Cya-la-pa-ke a kasasubalan
Cya-la-pa-ke a kasasubalan Si-pang-ya a kamu, islas Galápagos Cung-Cwng-kow-talu, Syang-kang a imi Cya-la-pa-ke-s a kasasubalan”, Cwng-kow-talu pangangan aca Ke-long-kasasubal han “Si-pang-ya a kamu archipiélago de Colón, nu E-kwa-tu nu kanatal a ngangan” nu nuwali bayu micapi tu telelalay a silamalay a buyu’ tu kasasubal, u E-kwa-tu nu Cya-la-pa-ke a nikuwsan, u hekal 7076 pin-bang-kung-li, u liyas tu E-kwa-tu a lala’ 1100 kung-li.
加拉巴哥群島（西班牙語：islas Galápagos，中國大陸、香港譯加拉帕戈斯群島），中國大陸又稱科隆群島（西班牙語：archipiélago de Colón，其為厄瓜多官方名稱），是東太平洋接近赤道的火山群島，由厄瓜多加拉巴哥省所轄，面積7976平方公里，離厄瓜多本土1100公里。
duduc tu migingkiway tu mauzipay nu bayu ci Su-al·hayalta atu ci A-na·S-ye-al-s-ow-te “Arne Skjølsvold” i 1952 a mihcaan nipigingkiw tuynian, makay subalay tu pinaay a nikitizaanay a mapelpelay nu puduk atu zumaay siacaay a tuud, Mey-Cow a Yincumin naiayaaw nu Ke-lin-pu a ziday ayaw namizizaw tuynian a lala’, maazih tu nu masakaputay cacay u nipatanayaay a piyuk atu 130 kayadah ku mapelpelay a puduk, zikuz masapinang ayaw nu In-cya a zidayan nu siacaay a tuud.
根據海洋生物學者索爾·海爾達和阿納·斯約爾斯沃德（Arne Skjølsvold）在1952年的一項研究，透過島上幾個遺址的陶器碎片和其他文物表明，美洲原住民曾在前哥倫布時代前曾造訪過此地，該組織發現了一個印加長笛和130多件陶瓷碎片，後來被確定為前印加時期的文物。
uyzasa, caay kaazih ku tuzaay a taden, nisalisinan tu nu balunga atu nipatizengan a nisubelidan, tungusay i Si-pang-ya a tademaw 16 a se-ci katukuh iayaw, tiniay nayi’ ku paeneng sanay a tademaw. imahini caay henay kapulita uyni a subalan u saayaway mizizaw a labang u cimaay hakiya, nika hakay u heni subalay azaaw tu abesaay a nanum, caay tu kanamuh mana’nel itini.
然而，並沒有在當地發現墓穴、儀式船隻和建築的遺蹟，這表明在西班牙人16世紀到達之前，當地並無固定居民的存在。目前還不清楚這些島嶼的第一批訪客是誰，但他們可能因島上缺乏淡水，而對定居於此不感興趣。
1572 a mihcaan, Si-pang-ya nisulitan tu mihcaan misulitay tu likisi ci Pey-te-low·mi-en-tu·te·kan-pow-a ngangan In-cya-ti-kow nu sakatusa tatayna a hungti ci Tu-pa·In-ka·yu-pan-ci namizizaw tu tuynian a subalan, nika nayay ku siwmi a pawacay tuynian, katuud ku mitesekay hinisa uyni u nipacici’anay a nakamuan, sangaleb In-cya a tademaw angangan caay ku i bayuay a Yincumincu.
1572年，西班牙編年史家佩德羅·薩米恩托·德·甘博阿聲稱印加帝國的第二個君主圖帕克·印卡·尤潘基曾造訪過這個群島，但幾乎沒有證據證明這點，許多專家認為這是一個牽強的傳說，尤其印加人根本不是航海民族。
katayni nu Ow-cow a tademaw 歐洲人到來
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Cya-la-pa-ke a subalan saayaway nu matenesay mueneng a tademaw sa u Ay-al-lanay nu mibutingay ci Pay-ci-ke·wo-te-cin-s, 1807 a mihcaan katukuh 1809 a mihcaan mabakah i Bu-lye-li-an-na a subalan. zikuz a kamu, ci wo-te-cin-s nikaawas tu piadup, paluma’ tu lami’ atu mitululay miisu’ay sapisubay tu sakauzip. sazikuz miubi tu dudang ciniza tayza i Kwa-ya-ci-al.
