Zauropodomorfy

Zauropodomorfy

Sauropodomorpha
von Huene, 1932
Okres istnienia: trias późny–kreda późna PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 237/66 237/66
Diplodok
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	zauropodomorfy

Zauropodomorfy (Sauropodomorpha) – grupa długoszyjnych, roślinożernych dinozaurów z rzędu gadziomiednicznych wśród których były największe zwierzęta, jakie kiedykolwiek chodziły po Ziemi.

Morfologia

Ich długa szyja, zakończona małą głową, masywny tułów i długi ogon dla zrównoważenia, wskazują, że przystosowane były do pobierania pokarmu wysoko wśród drzew. Poruszały się na wszystkich czterech kończynach, chociaż pierwsze zauropodomorfy potrafiły chodzić na dwóch nogach i były wszystkożerne. Zęby miały kształt łyżkowaty lub kołkowaty. Ich szczęki pracowały jak nożyce odcinając roślinność. Nie żuły pokarmu zębami, tylko – podobnie jak to robią ptaki i krokodyle – połykały kamienie (kamienie żołądkowe czyli gastrolity), które działają jak żarna, miażdżąc twarde włókna roślinne na miał. Przód górnej szczęki zaginał się tworząc coś na kształt dzioba.

Najstarsze znane zauropodomorfy, takie jak Panphagia i Saturnalia, były małe i smukłe (do 1,5 m długości), ale pod koniec triasu przedstawiciele tej grupy byli już największymi dinozaurami swoich czasów i dalej zwiększali rozmiary. Ostatecznie największe zauropody, jak superzaur, diplodok i argentynozaur, osiągnęły 30–40 m długości i 65–110 t wagi.

Pierwsze zauropodomorfy były dwunożne, ale z czasem, kiedy ich rozmiar powiększał się, dość szybko przyjęły pozycję czworonożną, a na tylnych nogach stawały tylko aby dosięgnąć wysokich gałęzi drzew. Niektóre wczesne zauropodomorfy mogły być zwierzętami wszystkożernymi – co wydaje się prawie pewne – a ich wspólny przodek z innymi Saurischia był mięsożercą.

Miały duże nozdrza (nares) i zachowały kciuk (pollux) z dużym pazurem, który mógł służyć do obrony – chociaż ich podstawową adaptacją obronną był zwykle rozmiar.

Filogeneza

Uproszczony kladogram według The Dinosauria:

Sauropodomorpha	?Saturnalia ?Thecodontosauridae Prozauropody ?Anchisauria ?Anchisauridae ?Melanorosauridae Plateosauria Massospondylidae Yunnanosauridae Plateosauridae Zauropody Blikanasauridae Wulkanodony Neozauropody Diplodokokształtne Macronaria Brachiozaury Titanosauria

Fragment kladogramu według Pisaniego i współpracowników z 2002 (zmodyfikowano):

	Prosauropoda Thecodontosaurus Anchisaurus Blikanasaurus Melanorosaurus Camelotia, Riojasaurus Yunnanosaurus Massospondylus Gyposaurus, Lufengosaurus Coloradisaurus Sellosaurus Euskelosaurus, Plateosaurus Vulcanodon Barapasaurus Shunosaurus Cetiosaurus Haplocantosaurus Phuwiangosaurus Nemegtosaurus diplodokokształtne Antarctosaurus Rayososaurus Nigersaurus Amargasaurus, Dicraeosaurus Apatosaurus Barosaurus, Diplodocus Chubutisaurus Euhelopus Quaesitosaurus Jobaria Patagosaurus Mamenchisaurus Omeisaurus Camarasaurus Brachiosaurus, Lapparentosaurus, Sauroposeidon Titanosauria Andesaurus Epachthosaurus Malawisaurus Argentinosaurus Opisthocoelicaudia, Lirainosaurus Argyrosaurus Aeolosaurus Alamosaurus Nequensaurus, Saltasaurus
	Saturnalia

Bibliografia

• David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska: The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004. ISBN 0-520-24209-2. Brak numerów stron w książce

Linki zewnętrzne

• Sauropodmorpha1. users.tamuk.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-02)]. (ang.)
• Sauropodomorpha2 (ang.)
• Geol 104 Dinosaurs: A natural history: Sauropodomorpha: Size matters (ang.)
• Sauropodomorpha: The prosauropods and the sauropods. wvup.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-21)]. (ang.)