Härad
Härad
Hariraiða | |
|---|---|
 | |
Härad (švedski), herred (danski i norveški bokmål), herad (norveški nynorsk), hérað (islandski), harde (njemački), hundred (engleski), satakunta ili kihlakunta (finski), kihelkond (estonski) je naziv za manje administrativne jedinice koje su se tokom historije koristile po nordijskim zemljama, ali i po nekim germanskim zemljama od Schleswiga, Engleske, Walesa, južne Australije i nekih dijelova Sjedinjenih Američkih Država.[1]
Nejasno je što je härad (od hundred = sto[2]) značio u najranija vremena, ali je o njemu pisao rimski historičar Tacit 98. - prevevši ga kao centeni, kao sistem organizacije germanskih plemena, koji su oni donijeli još na početku Seobe naroda na sjever Evrope.[1]
On je imao veze sa vojničko-plemenskom organizacijom, jedan härad davao je po 100 vojno sposobnih muškaraca, vođenih vlastitim komandantom.[2]
Häradi su po Švedskoj u najranija vremena vjerojatno bili u direktnoj vezi sa grupom stanovnika povezanih rodbinskim vezama, ili sa krajem koji je imao određenu geografsku granicu. U svakom slučaju - häradi su po Švedskoj imali od polovice 14. vijeka imali vezu sa sudovanjem.[2] Sve Švedske pokrajine - Landskapi bili su podjeljeni na manje administrativne jedinice koje su se u centralnoj i južnoj Švedskoj zvale - härad, a po sjevernim krajevima tingslag ili bergslag, a uz obalu skeppslag.
Häradi su bili mjesta (tingplats) gdje su se donosile presude, u pojedinim slučajevima dva i više härada dijelila su isti - tingplats. Oni su nakraju evoluirali do lokalnih sudova (häradsrätt), koji se po gradovima zvao rådhusrätt.[1]
Tokom vijekova se nadležnost härada mijenjala, od brige za zajedničku zemlju (pašnjake i vode) do svratišta uz puteve, pošte, zatvora, da bi se na kraju bavili prikupljanjem poreza, preko ureda - häradsskrivare, i brinuli se za provođenje zakona preko ureda - kronofogden, i služili kao izborna jedinica za parlamentarne izbore.[1]
Na njihovom kraju 1970. bilo je ukupno 226 härada, od kojih se 6 bili skeppslag, i 1 bergslag.[1]
- Härader i Skåne län Arhivirano 2015-05-06 na Wayback Machine-u (sv)
