sans griekse etniese ; & comme la syfer de l'homme est le plus parfait ouvrage de Dieu sur la Terre, il est sekere aussi que celui qui se skeur l'imitateur de Dieu en peignant des syfers humaines, est vir plus uitstekende que tous les autres ...[26]

Hy wat perfekte landskappe produseer is verhewe bo die ander wat net vrugte, blomme of seekos produseer. Hy wat lewende diere verf is meer gerekend as diegene wat slegs dooie dinge sonder beweging verteenwoordig, en omdat die mens die mees volmaakte werk van God op aarde is, is dit sekerlik dat hy wat die werke van God namaak en menslike figure verteenwoordig, ook by verre beter is as al die ander..."

Nederlandse en Vlaamse skilderwerk

[wysig | wysig bron]
Willem Kalf (1619-1693), olie op doek, Die J. Paul Getty Museum
Pieter Claesz (1597-1660), Stillewe met Musikale Instrumente (1623)

Stillewe het as 'n aparte kategorie ontwikkel in die Lae Lande in die laaste kwart van die 16de eeu.[27] Die Engelse term stil life is afgelei van die Nederlandse woord stilleven terwyl Romaanse tale (sowel as Grieks, Pools, Russies en Turks) geneig is om terme te gebruik wat dooie natuur beteken. 15de-eeuse Vroeë Nederlandse skilder het hoogs illusionêre tegnieke in beide paneel verf en verligte studies aangebring, waar die rame dikwels ingewikkelde patrone van blomme en insekte gehad het, soos in die werk van Hours of Catherine of Cleves, is 'n groot verskeidenheid onderwerpe. Wanneer die verligte studie/onderwerp later gedruk is in boeke, is dieselfde vaardighede later in wetenskaplike botaniese illustrasies ontplooi; die Lae Lande het gelei na Europa in beide plantkunde en sy uitbeelding in die kuns. Die Vlaamse kunstenaar Joris Hoefnagel (1542-1601) het waterverf en gouache skilderye van blomme en ander stillewe onderwerpe gemaak vir Keiser Rudolf II, en daar was baie gegraveerde illustrasies vir boeke (dikwels toe handgekleurde), soos Hans Collaert se Florilegium, gepubliseer deur Plantin in 1600.[28]

Rondom 1600 het blom skilderye met olieverf 'n gewildheid bereik; Karel van Mander het sommige werke homself geverf, en het ook gemeen dat ander Noord-Maniërisme kunstenaars soos Cornelis van Haarlem dit ook so gedoen het. Geen oorlewende blom-stukke deur hulle is bekend nie, maar baie ander weergawes het oorleef danksy Jan Brueghel die Ouere en Ambrosius Bosschaert, beide aktief in die Suide van Nederland.[29]

Kunstenaars in die Noord het beperkte geleentheid gehad om godsdienstige ikonografie te produseer, omdat godsdienstige onderwerpe verbied is deur die Nederduitse Gereformeerde Protestantse Kerk—die voortsetting van die Noordelike tradisie van gedetailleerde realisme en verborge simbole het gegroei op die Nederlandse middelklas groep, wat die Kerk en die staat as die hoof beskermhere van kuns in Nederland gehad het. Saam daarmee was daar ook 'n groot gewildheid onder tuinbou, veral vir die tulp. Daar was twee sienings van blomme, asook godsdienstige simbole, daarom was daar 'n groot aanvraag op stillewes van blomme.[30] Stillewe soos meeste ander Nederlandse kunswerk, was oor die algemeen verkoop by ope markte of deur handelaars, of deur die kunstenaars self by hul ateljees. Dit was baie min dat 'n kunstenaar 'n opdrag gekry het van die koper, daarom was die gekose onderwerp wat geskilder is altyd die van die kunstenaar.[31] Om Nederlandse blomme te verf was so gewild dat dit aangeteken is in die 1749 verhandeling van Gerard de Lairesse se Groot Schilderboeck, waar hy in breë trekke advies gee oor die aanwending van kleur, die tegnieke vir kwashale, hoe om monsters voor te berei vir 'n stillewe, perspektief, komposisie, harmonie ens.[32]

