Musterijen
Musterijen (fr. moustérien) je industrija kamenog oruđa i vodeća srednjopaleolitska kultura, koja je nazvana po eponimnom nalazižtu, pećini Mustije (fr. Peyzac-le-Moustier) u Francuskoj. Definisao ju je Gabrijel de Mortije 1869. godine, koji je predložio relativnu hronologiju artefakata. Nosilac musterijena je Homo sapiens neanderthalensis. Javlja se u gornjem pleistocenu, pre otprilike 130.000 godina. Traje od interglacijala Riss-Würm-a, tj. od izotopske etape 5e do otprilike 30.000, tačnije do oscilacije Stilfrid B (izotopska etapa 3).[1]
Ova kultura bila je rasprostranjena po celoj Evropi i delovima Afrike i Azije, a proširila se i u oblastima gde je za vreme glacijalnih razdoblja preovlađivala veoma gladna klima. Odlikuju je razne varijante postruški (konveksne, konkavne, konvergentne, ugaone, trasverzalne), musterijenski šiljci, jamičasto i nazupčano oruđe i bifacijalno okresani ručni klinovi. Tehnika koja je karakteristična za ovo doba je okresivanje sa diskoidnih jezgara, a u nekim industrijama zastupljena je i levaluazijenska tehnika okresivanja.[1]
U Evropi, osim eponimnog nalazišta, musterijenski lokaliteti su:
Musterijenski lokaliteti u Aziji:
Prema učestalosti pojedinih tipova alatki, musterijen se može podeliti na:
- musterijen sa ašelskom tradicijom
- tipični
- zupčasti
- šarentijen
- Aleksandrina Cermanović Kuzmanović, Dragoslav Srejović, Jovan Ćirilov, Arheološki Leksikon. Praistorija Evrope, Afrike i Bliskog istoka, grčka, etrurska i rimska civilizacija, Beograd, 1997.
- Musterijen na http://anthropology.si.edu
- www.britannica.com/Mousterian-industry
- J.C. Whittaker, Flintknapping: Making and Understanding Stone Tools, University of Texas Press, 2003. 30-33
