Hideki Yukawa
 Hideki Yukawa
| |
 | |
| physician | |
| kangadanan | 湯川 秀樹 |
| Gender | uqaljai |
| Kukka |  Dripun
|
| pinualjakan | 1907.1.23 |
| Dripun
| |
| minacayan | 1981.9.8 (74 a cavilj) |
| Dripun
| |
| sinsi | Yoshio Nishina |
| kakku | Kyutu a Daigakku |
| Usaka a Daigakku | |
| kasusu | 2 a aljak |
ti Hideki lja Yukawa (湯川 秀樹／ゆかわ ひでき Yukawa Hideki ，1907.1.23－1981.9.8)
Hideki Yukawa, pinualjak timudju i 1907 a cavilj a icigacu a drusa a puluq kata tjelu a qadavan, sa macayanga timadju i 1981 a cavilj a kugacu a alu a qadavan. sinikingkingkiu ta 物理學ti Hideki Yukawa i ripun, mavananga 物理學kata 理學a sinsi. natemulu timadju i 京都大學kata大阪大學, sa masan ta pungadanngadan(有名的) a sinsi timadju i 大阪大學. a pakalevavan ta ligu na taqaljaqaljan tjaimadju, sa pakalevauta tjaimatju ta “勳一等旭日大綬章”, “文化勳章表彰”kata “從二位”.
kinkiu ti Hideki Yukawa ta kemudakuda a質子kata 中子i tjaladj tua 原子核, sa pakeljanganga ta zuma tua izuaanga a 介子. ka 1947 a cavilj, sedjumak a 英國物理學家ti塞西爾·鮑威爾 ta π介子 i zarezar a 宇宙線, sa ljemauy ta Hideki Yukawa timadju. saka, masananga ta sikamasanitalj a caucau na ripun a pinakalevavan ta “諾貝爾獎”ka 1949 a cavilj.
sikavaljutan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]kasucuayanga a sikavaljutan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]ka 1907 a cavilj, pinualjak i 東京府東京市麻布區市兵衛町(tucu a 東京都港區六本木)timadju, a masantjelulj a aljak nimadju a matjaljaljak a 地質學家a小川琢治kata小雪.
ka 1908 a cavilj, ka pinualjakanga a itjaivirilj tu ita a cavilj kata drusa a qiljas, pudjadjalan tjai kama timadju a vaik a 京都帝國大學 ta masengseng, sa patjavat a tacekeljan ta 京都府京都市. saka, ka ita a cavilj tua daygakuanan, izuazua i 京都 timadju. sa, izuaizua i 大阪kata西宮uta ka kitjaulanga a daygaku timadju, ljawa liawliaw a milingan nua nasi nimadju i 京都. izua a vinecikan ni Hideki Yukawa ta mapaqenetjan timadju i 京都.
azua a kina nimadju a kama, avan a vuvu ni Hideki Yukawa ti 小川駒橘, a sividay(武士) na前紀州藩 timadju, sa naqivu a “kemasi a 和歌山”tia Hideki Yukawa. masa mamau ta 松下幸之助 tua macaqu a paveliveli, izau a vinecikan a “pinualjakan timaza a 松下幸之助”, azua a vencik a vinecik na Hideki Yukawa.
ka lima sa unem a cavilj ti Hideki Yukawa, kitulutulu ta katupu a 四書 timadju tjai vuvu ti 駒橘. macaqu tua kineljangan nua pairing ti駒橘, macaquta tua kineljangan nua 洋學, sa pacun ta sinbun a 泰晤士報 kaizuanan timadju. izua a vinecikan ni Hideki Yukawa: “kinemenem aken tua aicu a kineljangan nua洋學, inia neka ta kinudan. ……inika kemaljang aken tua pacugan, ljawa izuanan a liaw a manguaqan naizua. saka, nu pacun ta pazangal a katupu itjaivirilj, inia pazangal mumaya. masa temavak aken tua vinecikan na pairang. auza a kakudan a namagagalj ta caucau, masa amin a kitulu aken tua paka zain na vuvu, kemeljananga aken kata temavak tua vinecikan na pairang, sa madjulu ta kitulutulu aken itjaivirilj.”
ka 1919 a cavilj, kitulutulu ta 京都府立京都第一中學校 ti Hideki Yukawa, ika madjulu a pacun tjaimadju i kituluan, sa pinaka “權兵衛”. saka, inika saigu a maljavaljavar timadju, nu maqupung timadju,ika qivuqivu, saka pinaka “「Iwanchan」（言わん）”uta. ljawa kimanu avan a 伊凡 nua tjaucikel na 托爾斯泰 timadju. kinemenemuta a kama ni Hideki Yukawa ta minseke ti Hideki Yukawa, ika kemeljang a kinemenem timadju sa inika sedjadjeljek tjaimadju. kacuayanga, kinemenem a kama ni Hideki Yukawa tau inia macaqu a kitulu ti Hideki Yukawa, sa uri tjemaula timadju tua kituluanan i taygaku, macepeliv tua kitulu ta masengseng. izuanan a aljak nia sinsi izua i salasaladj i 京都一中, sa tjuruvu a cawcaw a masan ta sinsi uta. qaw ka 1965 a cavilj a pinakalevavan ta “諾貝爾物理學獎”tjiamadju, mavananga a maresalasaladj ti 朝永振一郎kati Hideki Yukawa.