Die simboliek van blomme het ontwikkel sedert die vroeë Christelike dae. Die mees algemene blomme en hul simboliese betekenis sluit in: rose (Maagd Maria, verganklikheid, Venus, liefde); lelie (Maagd Maria, maagdelikheid, vroulike bors, suiwerheid van die gees of geregtigheid); tulp (adel); sonneblom (getrouheid, goddelike liefde, toewyding); viooltjie (beskeidenheid, reserwe, nederigheid); columbine (melancholie); papawer (krag, slaap, dood). Soos vir die insekte, verteenwoordig die skoenlapper transformasie en opstanding, terwyl die naaldekoker verganklikheid simboliseer en die mier harde werk.[33]

Vlaamse en Nederlandse kunstenaars het ook uit vertak en het die antieke Griekse stillewe herleef van die trompe-l'œil, veral die nabootsing van die natuur of mimesis, wat hulle bedriegertje ("bietjie misleiding") genoem het.[8] Nederlandse kunstenaars het ook afsonderlik kombuis en marktonele, ontbyt en kostafel en allegoriese versamelings ontwikkel.[34]

In die Rooms-Katolieke Suidelike Nederland is die genre van kranse om skilderye ontwikkel. Rondom 1607 - 1608 het Antwerpen kunstenaars, Jan Brueghel die Ouere en Hendrick van Balen, hierdie skilderye geskep waarvan 'n stillewe in die middel is, omring met 'n welige krans. Die skilderye was samewerkings tussen twee spesialiste: 'n stillewe en figuur kunstenaar. Daniel Seghers het die genre verder ontwikkel. Oorspronklik het dit 'n gewyde funksie gedien, later het skilderye met kranse gewild begin word en is gebruik as versiering in huise.[35]

'n Spesiale genre van stillewe was die sogenaamde pronkstilleven (Nederlands vir "pronkende stillewe"). Hierdie styl van swierige stillewes is ontwikkel in die 1640's in Antwerpen deur Vlaamse kunstenaars soos Frans Snyders en Adriaen van Utrecht. Hulle het stillewes geverf wat oorvloed uitgebeeld het in 'n verskeidenheid voorwerpe: vrugte, blomme en dooie diere, dikwels saam met lewende mense en diere. Die styl was gou aangeneem deur kunstenaars van die Nederlandse Republiek.[36]

Wat ook veral gewil was in hierdie tydperk was vanitas - skilderye, waar rangskikkings van blomme, vrugte, boeke, beelde, vase, munte, juwele, skilderye, musiek, wetenskaplike instrumente, militêre kentekens, fyn silwer en kristal tesame met simboliese herinnerings van die lewe se verganklikheid uitgebeeld is. Daarbenewens het 'n skedel, 'n uurglas of sakhorlosie, 'n kers wat uitbrand of 'n boek wat sy bladsye omblaai gedien as 'n moraliserende boodskap of die verganklike van sensoriese plesier. Dikwels het is van die vrugte of blomme ook so uitgebeeld om te wys dat dit al oorryp of vrot is, wat dieselfde boodskap as laasgenoemde oordra.


Nog 'n tipe stillewe, bekend as ontbijtjes of "ontbyt skilderye", verteenwoordig beide 'n letterlike aanbieding van lekkernye wat die hoër klas kan geniet en 'n godsdienstige herinnering om gulsigheid te vermy.[37] Rondom 1650 het Samuel van Hoogstraten een van die eerste muur-rak trompe-l'œil stillewes geverf wat voorwerpe insluit wat vasgebind, geryg of aanmekaar geheg is op een of ander manier teen 'n muur, hierdie tipe stillewe was baie gewild in die Verenigde State van Amerika in die 19de eeu.[38] Nog 'n variasie is die trompe-l'œil stillewe waar spesifieke voorwerpe geverf word wat met sekere beroepe verband hou, soos met Cornelis Norbertus Gysbrecht se skildery Painter's Easel with Fruit Piece, wat al die gereedskap van 'n kunstenaar ten toon stel.[39] Ook gewild in die eerste helfte van die 17de eeu was die skilder van 'n groot verskeidenheid van monsters in allegoriese vorm, soos die "vyf sintuie", "vier kontinente", of "die vier seisoene", wa t'n godin of allegoriese figuur omring deur toepaslike natuurlike en mensgemaakte voorwerpe.[40] Die gewildheid van die vanitas-skilderye, en hierdie ander vorme van stillewes, het gou versprei van Holland na Vlaandere en Duitsland, asook na Spanje[41] en Frankryk.

