Collage
Die woord "collage" is afgelei van die Franse woord "coIIer" (om te plak). Dit kan vaagweg gedefinieer word as 'n pikturale tegniek wat kunstenaars gebruik om verskeie soorte materiaal soos papier of lap, op doek of bord te plak en dit word soms gekombineer met die skilder of tekenkuns. Collage is tweedimensionele of laagreliëf en staan in verband met assemblage: 'n tegniek wat die driedimensionele voorwerp beklemtoon.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Collage het ontstaan uit die 19e-eeuse tegniek, bekend as "papiers colles", wat tweedimensionele dekoratiewe komposisies van stukkies gekleurde papier was. Vandag word die term papier colles gebruik vir die druktegniek waar of 'n etsdruk of 'n Iitografiese druk oor stukkies gekleurde papier gedruk word, wat weer op 'n vel papier geplak is om 'n soort gekleurde druk te maak.
Kubistiese skilders soos byvoorbeeld Picasso (1881-1973) en Georges Braque (1882-1963) het van 1912 af begin om 'n verskeidenheid gevonde voorwerpe en materiaal soos koerantuitknipsels, kaartjies, glas en sand in hul skilderye te inkorporeer. 'n Voorbeeld hiervan is Braque se The clarinet 1913. Kunstenaars het hierdie nuwe materiaal hoofsaaklik gebruik vir nuwe beeldende en tekstuurkwaliteite. Collage is sedertdien deur baie kunstenaars as 'n onafhanklike kunsmedium gebruik. Van 1918 af het kunstenaars van die Dada- en die Surrealistebeweging collage gebruik. Hulle het die foto-collagetegniek, ook genoem photo montage, ontwikkel. Laasgenoemde tegniek is 'n skepping van pikturale beelde wat bestaan uit 'n verskeidenheid foto's of drukke, dikwels gekies om hul assosiasiewekkende en verteenwoordigende waarde.
Kurt Schwitters (1887 -1948) is 'n belangrike collagekunstenaar uit hierdie era. Sy Cherry Picture (1921) het onder andere bestaan uit kleurpapier, lap en gedrukte etikette, wat 'n goeie voorbeeld is van collage. John Heartsfield (1891) is welbekend vir sy foto-collages wat hy gedurende die twintiger- en dertigerjare geskep het. Hierdie werke is dikwels van 'n politieke en satiriese aard. Max Ernst (1891-1976) het 'n groot verskeidenheid materiaal en beelde, veral 19e-eeuse gravures, in sy collages en foto-montages gebruik.
Van 1960 af was daar 'n herlewing in collage en assemblage as kunsmedia wat met popkuns geassosieer word. Die soort materiaal wat vir collage gebruik word, is blykbaar slegs deur die kunstenaar se verbeelding beperk en sluit in metaal, plastiek, rubber, been, leer, pleister en selfs skoenlappervlerke. Kunstenaars uit hierdie tydperk wat collage gebruik het. sluit in Richard Hamilton (1922), Jasper Johns (1930) en Robert Rauschenberg (1925).
Suid-Afrika
[wysig | wysig bron]Gedurende die eerste helfte van die 19e-eeu het Suid-Afrikaanse kunstenaars weinig gebruik gemaak van collage. In die sestigerjare, tydens die herlewing van die kollageen assemblage-tegniek in die Europese en Amerikaanse kuns, het 'n aantal Suid-Afrikaanse kunstenaars begin om gevonde voorwerpe en materiaal in hulle werk te gebruik. Armando Baldinelli (1908) het taamlik baie gebruik gemaak van natuurlike en vervaardigde gevonde voorwerpe. Sy vroeëre werk sluit onder andere in glas- en klipvoorwerpe. In die sestigerjare het hy afvalmateriaal uit die moderne industriële wêreld begin gebruik soos byvoorbeeld motoronderdele. Die werklike driedimensionele karakter van sy werk kenmerk dit as assemblage eerder as collage, byvoorbeeld Suggestion for a South African landscape after Sunset, 1966, 'n hout-en-metaalassemblage.
Judith Mason (1938) het ook heelwat gevonde voorwerpe, hoofsaaklik natuurlike objekte, in haar werk gebruik. Sy gebruik ook soms materiaal soos doringdraad en goudblad, soos in Christ at the Column - Flagellation, 1965. Ander Suid-Afrikaanse kunstenaars wat collage gebruik het, is Guiseppe Cattaneo (1929) en Christo Coetzee (1929).
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, Volume 4, bl.180, ISBN 0908409451
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir collage.
