Tony Blair
The Right Honourable Tony Blair
| |
| |
| Na dužnosti 2. maj 1997 – 27. jun 2007 | |
| Monarh | Elizabeth II |
|---|---|
| Zamjenik | John Prescott |
| Prethodnik | John Major |
| Nasljednik | Gordon Brown |
| Na dužnosti 21. jul 1994 – 2. maj 1997 | |
| Monarh | Elizabeth II |
| Predsjednik vlade | John Major |
| Prethodnik | Margaret Beckett |
| Nasljednik | John Major |
| Na dužnosti 21. jul 1994 – 24. jun 2007 | |
| Zamjenik | John Prescott |
| Prethodnik | Margaret Beckett |
| Nasljednik | Gordon Brown |
| Na dužnosti 24. jul 1992 – 24. oktobar 1994 | |
| Vođa | John Smith |
| Prethodnik | Roy Hattersley |
| Nasljednik | Jack Straw |
| Na dužnosti 2. novembar 1989 – 24. jul 1992 | |
| Vođa | Neil Kinnock |
| Prethodnik | Michael Meacher |
| Nasljednik | Frank Dobson |
| Na dužnosti 1988 – 2. novembar 1989 | |
| Vođa | Neil Kinnock |
| Prethodnik | John Prescott |
| Nasljednik | Frank Dobson |
| Na dužnosti 9. jun 1983 – 27. jun 2007 | |
| Prethodnik | izborna jedinica uspostavljena |
| Nasljednik | Phil Wilson |
| Većina | 18,449 (44.5%) |
| Rođen/a | 6. 5. 1953. Edinburgh, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Politička stranka | Laburistička stranka |
| Suprug/a | Cherie Booth (1980–) |
| Rodbina | William Blair (brat) |
| Djeca | Euan Nicky Kathryn Leo |
| Alma mater | St John's College, Oxford Inns of Court School of Law |
| Religija | rimokatoličanstvo |
| Website | www |
Tony Blair rođen je kao Anthony Charles Lynton Blair 6.5.a1953. godine u Edinburgu, škotskoj prestonici. No, veći deo detinstva proveo je u Durhamu, industrijskom središtu na severu Engleske. Njegov otac Leo Blair, advokata i jedno vreme predsednika Durham Conservative Associtaion-a, udarila je kap za vreme predizborne kampanje za britanski parlament 1963. godine. Onespobljenost bolešću i postupan oporavak delovaće na život njegovog srednjeg sina Tonyja koji će britansku Laburističku stranku preoblikovati iznutra i 1997. godine postati prvi laburistički premijer nakon što je 1979. godine Margaret Tačer dovela na vlast Konzervativnu stranku.
Blair je pohađao prestižni edinburški Fettes College (1966. - 1971.) pre nego se upisao na studije prava na Koledž Svetog Džona (St. John's College) pri oxfordskom univerzitetu 1972. godine. Za vreme studija pokazao je intezivan interes za glumu i muziku, bio je pevač rok grupe “Ugly Rumours”, istovremeno razvijao je svoj interes za nacionalnu politiku. Nakon što je diplomirao 1975. godine, Blair je stažirao pravo kod Aleksandra Irvina, inače istaknutog člana Laburističke stranke. Godinu dana kasnije postaće član advokatske komore i zahvaljujući tome dobiće stalno zaposlenje u advokatskom uredu Aleksandera Irvina. Tony Blair oženio se 1980. godine s Cheire Booth, takođe advokaticom, koju je upoznao za vreme stažiranja.
U periodu od 1976. - 1983. godine radio je kao advokat specijalizovavši se za radno i industrijsko pravo. Laburističkoj stranci pridružio se 1976. godine, ali je vrlo skoro bio razočaran nekim programskim rešenjima stranke, posebno nacionalizacijom industrije i povećanjem uticaja sindikata. Istovremeno nije blagonaklono gledao na tadašnjeg laburističkog lidera i premijera James Callaghan (1976-1979). Nakon serije radničkih štrajkova Laburistička stranka je svoju poziciju dovela do tačke kada je praktično bila pod direktnim uticajem sindikata. Nezadovoljstvo birača iskoristili su Margaret Tačer i Konzervativna stranka pobedivši na izborima 1979. godine započevši tako dugotrajnu eru vladavine Konzervativne stranke koja će potrajati skoro naredne dve decenije. Tu vladavinu konzervativaca okončaće upravo Blair koji će svoj prvi uspešni pokušaj ulaska u politiku započeti 1983. godine, kada je izabran u parlament kao zastupnik Laburističke stranke iz Sedgefilda, mesta blizu grada Durhama u kojem je odrastao.