Die Nederlandse produksie van stillewes was enorm en hulle was baie wyd uitgevoer, veral in Noord-Europa, Brittanje het wynig self produseer. Duitse stillewe se vordering lê baie naby aan die van die Nederlandse studies; Georg Flegel was 'n pionier in die suiwer stillewe sonder figure en het gedetailleerde voorwerpe in kabinette en kaste geplaas en gelyktydig meervoudige aansigte van die onderwerp verskaf in sy kunswerk.[42]

Nederlands, Vlaams, Duits en Frans skilderye

[wysig | wysig bron]

Suid-Europa

[wysig | wysig bron]
Diego Velázquez, Ou Vrou Braai Eiers (1618), (Nasionale Galery van Skotland), is een van die vroegste voorbeelde van bodegon.

In die Spaanse kuns, is bodegón 'n stillewe skildery van verskillende items uit die spens, soos padkos, wildsvleis en drank - dikwels gerangskik op 'n eenvoudige klipblad, met een of twee figure. Aan die begin van die Barok tydperk het hierdie skilderye gewild geraak in Spanje en die tweede kwart van die 17de eeu. Die tradisie van stillewe skilderye blyk om te begin het in die kontemporêre Lae Lande as wat dit in die Suide van Europa was. Noordelike stillewes het baie sub-genres gehad; die ontbyt toneel was aangevul deur die trompe-l'œil, die gerf blomme en die vanitas.

In Spanje was daar veel minder beskermhere vir hierdie soort van ding, maar 'n tipe ontbyt stuk het wel gewild geword, met 'n paar voorwerpe kos en eetgerei gedek op 'n tafel. Stillewe skilderye in Spanje, word ook die die bodegón genoem. Dit het verskil van die Nederlandse stillewe, wat meestal luukse items/voorwerpe gehad het en 'n ryk en gul indruk geskep het. Die wilde diere in Spaanse stillewes het gewoonlik nog hul velle aan, die vrugte en groente is ongekook en die agtergronde is swart of geometriese hout blokke, wat dikwels 'n surrealistiese atmosfeer skep. Selfs terwyl beide die Nederlandse en Spaanse stillewes dikwels 'n ingeboude morele doel het, het die Spaanse stillewes afstand gedoen van sensuele plesier en oormatigheid.[43]

Francisco de Zurbarán, Bodegon, Stillewe met Pottebakkery Flesse (1636), Museo del Prado, Madrid
Josefa de Ayala (Josefa de Óbidos), Stillewe (c. 1679), Santarém, Munisipale Biblioteek

Selfs al het Italiaanse stillewes (in Italiaans na verwys as natura morta, "dooie natuur") gewild geraak, was dit steeds minder gerespekteer as die ander skilderye met historiese, godsdienstige en mitiese onderwerpe. Aan die ander kant, het suksesvolle stillewe Italiaanse kunstenaars 'n goeie lewe gemaak met hul verkope.[44] Verder het vroue skilders, al was hulle baie min, oor die algemeen verkies om stillewes te doen: Giovanna Garzoni, Laura Bernasconi, Maria Theresa van Thielen, en Fede Galizia is noemenswaardige voorbeelde.

Baie vooraanstaande Italiaanse kunstenaars in ander genres, het ook stillewes gedoen. In die besonder het Caravaggio sy invloed van naturalisme toegepas op die stillewe. Sy Mandjie van Vrugte (c. 1595-1600) is een van die eerste voorbeelde van 'n suiwer stillewe.[45] Hoewel dit nie openlik simbolies is nie, was hierdie skildery in die besit van Kardinaal Federico Borromeo en kon waardeer word vir beide godsdienstige en estetiese redes. Jan Bruegel het die Large Milan Bouquet (1606) geverf vir die kardinaal en het gemeen dat hy dit 'fatta tutti del natturel' (baie natuurlik) geverf het en dat hy ekstra moeite ingesit het.[46] Dit was een van vele stillewe skilderye in die kardinaal se versameling van aandenking. Onder ander Italiaanse stillewes was ook Bernardo Strozzi se The Cook, 'n kombuis toneel op 'n Nederlandse wyse, met baie detail en waar wilde voëls voorberei word om gekook te word.[47] In 'n soortgelyke wyse, is een van Rembrandt se skaars stillewes, Klein Meisie met Dooie Poue gekombineer met 'n soortgelyke simpatieke vroulike figuur en beelde van wilde voëls.[48]