加拉巴哥羣島上首個長住居民是愛爾蘭籍的海員派屈克·沃特金斯，1807年至1809年間被遺棄在弗雷里安納島上。據日後報道，沃特金斯是通過打獵、種菜和與路過的捕鯨者交易而生存，最後他偷取小舟逃到瓜亞基爾。
hekal a lala’地理
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Cya-la-pa-ke a kasasubalan pitu ku tabakiay a subal, 23 ku adidi’ay a subal, 50 ku kayadah nu baetu a sakaput, zuma u I-sa-pey-la a subal ku tu bakiay, Sedn-ke-lu-s a subal ku yadahay a tademaw. kasasubal hamin u kasaupu nu silamalay a buyu’ atu u lebuh ungcung nu lamal a kasaupu, telelal mibalat tu saamisan, zayhan mibalat milakiit tu telelal atu makawaw nu sienaw nu Mi-lu, saepi’ makelal aca, uyni a subalan sienip tu Cya-la-pa-ke, Cya-la-pa-ke a kakitil atu Cya-la-pa-ke a ci-e micidekay pihibangan nu aadupen, kayadah nu aadupen mulangaway sangaleb uyni dada’ ku izaway i kitakit.
加拉巴哥群島是由7個大島，23個小島，50多個岩礁組成，其中以伊莎貝拉島面積最大，聖克魯斯島人口最多。群島全部由火山堆和火山熔岩組成，赤道橫貫北部，因群島橫跨赤道和受到秘魯寒流影響，氣候涼爽並極乾旱，這些島上有著加拉巴哥象龜、加拉巴哥陸鬣蜥及加拉巴哥企鵝等奇特的動物棲息，許多動植物更是全世界獨有。
tademaw 人口
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]duduc tu pulung nisulitan i 2010 a mihcaan, Cya-la-pa-ke kasasubal pulung izaw ku 25,124 ku tademaw, uyni a subal kalalamel nu tademaw uya nu In-oway, caay kakatuud ku makay E-kwa-tow a Ingti-an a tademaw, salengacay a tademaw atu cayay ku E-kwa-tow a nisakaput. namahini saayaway nu midebungay nu Ow-mey zuma u iluiluc itini tu a subalan mueneng, angangang a kamu nu subal nu Si-pang-yaay, a enengan nu tademaw hekal nu subal a lala’ 3% pesan dada’.
據2010年統計，加拉巴哥群島共有25,124位居民。該島由印歐混血種人，少數來自厄瓜多的印地安人、白種人和非裔厄瓜多人組成。此外早期歐美殖民者的一些後裔也仍然居住在島上，島上的主要語言是西班牙語，人口居住的面積僅限於土地面積的島嶼的3%。
yadah ku mahicahicaay nu mauzipay生物多樣
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]uyzasa Cya-la-pa-ke a kasasubalan micidekay ku helal, atu matenes ku kasilaed, aadupen atu mulangaway balaki langaw sanay, namahiza u sakapahay u micidekay nu mauzipay a subal. tatungus sa mapulung mauzip i akuti’ay atu sienaway. saayaway u ayam anucaay nu bayuay a balunga alahica Nan-mey-ta-luay a sapaluma tu mulangaway patayzaen i suba, tiza satu mulangaw kuheni, mananam tu baluhay a hekal lahad satu mulangaw. Nuayawan, Cya-la-pa-ke a kasasubalan mihibangay itiza nu aadupen 700 kayadah, 80 kayadah ku ayaman tu kayadah nu cilekay.
由於加拉巴哥群島特殊的環境，和長期與世隔絕，動植物自行生長發育，因此造就了島上獨特而完整的生態系統。適合熱帶和寒帶動物共同生存。最初是由鳥或海船偶爾把南美大陸的植物種子帶到島上，它們在此落地生根，適應新環境而生息繁衍。 當前，加拉巴哥群島共棲息著700多種地面動物，80多種鳥類和許多昆蟲，
zuma tapiingan nu Cya-la-pa-ke a kasasubalan u sayadahay a isu i kitakid nu walibayu nu akuti’ay a bayu u kitizaan nu mahicahicaay a isu atu hay-tun, u kahenulan nu pihibangan nu isu a bayu. nika makay 20 se-ci 80 a ziday malingatu katukuh ayza, bangsisay a isu atu singisngisay a isu a lamangan kaluyaluy nu kayadah zayhan miubi miala atu diheku nu hamin nu kitakit sisa dadawa sastu maselep, kalihanawan a masibek malawpes.
