Industrijska upotreba konoplje
Konoplja koja služi za industrijsku upotebu se najčešće naziva industrijska konoplja. Ona se koristi u industriji radi izgrade konopaca, tkanine, platna, hartije, odeće, goriva, građevinskih materijala, itd. Odlikuje se veoma niskim nivoom glavnog opojnog sastojka, THC-a (obično ispod 0.3%).[1]
Sve do XIX veka konoplja je bila nezamjenjivi resurs u proizvodnji tkanina, u pomorstvu, u proizvodnji hrane, u građevinarstvu, u proizvodnji papira. Prva Biblija, geografske i pomorske karte, prvi nacrt američke Deklaracije o nezavisnosti i američki Ustav bili su na papiru od konoplje.[2] Punih 150 godina Britanska enciklopedija se štampala na papiru od konoplje. Slike Rembranta, Tomasa Geinsboroua, Van Goga kao i mnogih drugih slikara bile su slikane najčešće na konopljinom platnu.[2]
Od konoplje se prave mnogi korisni proizvodi. Konopljino seme je veoma zdravo za ljudsku ishranu.[3] Od konoplje se pravi gorivo, koje je u prošlosti korišćeno za lampe, a danas se koristi kao alternativno gorivo naftnim derivatima (tzv. biodizel). [4] Presovane stabljike konoplje se koriste kao građevinski materijal. Zidovi od konoplje su jači od betonskih, a ujedno lakši i elastičniji, otporni na pucanje, razbijanje i vatru, odličan zvučni i toplotni izolator.[2]
Konoplja je jedna od najstarijih gajenih biljaka za koje čovečanstvo zna. Uzgajanje konoplje počelo je pre najmanje 10.000 godina na Tajvanu.[5] U početku se najviše gajila zbog vlakana, a stari Kinezi su od nje pravili konopce, odeću i hartiju.
Još u vreme srednjovjekovne Srbije proizvodnja konoplje bila je rasprostranjena na seoskom području o čemu svedoče detalji na bojnim freskama manastira, crteži i beleške crkvenih monaha, ornamenti na predmetima materijalne kulture: ćupovima, činijama, zemljanim posudama, buradima, ostacima ratne opreme itd.[2]
Ceo XVIII i XIX vek je austrijska carevina, a kasnije Austro-Ugarska, važila kao najveći i najznačajniji svetski proizvođač konoplje, od koje su se izrađivali konopci za zaprege i brodove, kao i brodska jedra. Krajem XIX veka nestankom dva najveća potrošača, brodova na jedra i konjskih zaprega, opada značaj konopljinog vlakna kao strateškog proizvoda.[2]
Radno-intezivni karakter proizvodnje konoplje kao komparativni nedostatak u poređenju s preradom drveta i pamuka, počeo je da istiskuje konoplju tokom XVIII veka u pojedinim delovima Evrope, poput Nemačke. Konoplja je pred kraj XIX veka postupno, ali neminovno gubila na svojoj konkurentnosti pred narastajućim industrijama pamuka i nafte. Tako je s ubrzanom industrijalizacijom započela stagnacija i opadanje proizvodnje konoplje.
1930-ih godine Američka hemijska korporacija DuPont je započela proizvodnju sintetičkih materijala (plastika, celofan, celuloid, metanol, najlon, teflon...) od nafte i uglja, nakon čega je lobirala da kroz Kongres prodje zakon kojim bi se uzgajanje marihuane teško oporezovalo.[6] Od 1934. do 1937. godine naručivani izmišljeni novinski članci protiv konoplje, za koju je tada uveden izraz "marihuana", iz meksičkog slenga, sa namerom da se zastraši javnost. Negativna medijska kampanja trajala je tri godine. U tom periodu su snimljeni i filmovi kao "Cigara ludila" (1936) "Marihuana - tajni ubica mladih", (1935) i "Marihuana: Djavolje seme" (1936). Konačno, 14. aprila 1937. godine u SAD je donet protektivni zakon o oporezivanju uzgajivača Canabis sative (pod imenom marihuana). Zakon je oporezivao stotinu dolara na jednu uncu konoplje i oporezivao bilo kakvu komercijalnu prodaju, što je konoplju brzo učinilo nekompetitivnom na tržištu.[7]
Proizvodnja konoplje se donekle održala u zemljama industrijske periferije. Do sredine XX veka najveći evropski proizvođači ostaće koncentrisani u delovima Rusije, Ukrajine, Mađarske i bivše Jugoslavije. Najveći svetski proizvođač je ostala Kina.[1]
Krajem 20. veka, širi društveni interes za uzgoj industrijske konoplje najviše se ispoljava u zemljama Evropske Unije i ona biva povremeno uključena u državne podsticaje ekološki održivoj proizvodnji.[1] Napori su usmereni na osiguranje kvalitetnog semenja za uzgoj biljaka u kojima nivo THC-a neće prelaziti dozvoljenih 0,3%, na nužno unapređenje postojećih spoznaja u pogledu strojne obrade konoplje, na spuštanje nivoa onečišćenja do kojeg dolazi u procesu namakanja konoplje u svrhu odvajanja vlakana i, napokon na istraživanje mogućnosti primene različitih delova biljke u širokom opsegu industrijske proizvodnje - od tekstila, preko ishrane do upotrebe u građevinarstvu i automobilskoj industriji.[1]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Nikša Dubreta: Konoplja – sociološki aspekti uzgoja i upotrebe
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Siniša Marček, Upotreba konoplje nekada i sada
- ↑ „Ljudska ishrana”. Arhivirano iz originala na datum 2012-05-29. Pristupljeno 2013-04-05.
- ↑ „Canabis Enciklopedija”. Arhivirano iz originala na datum 2013-10-22. Pristupljeno 2013-04-05.
- ↑ Stafford, Peter (1992). Psychedelics Encyclopedia. Berkeley, CA, USA: Ronin Publishing. ISBN 0-914171-51-8.
- ↑ Ivona Živković, KO SE BOJI MARIHUANE JOŠ?
- ↑ Ivona Živković, KO SE BOJI MARIHUANE JOŠ?
- Svet konoplje
- Gajenje i prerada konoplje
- Siniša Marček, Upotreba konoplje nekada i sada
- N. Dubreta: Konoplja – sociološki aspekti uzgoja i upotrebe (pdf)
- Jan Kišgeci, Konoplji hvala (o industrijskom konoplji)
- Mirsad Đulbić, Sjećanja: Konoplja u Zenici
| Osnovno |  | |
|---|---|---|
| Upotreba | ||
| Proizvodi | ||
| Po državama | ||