In die Rooms-Katolieke Italië en Spanje was die suiwer vanitas skildery skaars, en daar was veel minder stillewe spesialiste. In die Suide van Europa was daar meer kunstenaars in diens van die sagte naturalisme van Caravaggio en minder klem was gelê op die hiper-realisme in vergelyking met Noord-Europese style.[49] In Frankryk was skilders van stillewes (nature morte) beïnvloed deur die Noordelike en Suidelike skole, met invloede van vanitas-skilderye en die rangskikkings van Nederland en Spanje.[50]

Italiaanse galery

[wysig | wysig bron]

Agtiende eeu

[wysig | wysig bron]
Luis Meléndez (1716-1780), Stillewe met Appels, Druiwe, Spanspekke, Brood, Beker en Bottel

Die 18de eeu tot 'n groot mate het voortgegaan om 17de-eeuse formules te verfyn en vlakke van produksie het afgeneem. In die Rococo styl was daar 'n oormaat van blomversierings op porselein, muurpapier, materiale en op hout meubels uitgekerf, daarom het kopers eerder verkies dat hul skilderye figure moet wees om 'n kontras te kon skep. Een van die veranderinge was onder entoesiastiese Franse skilders, wat toe van die gerekende skilders was, terwyl die Engelse steeds kunswerke ingevoer het. Jean-Baptiste Chardin het klein en eenvoudige rangskikkings van kos en ander voorwerpe geskilder, wat baie subtiel op die Nederlandse invloed gebasseer is, maar wat ook baie gewild en invloedryk in die 19de eeu geraak het. Dooie diere was steeds gewild as onderwerp, veral vir jaghuise; baie spesialiste het ook lewendige diere geverf. Jean-Baptiste Oudry het teksture soos pels en vere gekombineer met 'n eenvoudige agtergrond, om maksimum fokus op die onderwerp te plaas.


Teen die 18de eeu, in baie gevalle, is die godsdienstige en allegoriese konnotasies van stillewes laat vaar en skilderye van kombuistafel met alledaagse kossoorte het voorrang geniet. Die Franse aristokrasie het kunstenaars in diens geneem om stillewes te doen sonder die Nederlandse voorgangers se invloede en sonder die morele boodskap. Die Rococo styl het gelei tot meer waardering in Frankryk vir trompe-l'œil (Frans: "misleide oog") kunswerke. Jean-Baptiste Chardin se stillewes het 'n verskeidenheid van tegnieke gebruik van die Nederlandse realistiese styl tot sagter harmonieë.[51]

Die grootste deel van Anne Vallayer-Coster se werk was gewy aan die taal van stillewe soos dit ontwikkel het in die loop van die sewentiende en agtiende eeue.[52] Gedurende hierdie eeue was die genre van stillewe die heel laagste op die hiërargiese leer. Vallayer-Coster het 'n manier gehad om haar skilderye baie aantreklik te laat vertoon. Dit was die "vet, dekoratiewe lyne van haar komposisies, die rykdom van haar kleure en gesimuleerde teksture en die illusie wat sy kon skep in die uitbeelding van 'n wye verskeidenheid van voorwerpe, beide natuurlik en kunsmatig" wat die aandag van die Koninklike Museum en die talle versamelaars getrek het om haar skilderye te koop. Hierdie interaksie tussen kuns en die natuur was redelik algemeen in Nederlands, Vlaams en Frans stillewes. Haar werk toon die duidelike invloed van Jean-Baptiste-Siméon Chardin, sowel as die 17de-eeuse Nederlandse meesters, wie se werk baie meer gewaardeer word, maar wat Vallayer-Coster se styl laat uitstaan het teen die ander stillewe skilders was haar unieke manier om illusie met dekoratiewe komposisionele strukture te vermeng.[53]

Die einde van die agtiende eeu en die val van die Franse monargie het ook 'n einde aan Vallayer-Coster se stillewes gebring, sy het haar nuwe styl voortgesit met blomme, wat gereken word as die hoogtepunt van haar loopbaan en waarvoor sy onthou word.[54]