sengsengan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]kitjaulanga i daygaku a京都帝國大學理學部物理學科 ti Hideki Yukawa ka 1929 a cavilj, sa masengseng ta kitulu kati 玉城嘉十郎 i daygaku a京都帝國大學理學部物理學科. masananga tua sinsi na 京都帝國大學 ka 1932 a cavilj. kemeljanganga ta sinis ti 八木秀次na daygaku a 大阪帝國大學理學部物理學科（塩見理化學研究所） i kaiki a “日本數學物理學會年會”a napakaiki a daygaku a東北帝國大學, sa pinusaladj na 八木秀次 tua masn ta sinsi i daygaku a 大阪帝國大學理學部物理學科.
kaizuanan, kemeljang a aljak na malailaing nua biuing a 大阪胃腸病院(papungadan ta biuing a湯川胃腸病院ka 1950 a cavilj) ti 湯川玄洋, avan a djaljedjalj a vavayan ti湯川スミ, sa puvaljaw tiamdju. saka kitarev ti Hideki Yukawa tua 湯川, sa papungadan ta Hideki Yukawa.
ka 1935 a cavilj, venecik a pakeljang ti Hideki Yukawa i katupu a 《日本數學和物理學會雜誌》a lunbun a“kemudakuda patjara 基本粒子”, napakeljang ta kemudakuda ta 質子kata中子i tjaladj tua 原子核, sa naqivu ta 核子的介子理論, kata izuanga a介子, aya ti Hideki Yukawa.
ka1947 a cavilj, napacun ta π介子 ti 塞西爾·鮑威爾 kamasi a 英國, sa sikeljang tua kingkiu na Hideki Yukawa. pinakalevavan ta “諾貝爾物理學獎”ti Hideki Yukawa ka 1949 a cavilj, pinakalevavanuta ta “諾貝爾物理學獎”ti塞西爾·鮑威爾ka 1950 a cavilj.
saka, izuaanga a lunbun kata vinecikan nimadju, avan a katupu a 《量子力學入門》ka 1946 a cavilj, kata katupu a 《基本粒子理論入門》ka 1948 a cavilj.
cinalivatan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]ka 1907 a cavilj, pinualjak i 東京.
ka 1929 a cavilj(drusa a puluq kata drusa a cavilj）, kitjulanga i daygaku a京都帝國大學理學院.
ka 1932 a cavilj(drusa a puluq kata lima a cavilj）, masananga ta sinsi i京都帝國大學理學院. puvaljaw kati 澄子.
ka 1933 a cavilj(drusa a puluq kata unem a cavilj）, masananga ta sinsi i大阪帝國大學.
ka 1935 a cavilj(drusa a puluq kata alu a cavilj）, pakeljang i katupu a lunbun a“kemudakuda patjara 基本粒子”, sa naqivu ta 核子的介子理論, kata izuanga a介子.
ka 1936 a cavilj(drusa a puluq kata siva a cavilj）, masananga ta sinsi i大阪帝國大學.
ka 1938 a cavilj(tjelu a puluq kata ita a cavilj）, kitjaulanga a 博士 ta sinsi i大阪帝國大學, azua a lunbun a “On the interaction of elementary particles”.
ka 1939 a cavilj(tjelu a puluq kata drusa a cavilj）, masananga ta sinsi i京都帝國大學.
ka 1940 a cavilj(tjelu a puluq kata tjelu a cavilj）, pinakalevavan ta 日本學士院獎.
ka 1943 a cavilj(tjelu a puluq kata unem a cavilj）, pinakalevavan ta 文化勳章.
ka 1949 a cavilj(sepatj a puluq kata drusa a cavilj）, masananga ta sinsi i哥倫比亞大學. pinakalevavan ta 諾貝爾物理學獎.
ka 1953 a cavilj(sepatj a puluq kata unem a cavilj）, masananga ta sinsi i kingkiusiu a 京都大學基礎物理學研究所a masanitalj a malailaing.
ka 1955 a cavilj(sepatj a puluq kata alu a cavilj）, vinecik ta 《羅素—愛因斯坦宣言》.
ka 1981 a cavilj(pitju a puluq kata sepatj a cavilj）, namacay i 京都.
pazangalan ta pinakalevavan
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]ka 1940 a cavilj, 恩賜獎.
ka 1941 a cavilj, 野間學術獎
ka 1943 a cavilj, 文化勳章
ka 1949 a cavilj, 諾貝爾物理學獎
ka 1963 a cavilj, 倫敦皇家學會外籍會士
ka 1964 a cavilj, 羅蒙諾索夫金質獎章
ka 1967 a cavilj, 西德功勛勳章, 羅馬教廷科學院勳章
ka 1977 a cavilj, 勳一等旭日大綬章
ka 1981 a cavilj, 從二位
vinecik ta katupu
[remasudj ta vincikan | tinagiljang a remasudj ta vincikan]目に見えないもの（izua i講談社學術文庫, ISBN 4061580949）
物理講義（izua i講談社學術文庫, ISBN 4061581953）
旅人 ある物理学者の回想（izua i角川ソフィア文庫, ISBN 4041238013）
本の中の世界（kemasi a岩波新書, ISBN 4004150906）
物理の世界（vinecik kati山田英二, 片山泰久, kemasi a講談社現代新書, ISBN 4061154079）
人間にとって科学とはなにか（kemasi a中公新書, ISBN 412100132X）
物理の世界 数理の世界（vinecik kati北川敏男, kemasi a中公新書, ISBN 4121002504）