Blair je kreirao novi politički smer stranke koji se odmakao od levičarskih ideologija i socijalističkog fokusa koji su karakterizovali stranku kasnih 1970-ih i ranih 1980-ih. Godine 1988. izabran je u laburističku vladu u senci unutar koje je bio zadužen za sektor energetike i zapošljavanja. Četiri godine kasnije (1992.) na čelo Laburističke stranke dolazi novi lider John Smith koji Blaira gura na mesto predsednika laburističke vlade u senci. Na novoj dužnosti zastupa čvrsto stajalište prema kriminalu kojim izaziva vladu konzervativaca, a koju je sada predvodio John Major.
Dve godine kasnije (1994.) John Smith neočekivano umire, a u junu iste godine Blair je nakon unutarstranačke kampanje izabran na mesto predsednika Laburističke stranke. U to doba to nije bila baš najzahvalnija stranačka dužnost jer je osećao veliki pritisak na da osigura pobedu stranke na nacionalnoj osnovi nakon što je stranka izgubila četvrte izbore za redom. Kako bi poboljšao izborne rezultate laburista Blair je restrukturirao stranačku strategiju i njenu političku platformu, menjajući mnoge tradicionalne stranačke ciljeve, a kako bi stranku što više približio što većem broju birača. U temelje stranke ugradio je zalaganje za slobodno tržište i privrednu reformu ističući slogan „Novi laburisti, nova Britanija“. Istovremeno napustio je koncept društvenog vlasništva za koje se stranka sve do tada zalagala gurajući stranku sve bliže političkom centru. Zbog Blairovog davanja novog smera stranci kritičari su ga nazivali Tony Blur i Tory Blair istovremeno optužujući ga kako ništa ne čini da stranka pobedi na narednim nacionalnim izborima. No, Blairovo agresivno ustrajavanje na modernizaciji stranke uskoro će se pokazati uspešnom. Samo u prvoj godini njegovog predsedavanja strankom članstvo Laburističke stranke naraslo je za više od 150.000 ljudi, dok je rejting stranke u istraživanjima javnog mnenja konstantno rastao.
U maju 1997. Blair je izabran za premijera vlade Velike Britanije, pobedivši na izborima Johna Majora i time okončavši 18 godina dugu vladavinu torijevaca. Pri dolasku na vlast pomogla mu je i vladavina Bila Clintona koji je svoju politiku temeljio na političkom svetonazoru vrlo bliskom onom Blairovom, a i sam nije krio svoje simpatije prema Blairu. Zanimljivo je da Blair, kojem je nakon izborne pobede bilo 47 godina, postao najmlađi britanski premijer nakon lorda Liverpoola koji je premijersku dužnost preuzeo 1812. godine. Nakon što je zaseo u premijersku stolicu Blairovo ustrajavanje na rešavanju dugogodišnjeg konflikta u Severnoj Irskoj, investiranje 42 miliona funti u zdravstvo i obrazovanje, kao i njegovi diplomatski napori u pravcu većeg integrisanja Velike Britanije u evropsku zajednicu učinili su ga najpopularnijim britanskim premijerom u istoriji.
Uprkos masovnim oboljenja stoke u Velikoj Britaniji, a time i padom popularnosti laburista, koja su poharala Veliku Britaniju 2001. godine Blair je ponovo - ovaj put sa još većom razlikom u broju dobijenih glasova - pobedio na opštim izborima u julu iste godine.