Negentiende eeu

[wysig | wysig bron]
Vincent van Gogh (1853-1890), Sonneblomme(1888), Nasionale Galery (Londen)
Botter deur Antoine Vollon, 1875-85

Met die opkoms van die Europese Akademie, veral die Académie française wat 'n sentrale rol in die Akademiese kuns gespeel het, het stillewes se gewildheid begin afneem. Die akademie het die doktrine onderrig van die "Hiëragie van genres", wat daarop neergekom het dat 'n skildery se artistieke meriete op die onderwerp gebaseer is en dat die hoogste vorm van skilder uit historiese beelde bestaan en Bybelse en mitologiese betekenis het, met stillewe gereken as die heel laagste vorm van kuns. John Constable en Camille Corot, het verkies om landskappe eerder as agtergrond te gebruik as om dit as onderwerp te gebruik om die natuur te vier.

Toe Neoklassisisme se einde begin aanbreek het, het genre en portret skilder teen die 1830's die fokus van die realistiese en romantiese revolusionêre kunstenaars begin word. Die stillewes van Francisco Goya, Gustave Courbet, en Eugène Delacroix dra 'n sterk emosionele atmosfeer en die detail van die skildery is minder van belang maar die emosie wat uitgebeeld moet word, geniet voorrang.[55] Hoewel sy patroon gebaseer was op die vroeë stillewes van Chardin, hetÉdouard Manet se stillewes 'n sterk ondertoon van Impressionisme gehad. Henri Fantin-Latour het 'n meer tradisionele tegniek gebruik en was bekend vir sy pragtige blomskilderye en het 'n lewe gemaak deur eksklusief deur stillewes vir versamelaars te verf.[56]

Met die finale ondergang van die Akademiese hiërargie in Europa en die opkoms van die Impressionistiese en Post-Impressionistiese skilders, waar tegniek en kleur harmonieë geseëvier het, is stillewes weer gretig beoefen onder kunstenaars. In sy vroeë stillewes toon Claude Monet die invloed van Fantin-Latour, maar is een van die eerstes om die tradisie van die donker agtergrond te breek, wat Pierre-Auguste Renoir ook weerspieël in sy Stillewe met Blomme (1871), met sy helder oranje agtergrond. Met Impressionistiese stillewes is allegoriese en mitologiese inhoud heeltemal afwesig, so ook noukeurig gedetailleerde kwaswerk. Impressioniste het eerder in die breë gefokus op eksperimentering met kwashale, tonale waardes, en die plasing van kleur. Die Impressioniste en Post-Impressioniste was geïnspireer deur die natuur se kleurskemas maar herinterpreteer die natuur met hul eie kleur harmonieë, wat soms verrassend onrealisties is. Soos Gauguin gesê het, "Kleure het hul eie betekenisse."[57] Variasies in perspektief is ook probeer, soos in die geval van Vrugte op 'n Stander deur Gustave Caillebotte, 'n skildery wat in sy tyd gespot was omdat die aansig van die vrugte van bo-af was.[58]

Vincent van Gogh se Sonneblomme skilderye is 'n paar van die beste bekende 19de-eeuse stillewes. Van Gogh het meestal skakerings van geel gebruik en het 'n eiesoortige aanwending van kleur gehad wat deel gevorm het van die geskiedenis van stillewes. Sy Stillewe met Tekenbord (1889) is 'n selfportret in stillewe-formaat, van Gogh is ook bekend daarvoor dat hy alledaagse items van sy daaglikse bestaan uitgebeeld het in 'n stillewe soos eenvoudige kos, 'n inspirerende boek, 'n brief van sy broer, 'n gedekte tafel (waar hy nie teenwoordig is nie) en 'n pyp. Hy het ook sy eie weergawe van 'n vanitas skildery gemaak met, Stillewe met oop Bybel, kers en boek (1885).[57]

