Kultura Cucuteni

Kultura Cucuteni je neolitska arheološka kultura na istoku Evrope od 4800. do 3000 pne, smještena u današnjoj Rumuniji, Moldaviji i Ukrajini, u regiji Dnjepra i Dnjestra, na površini od oko 350,000 km2.^[1]

Ime je dobila po selu Cucuteni u rumunskom okrugu Iaşi. Poznata je i kao Tripiljska po selu Tripilja (Трипiлля) u Ukrajini) ili Tripoljska kultura po ruskom izrazu Триполье. U literaturi se najčešće naziva Cucuteni-tripilijska kultura.^[2] od Karpata do područja rijeka Dnjestar i Dnjepar, sa centrom u današnjoj Moldaviji, i na teritoriji zapadne Ukrajine i sjeveroistočne Rumunije,

Periodizacija

Podijeljena je u rani, srednji i kasni period, u zavisnosti od radiokarbonske analize. ^[3]

• Rana (Pro-Cucuteni I–III do Cucuteni A–B, Trypillia A do Trypillia BI–II):	4800 4000 pne
• Srednja (Cucuteni B, Trypillia BII do CI–II)	4000 - 3500 pne
• Kasna (Horodiştea–Folteşti, Trypillia CII)	3500 3000 pne

Rekonstrukcija Talianki, mega-naselja, iz Cucuteni kulture - Ukrajina

Rekonstrukcija obrambenog zida u naselju Maydanets, 4000. pne

Naselja

Većina naselja u početnoj fazi su male veličine, na razmaku 3–4 km, koncentrisana u aluvijalnim dolinama rijeka Siret, Prut i Dnjestra.^[4] Kuće su bile kružno raspoređene oko jedne centralne. Bilo ih je oko desetak, izgrađene od pletera, zagrijavane su pećnicama i imale su jedan okrugli prozor. U posebnim prostorijama se proizvodila keramika. Primijećeno je da su svakih 60 do 80 godina ovakva naselja bila uništavana (spaljena), a na njihovim razvalinama gradile su se nove kuće.^[5]

Za vrijeme srednje faze (4000 - 3500 p.n.e.), stanovništvo gradi najveća naselja u neolitskoj Evropi. Razlozi su:

Klimatske promjene tokom godine i njihov uticaj na način obrade zemlje.
Prirodni razvoj i porast broja stanovnika koji uključuje prijetnju od ratnih sukoba sa susjednim zajednicama za ekonomske resurse
Obrana od drugih naroda iz širokih stepskih prostora.^[6].

Neka od velikih naselja su:

Talianki, Ukrajina – oko 3700. pne, sa 21.000 stanovnika i oko 2.700 kuća, na površini od 450 hektara
Dobrovody, Ukrajina – oko 3800 pne, sa 16.000 stanovnika, na površini od 250 hektara
Maydanets, Ukrajina – oko 3700 pne – sa 6000-9000 stanovnika,^[7]
Nebelivka, Ukrajina - oko 4000. pne, na površini od 300 hektara ^[7]^[8]^[9]

Ovakva naselja bila su administrativni, vojni i religijski centri šireg prostora na kojem su se nalazila i manja naselja. Postojali su hijerarhijski nivoi što govori o državnom karakteru tadašnjeg društva. Najnovija istraživanja potvrđuju i postojanje javnih zgrada za okupljanje i ceremonije. Sve se to dešavalo 500 godina prije nastanka Sumerskih gradova država. Oko 3200. god. pne došlo je velikih klimatskih promjena, a onda je uslijedio dramatični kraj navalom Praindoevropljana iz azijskih stepa.

Tipična figurina Majke Božije - Piatra Neamt Museum

Keramičke figurine

Njihov pravi smisao ili korišćenje još uvijek je nepoznat. Mnoštvo figurina koje sugerišu ženski lik navelo je Mariju Gumbitas i njene sljedbenike da neolitska društva proglasi za matrijarhat.^[10] Danas je to mišljenje odbačeno i smatra se da je neolitsko društvo bilo kompleksnije.^[11]

Lista neolitskih kultura u Evropi

Sesklo	Egej	6500 pne	5000 pne	Prva neolitska kultura u Evropi
Dimini	Egej	5000	4400
Starčevo^[12]	Centralni Balkan, Podunavlje	6200	4500	Kereš (Mađarska), Kriš (Rumunija)
Vinča	Centralni Balkan, Podunavlje	5700	4500
Impresso	Jadran (Mediteran)	6400	5500	eng: Cardium pottery culture
Danilo	Jadran	5400	3900
Kakanj	Jadran	6230	4900
Butmir	Jadran	5100	4500
Hvarsko - lisičićka^[13]	Jadran	4200	2500
Karanovo	Istočni Balkan	6200	3500
Boian	Istočni Balkan	4300	3500
Trakasta keramika	Srednji Dunav	5500	4500	eng: Linear Pottery culture
Lenđel	Srednji Dunav	5000	3400
Tisa	Srednji Dunav	5000	3400
Dnjestar-Bug	Moldavija, Ukrajina	6200	4700
Cucuteni	Moldavija, Ukrajina	5500	2700	(rus: Tripolje)

