Parčam
Parčam (pers. پرچم, u prevodu "zastava") bila je frakcija unutar komunističke Narodne demokratske partije Avganistana. Frakcija je formirana neposredno nakon osnutka partije 1965, nakon ideoloških raskola u NDPA.
Ideologija
[uredi | uredi izvor]Njena ideologija bila je polagan prelazak u socijalizam u Avganistanu, pošto ta država nije bila industrijalizovana, te prema njima nije mogla preći u revoluciju proleterijata. Parčam je bila su suparništvu sa drugom komunističkom frakcijom unutar partije, radikalnim Halkom. Dok su Halkisti prvenstveno bili ruralni Paštuni, Parčamiste su podržavali stanovnici srednje klase iz urbanih gradskih središta.
Istorijat
[uredi | uredi izvor]Državni udar 1973. doživeo je snažnu podršku Parčamista, posebno onih unutar avganistanske vojske. Nakon uspeha državnog udara, mnogi Parčamisti su imali visoke položaje u vladi i snagama bezbednosti predsednika Mohameda Dauda Kana.
Godine 1977. Parčam je uspeo da se pomiri s frakcijom Halk, a nakon Saur revolucije 1978. mnogi su Parčamisti bili zastupljeni u prvoj vladi Halka. Vrlo brzo nakon revolucije, međutim, Parčamisti su ponovno izbačeni iz vlade od strane tvrdolinijaškog vodstva Muhamada Tarakija, koji se strogo protivio njihovom navodnom "revizionizmu", a režim je na kraju ušao u vladavinu terora, zatvarajući i pogubljujući mnoge Parčamiste koji su bili optuženi za odstupanja od marksizma-lenjinizma.
Vlada Halka sprovodila je radikalne reforme nakon Saur revolucije, što je dovelo do pobune među stanovništvom Afganistana. Godine 1978. izbio je građanski rat, a godinu dana kasnije, sovjetska vojna invazija Avganistana. Parčamisti su vlast u Avganistanu preuzeli 1979. i smenili prethodnog halkističkog predsednika, Hafizulu Amina. Za vreme cele svoje vladavine imali su podršku Sovjetskog Saveza do 1989. godine, kada se Sovjetska armija povukla iѕ Avganistana. Nakon toga je centalna vlast Narodna demokratske partije Avganistana počela da slabi.
Nasleđe
[uredi | uredi izvor]Juna 1990, Narodna demokratska partija Avganistana predvođena Parčamom pretvorila se u Vatan stranku (Otadžbinska stranka). Sve reference na marksizam-lenjinizam uklonjene su iz stranačkog manifesta, a umesto toga prihvaćena jedinstvena aaganistanska verzija islamskog socijalizma.
Stranka Vatan službeno je zabranjena u Avganistanu 6. maja 1992. godine. Bilo je brojnih pokušaja ponovnog pokretanja stranke, uključujući avganistansku Vatan stranku Mir Afghan Bavarija i Vatan stranku generala Abdula Džabara Kahramana.[1][2]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Azadi, RFE/RL's Radio. „Afghan Candidate Killed In Blast Claimed By Taliban”. RadioFreeEurope/RadioLiberty (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-07-23.
- ^ „The Ghost of Najibullah: Hezb-e Watan announces (another) relaunch”. Afghanistan Analysts Network – English (na jeziku: paštunski). 2017-08-21. Pristupljeno 2023-07-23.