In die Verenigde State tydens die Revolusionêre tye, is Amerikaanse kunstenaars opgelei in die buiteland en het begin om Europese style in hul werk toe te pas. Charles Willson Peale het 'n groep gestig met prominente Amerikaanse skilders en omdat hy die groot leier in die Amerikaanse kunsgemeenskap was, was hy ook die stigter van 'n vereniging vir die opleiding van kunstenaars sowel as 'n bekende museum van natuurlike toerisme-aantreklikhede. Sy seun Raphaelle Peale was een van 'n groep van die vroeë Amerikaanse stillewe kunstenaars, wat ook John F. Francis, Charles Voël Koning, en John Johnston ingesluit het.[59] Deur die tweede helfte van die 19de eeu het Martin Johnson Heade die Amerikaanse weergawe van die habitat of biotoop prentjie, wat blomme en voëls in gesimuleerde buite omgewings geplaas het, bekend gestel.[60] Die Amerikaanse trompe-l'œil skilderye het ook floreer gedurende hierdie tydperk, geskep deur John Haberle, William Michael Harnett, en John Frederick Peto. Peto het gespesialiseer in die nostalgiese muur-rak verf terwyl Harnett die hoogste vlak van hiper-realisme in sy geïllustreerde vieringe van die Amerikaanse lewe deur bekende voorwerpe bereik het.[61]

Die negentiende-eeuse skilderye

[wysig | wysig bron]

Twintigste eeu

[wysig | wysig bron]

Die eerste vier dekades van die 20ste eeu was 'n uitsonderlike tydperk van artistieke revolusie. Avant-garde bewegings het vinnig ontwikkel, waar dit eers baie oorvleuel het, tot waar dit totaal abstrak was. Die stillewe, het steeds bly ontwikkel en Jackson Pollock se drup-skilderye word gesien as totaal abstrak met slegs elemente wat herkenbaar is.

Die eeu het begin met 'n paar tendense: in 1901 het Paul Gauguin Stillewe met Sonneblomme geverf as sy huldeblyk aan sy vriend, Van Gogh, wat elf jaar vroeër gesterf het. Die groep wat bekend staan as Les Nabis, insluitend Pierre Bonnard en Édouard Vuillard, het Gauguin se harmoniese teorieë en bygevoegde elemente, geïnspireer deur die Japannese houtsneë, gebruik om hul stillewes te skep. Franse kunstenaar, Odilon Redon, het ook noemenswaardige stillewes geverf gedurende hierdie tydperk, veral blomme.[62]

Henri Matisse het stillewes nog verder geneem deur donker, groot buitelyne en helder kleure aan te wend. Hy het ook perspektief vereenvoudig met multi-kleur agtergronde.[63] In sommige van sy stillewes, soos Stillewe met Eiervrug, is die voorwerpe op die tafel byna verlore as gevolg van sy ander kleurvolle patrone in die agtergrond.[64] Ander eksponente van Fauvisme, soos Maurice de Vlaminck en André Derain, het abstrakte stillewes verder ondersoek.


Paul Cézanne het stillewe as die ideale genre gesien vir sy revolusionêre ontdekkings in geometriese ruimtelike rangskikking. Vir Cézanne was stillewe 'n primêre middel om die skildery weg te neem van 'n illustratiewe of mimetiese funksie om onafhanklike elemente, kleur en lyn uit te beeld - dit was 'n groot stap in die rigting van abstrakte kuns. Daarbenewens kan Cézanne se eksperimente gesien word as die voorste direkte ontwikkeling na die Kubistiese stillewe in die vroeë 20ste eeu.[65]

Tussen 1910 en 1920 het Kubistiese kunstenaars soos Pablo Picasso, Georges Braque, en Juan Gris baie stillewe komposisies geverf, dikwels met musiekinstrumente, om die stillewe aan die voorpunt van artistieke innovasie te bring, byna vir die eerste keer. Stillewe was ook die onderwerp in die eerste Sintetiese Kubistiese collage werke, soos Picasso se Stillewe met Stoel (1912). In hierdie werk oorvleuel verskillende elemente om die essensie van stillewe eintlik in die teenoorgestelde rigting om te keer.[66] Fernand Léger se stillewe, het oorvloedige wit ruimtes en skerp hoeke wat geometriese patrone oorvleuel om 'n meganiese effek te verkry na vore gebring.[67]