另外加拉巴哥群島周邊是世界上鯨類最豐富的熱點地區，也是東太平洋熱帶海域鯨魚和海豚最多樣性的地區，是太平洋最重要的鯨魚棲息地。但自20世紀80年代開始至今，抹香鯨和鬚鯨的種群數量因盜捕和全球暖化因素急劇減少，面臨瀕危滅絕的險境。
katalaw tu hekal環境威脅
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]makay pabalunga i bayu a zidayan malingatu, makay Ow-cow kasaa kanatalay nu miisuay atu micakayay tu bayuay a banuh atu bukul amiala tuyni kasatiban a simal nu aadupen, namahiza i tini yadah ku nipatay miala tu pinaay malebut a zo bilang nu Cya-la-pa-ke. hekalay a bilang liwan han i balunga u sakasitikuk,
自大航海時代開始，來自歐洲各國的捕鯨者和海上毛皮商為了提取這些稀有動物的脂肪，因而在當地殺死並捕獲了數千隻加拉巴哥象龜。陸龜可以留在船上作為提供新 鮮蛋白質的一種手段，
zayhan uyni aadupan i balungan nayi’ ku nanum kakanan caay kapina a bulad ku nikauzip. sisa mawada’ ku mahiniay aadupan, tuwaca amalawpes. mapulungay tayni u isu atu bayuay a lukedaw, mahiniay aadupen amalawped tu.
因為這些動物可以在船上沒有任何食物或水條件下生存幾個月。此舉導致了某些物種的大量減少，甚至滅絕。與捕鯨者一同到來的還有海豹獵人，他們使這種動物的種群瀕臨滅絕。
zuma, i subalay a tademaw milungud anucaay mikelid tu zumaay akakitizaan a aadupen atu mulangaway, mahiniay nu buyu’ay a sizi, nani’, katalalan, uyni icuwacuwaay a aadupan dadawa amalahad, caay ku malawpesay tu itiniay mihibang a aadupen. namahini mala u azaawenay tu nu subal, inayi’ ku nipalaayaw tu katalawan nu tiniay a aadupan. caay kuni dada’ ayzaay tu a mihcaan katuud ku sakacitumi a micumud, papiluwkuay caay pikuwan kalamkam sa amacakat, mitacemutay miwtawatay atu caay piuwac amiala, makawaw tu ku tiniay hekal nu mauzipay.
另外，人類在島嶼上的開發偶然或有意帶入其他地區的動植物，如野生山羊、貓和牛，這些外來物種繁殖迅速，不僅毀掉了本地物種的棲息地。同時也成為島上缺乏天敵，毫無防禦能力的本地動物之主要威脅。此外近年大量非法移民湧入、旅遊業無節制地急速增長、釣魚運動和過度捕撈等，也都影響到當地的生態環境。
malakuit ku niala 濫捕
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]2017 a mihaca 8 a bulad, Cong-koway nu mibutingay i Cya-la-pa-ke a kasasubal miala tu sangiziw, makingan nu E-kowa a ce-hu, kawaw tu mahiniay maala ku balunga, 20 ku tademaw nu mibutingay pasasizuma mapilul tu cacay katukuh sepat a mihcaan atu mabaking tu 590 emang nu A-mey-lika a kalisaw, bunawlan nu E-kow-tu lalid sa tulu a demiad mipaculi i zazan, mikaynah tu wayway nu Cong-kow, pnaay a malebut ku milihizaay a tademaw.
2017年8月，有中國籍的漁船在加拉巴哥群島捕鯊，被厄瓜多政府判刑，涉事漁船則被扣押，20名漁民分別被判1至4年監禁及罰款590萬美元，厄瓜多民眾連續3天上街抗議，譴責中國漁船行徑，參與民眾數千人。
Cong-kow nu situngusa tu kawaw nu kanatal patukil sa paculi tu canacanan a kawawan nu sakacicum nu mibitingay, apacekil tu mibutingay nu Cong-kowpaniket amiduduc tu E a cen-hu tu niketunan atu kasisil, sakacaay kasikawaw tu mahiniay nu bayuay, muliyaw aca misinsi “maydih ku E a cen-hu miduduc tu tatenga’ay a kawaw apalucek palalecad amisiluc, amidiput tu mibutingay nu Cong-kow”.
中國外交部回應稱反對任何形式的非法捕撈行為，將提醒中國漁船嚴格遵照厄方相關規定和程序，避免進入相關海域，又重申「希望厄方根據客觀事實公平公正處理，切實保障中國船員正當合法權益」。