Reference

↑ „7,000 years ago, Neolithic optical art flourished – Technology & science – Science – DiscoveryNews.com”. NBC News. 2008-09-22. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-24. Pristupljeno 2015-12-24.
↑ Mantu, Cornelia-Magda. Cucuteni–Tripolye cultural complex: relations and synchronisms with other contemporaneous cultures from the Black Sea area.
↑ „CORNELIA-MAGDA MANTU, (Institute of Archaeology Iaşi) - CUCUTENI–TRIPOLYE CULTURAL COMPLEX: RELATIONS AND SYNCHRONISMS WITH OTHER CONTEMPORANEOUS CULTURES FROM THE BLACK SEA AREA”. Arhivirano iz originala na datum 2015-06-08. Pristupljeno 2019-12-05.
↑ Mallory, James P (1989). In search of the Indo-Europeans: language, archaeology and myth. London: Thames and Hudson. ISBN 0-500-05052-X. OCLC 246601873.
↑ Menotti, Francesco (2007), „The Tripolye house, a sacred and profane coexistence!”, WAC-6 Sixth World Archaeological Congress, 6th World Archaeological Congress (WAC6), Dublin, OCLC 368044032
↑ Diachenko, Aleksandr; Francesco Menotti (2012). „The gravity model: monitoring the formation and development of the Tripolye culture giant-settlements in Ukraine”. Journal of Archaeological Science 39: 2810–2817. DOI:10.1016/j.jas.2012.04.025.
↑ ^7,0 ^7,1 Videĭko, Mikhailo Yu. History of Discovery and Investigations.
↑ Müller, Johannes; Rassmann, Knut; Videiko, Mykhailo Yu (2016-01-22). Trypillia Mega-Sites and European Prehistory: 4100-3400 BCE. ISBN 9781317247920.
↑ Johannes Müller; Knut Rassmann; Mykhailo Videiko (22 January 2016). Trypillia Mega-Sites and European Prehistory: 4100–3400 BCE. Taylor & Francis. str. 347. ISBN 978-1-317-24791-3.
↑ Douglass Bailey - Prehistoric Figurines
↑ Pre- & protohistorie van de lage landen, onder redactie van J.H.F. Bloemers & T. van Dorp 1991. De Haan/Open Universiteit. ISBN 90-269-4448-9, NUGI 644
↑ „J. Balen, Rajna Šošić Klindžić, Tomislav Hršak - Starčevačka kultura”. Arheološki muzej u Zagrebu, 2014. Pristupljeno 9. 2. 2019.
↑ „Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA”. Pristupljeno 9. 2. 2016.

Povezano

Izvori

J. P. Mallory, "Tripolye Culture", Enciklopedija indoevropske kulture, Fitzroy Dearborn, 1997.

Eksterni linkovi

[1] „7,000 years ago, Neolithic optical art flourished – Technology & science – Science – DiscoveryNews.com”. NBC News. 2008-09-22. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-24. Pristupljeno 2015-12-24.

[Mantu-2] Mantu, Cornelia-Magda. Cucuteni–Tripolye cultural complex: relations and synchronisms with other contemporaneous cultures from the Black Sea area.

[3] „CORNELIA-MAGDA MANTU, (Institute of Archaeology Iaşi) - CUCUTENI–TRIPOLYE CULTURAL COMPLEX: RELATIONS AND SYNCHRONISMS WITH OTHER CONTEMPORANEOUS CULTURES FROM THE BLACK SEA AREA”. Arhivirano iz originala na datum 2015-06-08. Pristupljeno 2019-12-05.

[Mallory-4] Mallory, James P (1989). In search of the Indo-Europeans: language, archaeology and myth. London: Thames and Hudson. ISBN 0-500-05052-X. OCLC 246601873.

[Menotti-5] Menotti, Francesco (2007), „The Tripolye house, a sacred and profane coexistence!”, WAC-6 Sixth World Archaeological Congress, 6th World Archaeological Congress (WAC6), Dublin, OCLC 368044032

[6] Diachenko, Aleksandr; Francesco Menotti (2012). „The gravity model: monitoring the formation and development of the Tripolye culture giant-settlements in Ukraine”. Journal of Archaeological Science 39: 2810–2817. DOI:10.1016/j.jas.2012.04.025.

[Videĭko-7] 7,0 ^7,1 Videĭko, Mikhailo Yu. History of Discovery and Investigations.

[8] Müller, Johannes; Rassmann, Knut; Videiko, Mykhailo Yu (2016-01-22). Trypillia Mega-Sites and European Prehistory: 4100-3400 BCE. ISBN 9781317247920.

[MüllerRassmann2016-9] Johannes Müller; Knut Rassmann; Mykhailo Videiko (22 January 2016). Trypillia Mega-Sites and European Prehistory: 4100–3400 BCE. Taylor & Francis. str. 347. ISBN 978-1-317-24791-3.

[10] Douglass Bailey - Prehistoric Figurines

[11] Pre- & protohistorie van de lage landen, onder redactie van J.H.F. Bloemers & T. van Dorp 1991. De Haan/Open Universiteit. ISBN 90-269-4448-9, NUGI 644

[Prvi_neolit-12] „J. Balen, Rajna Šošić Klindžić, Tomislav Hršak - Starčevačka kultura”. Arheološki muzej u Zagrebu, 2014. Pristupljeno 9. 2. 2019.

[Neolit_u_Bosni-13] „Alojz Benac, Sarajevo 1964 –STUDIJE O KAMENOM I BAKARNOM DOBU SJEVEROZAPADNOG BALKANA”. Pristupljeno 9. 2. 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]