Kubiste het spasies in 3-D uitgebeeld, dit was veral in die werk van Marcel Duchamp en ander lede van die Dada - beweging te sien. As deel van die herstel van 'n paar simboliese betekenisse van stillewe het die Futuriste en die Surrealiste herkenbare stillewe voorwerpe in hul droomlandskappe ingebring. In Joan Miró se stillewes verskyn voorwerpe gewigloos en dryf in 'n twee-dimensionele ruimte en selfs berge se lyne is net eenvoudig getrek.[65] In Italië gedurende hierdie tyd was Giorgio Morandi die vooraanstaande skilder van stillewes, met 'n wye verskeidenheid items wat hy in sy skilderye uitbeeld.[68] Die Nederlandse kunstenaar M.C. Escher, bekend vir sy gedetailleerde nog dubbelsinnig grafiese, Stillewe en Straat Straat (1937), sy opgedateerde weergawe van die tradisionele Nederlandse tafel stillewe.[69] In Engeland het Eliot Hodgkin tempera gebruik vir sy hoogs gedetailleerde stillewes.

Toe die 20ste-eeuse Amerikaanse kunstenaars bewus geword het van Europese Modernisme, het hulle begin om dit te interpreteer met 'n kombinasie van die Amerikaanse realisme en Kubistiese-afgeleide abstraksie. Tipies van die Amerikaanse stillewe werke van hierdie tydperk is die skilderye van Georgia o'Keeffe, Stuart Davis, en Marsden Hartley, en die foto's van Edward Weston. O'keeffe se nabyskote van blomskilderye openbaar beide die fisiese struktuur en die emosionele subteks van die blomblare en blare op 'n ongekende manier.

In Mexiko, in die 1930's, het Frida Kahlo en ander kunstenaars hul eie merk interpretasie van die Surrealisme gehad, met inheemse kos en kulturele motiewe in hul stillewes.[70]

In die 1930's het abstrakte ekspressionisme stillewes afgebring na slegs rou uitbeeldings van vorm en kleur tot die 1950's waar totale abstrakte kuns die wêreld begin oorheers het. Pop kuns het egter in die 1960's 'n nuwe tendens van stillewe geskep.

Baie pop kuns (soos Andy Warhol se Campbell's Soup Cans) is gebaseer op stillewe, maar sy ware onderwerp is dikwels die kommoditeit beeld van die kommersiële produk verteenwoordig eerder as die fisiese stillewe voorwerp self. Roy Lichtenstein se Stillewe met 'n Goudvisbak (1972) kombineer die suiwer kleure van Matisse met die pop-ikonografie van Warhol. Wayne Thiebaud se Middagete Tafel (1964) beeld nie 'n gesin se middagete uit nie, maar 'n vergadering met gestandaardiseerde Amerikaanse voedsel.[71]


Twintigste-eeuse skilderye

[wysig | wysig bron]

21ste eeu

[wysig | wysig bron]
'n Rekenaar gegenereerde stillewe, 2006 (deur Gilles Tran)