Prvi mandat Tonyja Blaira je obilježilo i nastojanje da se britanska ekonomska renesansa reflektira u intenzivnijoj ulozi Velike Britanije u svjetskim zbivanjima te povratku statusa velike sile. U tu svrhu su poslužile različiti oružani sukobi u svijetu, koji su Britancima omogućili da koristeći humanitarni povod demonstriraju vojnu silu. Najspektakularniji takav primjer bila je kosovska kriza, odnosno NATO-vo bombardiranje SRJ čiji je Tony Blair bio najvatreniji zagovornik. Godinu dana kasnije britanske snage su svojom intervencijom dovele do završetka krvavog građanskog rata u Sijera Leoneu. Blair je tu novu militantnu politiku nastojao uskladiti s ideologijom Trećeg puta tvrdeći kako zapadne liberalne demokracije imaju moralnu dužnost uspostavljati mir u svijetu isto onako kao i socijalnu stabilnost unutar vlastitih granica.
Ta je politika bila usklađena s konceptom Pax Americane koji je promovirala vlada američkog predsjednika Billa Clintona, Blairovog prijatelja i ideološkog istomišljenika. Kada je Clintona godine 2001. zamijenio izolacionistički raspoloženi George W. Bush, Blair je naslijedio veliki dio Clintonove popularnosti u svjetskoj, pogotovo lijevoj i liberalno nastrojenoj, javnosti te se ispočetka nametnuo kao nastavljač njegove politike i prirodni vođa zapadnog svijeta.
Ključni trenutak Blairove vladavine bili su napadi 11. septembra. Od svih zapadnih vlada upravo je Blairova pokazala najveći entuzijazam za novi, militantniji kurs Bushove administracije uobičen u Ratu protiv terorizma. Taj se entuzijazam, za razliku od većine velikih zapadnih sila, nije ograničio na uništavanje talibana u Afganistanu, nego i na projekt uklanjanja režima Sadama Huseina u Iraku.
Blair je Busha i njegovu politiku prigrlio upravo u trenutku kada je Bushova, a i američka, popularnost započela strmoglavo padati i u svjetskoj i britanskoj javnosti. To se odrazilo i na Blairovu popularnost koji je počeo biti nazivan Bushovom pudlicom. Usprkos serije demonstracija i protesta, kao i otvorenog suprostavljanja od strane nekadašnjih najbližih suradnika (mnogi od kojih su zdušno bili podržavali intervenciju na Kosovu), Britanija je ipak ostala na Blairovom kursu te je godine 2003. sudjelovala u invaziji na Irak gdje se i dan-danas nalaze britanske okupacijske snage.
Novopronađena bliskost sa SAD se odražava i u britanskoj politici prema EU. Blairova vlada je vatreni zagovornik širenja EU na istok, što za svrhu ima slabljenje antiameričkih raspoloženih Francuske i Njemačke, dok je nakon nominalnog prihvaćanja Ustava EU francusko i nizozemsko odbijanje tog projekta na referendumu iskoristila kako bi suspendirala njegovu buduću ratifikaciju i tako usporila evropsku integraciju u bliskoj budučnosti.
Blair je tokom svog drugog mandata postao jednim od najnepopularnijih premijera u britanskoj historiji, ali je godine 2005. raspisao nove izbore, računajući da je opozicija, kako ona uobličena u Konzervativnoj i Liberalno-demokratskoj stranci preslaba, tako ona unutar njegove vlastite stranke, preslaba da ga smijeni. Na izborima su laburisti izgubili veliki broj mjesta, ali su uspjeli zadržati većinu. Blair je zadržao svoj položaj, ali mu je autoritet bitno smanjen, kako zbog špekulacija o zdravstvenim problemima, tako i najavama da se neće natjecati za slijedeći premijerski mandat.
U augustu 2006. je najavio kako će podnijeti ostavku u roku od godine dana, a 10.5. 2007., nedgigo naon teškog poraza vlastite stranke na lokalnim ir regionalnim izborima, je precizirao kako će 27.6. 2007. napustiti svoj položaj. Tog dana ga je naslijedio Gordon Brown.
| Prethodi: John Major |
premijer vlade Ujedinjenog Kraljevstva 2.5. 1997 – 27.6. 2007 |
Slijedi: Gordon Brown |
