ابوسمبل
مصر چ سوڈان دی سرحد لاگے دریاۓ نیل دے کنڈے اک تھاں جتھے فرعون رامیسس II دے تعمیر کردہ تقریبا 1200 قبل مسیح ھے 2 مندر نیں ، ایہہ ڈھلوان چٹاناں نوں تراش کے بنائے گئے سن ۔ وڈا مندر اک سو فٹ ذیادہ اچا اے تے اس چ رامیسس دوم دے چار مجسمے نیں ، ہر اک دی بلندی 65 فٹ اے ۔ مندر دے پچھلے حصے چ 14 کمرے نیں ، ایہہ وی چٹاناں نوں کٹ کے بنائے گئے نیں ، کمرےآں دیاں ساریآں کندھاں تے نقش نگار تے پھل بوٹے بنائے گئے نیں تے تھماں (ستوناں) تے فرعون دیاں مورتاں بنیاں ہوئیاں نیں ۔ اینہاں مندراں نوں 1812ء چ سویٹزرلینڈ دے اک سیاح جان برک ہارٹ نے لبھئیا سی ۔ اسوان ڈیم دی اساری نال مندراں دی تباہی دا خطرہ سی ۔ آخر اٹلی دی ایہہ تحویز منظور کر لئی گئی کہ مندراں نوں کٹ کے دریاۓ نیل دے سطح توں بلند اک چبوترے تے نصب کر دتا جائے ۔ اس مہم تے 1961ء چ یونیسکو دے زیر اہتمام کم شروع ہوئیا تے اسوان بند دے مکمل ہونہہ توں پہلے ایہہ مندر اس تھاں توں ہٹا دتے گئے ۔