Gedurende die 20ste en 21ste eeue, is die idee van die stillewe verder uitgebrei as die tradisionele twee-dimensionele kunsvorm van die skildery in die video kuns en drie-dimensionele kunsvorms soos beeldhouwerk, opvoering en installasie. Sommige gemengde media stillewe werke sluit verskillende media in bv. fotografie, video en klank, en selfs verf wat gegooi word van die plafon tot die vloer om 'n hele vertrek in 'n galery te omskep. Deur middel van video kan stillewe kunstenaars die kyker by hul werk betrek. Na aanleiding van die rekenaar era, met digitale kuns, is die neiging ook om digitale tegnologie deel te maak van stillewe. Rekenaar grafika het heel moontlik die tegnieke vir stillewes verbeter vir kunstenaars. 3D en 2D-rekenaar grafika met fotomateriaal en spesiale effekte, genereer sintetiese beelde van stillewes.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Langmuir, 6
  2. ↑ Langmuir, 13–14
  3. ↑ Langmuir, 13–14 and preceding pages
  4. ↑ Book XXXV.112 of Natural History
  5. ↑ Ebert-Schifferer, p. 19
  6. ↑ Ebert-Schifferer, p.22
  7. ↑ Ebert-Schifferer, p.137
  8. ↑ 8,0 8,1 Ebert-Schifferer, p. 16
  9. ↑ 9,0 9,1 Ebert-Schifferer, p. 15
  10. ↑ Memlings Portraits exhibition review, Frick Collection, NYC Geargiveer 20 September 2012 op Wayback Machine. Retrieved March 15, 2010.
  11. ↑ Ebert-Schifferer, p.25
  12. ↑ Ebert-Schifferer, p. 27
  13. ↑ Ebert-Schifferer, p. 26
  14. ↑ Ebert-Schifferer, p. 39, 53
  15. ↑ Ebert-Schifferer, p. 41
  16. ↑ Ebert-Schifferer, p. 31
  17. ↑ Ebert-Schifferer, p. 34
  18. ↑ Slive, 275; Vlieghe, 211–216
  19. ↑ Ebert-Schifferer, p. 45
  20. ↑ Ebert-Schifferer, p. 47
  21. ↑ Ebert-Schifferer, p.38
  22. ↑ Ebert-Schifferer, pp. 54–56
  23. ↑ Ebert-Schifferer, p. 64
  24. ↑ Ebert-Schifferer, p. 75
  25. ↑ Metropolitan Museum of Art Timeline, Still-life painting 1600–1800. Retrieved March 14, 2010.
  26. ↑ Books.google.co.uk, translation
  27. ↑ Slive 277–279
  28. ↑ Vlieghe, 207
  29. ↑ Slive, 279, Vlieghe, 206-7
  30. ↑ Paul Taylor, Dutch Flower Painting 1600–1720, Yale University Press, New Haven, 1995, p. 77, ISBN 0-300-05390-8
  31. ↑ Taylor, p. 129
  32. ↑ Taylor, p. 197
  33. ↑ Taylor, pp. 56–76
  34. ↑ Ebert-Schifferer, p. 93
  35. ↑ Susan Merriam, Seventeenth-century Flemish Garland Paintings: Still Life, Vision, and the Devotional Image, Ashgate Publishing, Ltd., 2012
  36. ↑ Oxford Dictionary of Art Terms: Pronkstilleven
  37. ↑ Ebert-Schifferer, p. 90
  38. ↑ Ebert-Schifferer, p. 164
  39. ↑ Ebert-Schifferer, p. 170
  40. ↑ Ebert-Schifferer, pp. 180–181
  41. ↑ See Juan van der Hamen.
  42. ↑ Zuffi, p. 260
  43. ↑ Ebert-Schifferer, p. 71
  44. ↑ La natura morta in Italia edited by Francesco Porzio and directed by Federico Zeri; Review author: John T. Spike. The Burlington Magazine (1991) Volume 133 (1055) page 124–125.
  45. ↑ Ebert-Schifferer, p. 82
  46. ↑ Ebert-Schifferer, p. 84
  47. ↑ Stefano Zuffi, Ed., Baroque Painting, Barron's Educational Series, Hauppauge, New York, 1999, p. 96, ISBN 0-7641-5214-9
  48. ↑ Zuffi, p. 175
  49. ↑ Ebert-Schifferer, p. 173
  50. ↑ Ebert-Schifferer, p. 229
  51. ↑ Zuffi, p. 288, 298
  52. ↑ Michel 1960, p. i
  53. ↑ Berman 2003
  54. ↑ Michel 1960, p. ii
  55. ↑ Ebert-Schifferer, p. 287
  56. ↑ Ebert-Schifferer, p. 299
  57. ↑ 57,0 57,1 Ebert-Schifferer, p. 318
  58. ↑ Ebert-Schifferer, p. 310
  59. ↑ Ebert-Schifferer, p. 260
  60. ↑ Ebert-Schifferer, p. 267
  61. ↑ Ebert-Schifferer, p. 272
  62. ↑ Ebert-Schifferer, p. 321
  63. ↑ Ebert-Schifferer, pp. 323–4
  64. ↑ Stefano Zuffi, Ed., Modern Painting, Barron's Educational Series, Hauppauge, New York, 1998, p. 273, ISBN 0-7641-5119-3
  65. ↑ 65,0 65,1 Ebert-Schifferer, p. 311
  66. ↑ Ebert-Schifferer, p. 338
  67. ↑ David Piper, The Illustrated Library of Art, Portland House, New York, 1986, p. 643, ISBN 0-517-62336-6
  68. ↑ David Piper, p. 635
  69. ↑ Piper, p. 639
  70. ↑ Ebert-Schifferer, p. 387
  71. ↑ Ebert-Schifferer, pp. 382–3

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Stillewe&oldid=2707508"