Zatrucie alkoholem metylowym
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 |
T51.1 |
|---|---|
| DSM-IV |
303.00 |
Zatrucie alkoholem metylowym – zatrucie organizmu powstające na skutek spożycia metanolu (alkoholu metylowego). Do części zatruć dochodzi pomyłkowo, ponieważ własności organoleptyczne (konsystencja, smak i zapach) alkoholu metylowego i etylowego są podobne.
Metanol wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego oraz przez drogi oddechowe. Po dostaniu się do krwi trafia do tkanek i kumuluje się w narządach najbardziej uwodnionych, jak gałka oczna. Nie jest całkowicie spalany w organizmie człowieka, a w wyniku jego bardzo szybkiego metabolizowania powstają dwa szkodliwe produkty: formaldehyd i kwas mrówkowy. Po około 2 godzinach od wchłonięcia metanol nie występuje prawie wcale we krwi, natomiast w organizmie obecne jest wysokie stężenie kwasu mrówkowego[1].
Większość metanolu jest wydalana z moczem w postaci metabolitów, niewielka ilość także przez drogi oddechowe wraz z powietrzem wydechowym.
Toksyczność
[edytuj | edytuj kod]Metanol jest głównie toksyczny pośrednio. Toksyczne są przede wszystkim jego metabolity (aldehyd i kwas mrówkowy). Uszkadzają one bezpośrednio komórki, denaturując białka, działają też szkodliwie na nerwy (szczególnie nerw wzrokowy). Toksyczność metanolu dotyczy zatem przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego, a także nerek, wątroby i serca. W oku, poza nerwem wzrokowym, uszkadzana jest także siatkówka. Oprócz tego kwas mrówkowy powoduje powstanie kwasicy metabolicznej[1].
Najniższa zanotowana dawka śmiertelna (LDLo) alkoholu metylowego dla człowieka to 143 mg/kg[2], a LD50 dla szczurów wynosi 1,2[2]–5,6[3] g/kg (doustnie). Ze względu na metabolizowanie do kwasu mrówkowego utrata wzroku może nastąpić już przy znacznie mniejszej dawce tego alkoholu[1].
Fazy zatrucia metanolem
- Faza narkotyczna – działanie zbliżone do działania etanolu, nie ma jeszcze toksycznych metabolitów, objawy:
- przyśpieszony oddech
- bóle i zawroty głowy
- nudności i wymioty.
- Faza kwasicza – powstający kwas mrówkowy powoduje kwasicę metaboliczną, objawy:
- bóle brzucha
- zaczerwieniona skóra, przekrwione spojówki
- spadek ciśnienia krwi.
- Faza uszkodzenia OUN – uszkodzenie nerwów, objawy:
- zaburzenia widzenia, problemy z ostrością widzenia
- rozkojarzenie motoryczne
- pobudzenie, a później zaburzenia świadomości do śpiączki włącznie
- w końcowym stadium zniesienie odruchów fizjologicznych i porażenie ośrodka oddechowego.
Do zgonu może dojść już po kilku godzinach od wypicia większej ilości metanolu.
Jeżeli osoba zatruta przeżyje ten okres, a kwasica zostanie wyrównana, dochodzi do powikłań takich jak całkowita ślepota (pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego), ostra niewydolność nerek, uszkodzenia wątroby i mięśnia sercowego.
Leczenie
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza pomoc według karty charakterystyki (MSDS) metanolu (dla osoby przytomnej)[3]:
- wywołać w dowolny sposób wymioty;
- podać ok. 100 ml etanolu 40% (zapobiega dalszemu wchłanianiu się metanolu i spowalnia jego metabolizm);
- zabezpieczyć funkcje życiowe;
- wezwać pogotowie ratunkowe.
Pierwsza pomoc, wersja alternatywna[4]:
- wywoływanie wymiotów;
- podanie do 4 g wodorowęglanu sodu co pół godziny;
- zabezpieczenie funkcji życiowych;
- natychmiastowa pomoc specjalistyczna, medyczna.
Leczenie szpitalne:
- zwalczanie kwasicy metabolicznej – podawanie wodorowęglanu sodu pod kontrolą badania gazometrycznego;
- przeprowadzenie hemodializy w celu usunięcia metanolu z krwiobiegu;
- podawanie rozcieńczonego roztworu etanolu dożylnie w postaci kroplówki w celu zapobiegania gromadzenia się toksycznych metabolitów metanolu.
Alkohol etylowy (etanol) oraz fomepizol są odtrutkami swoistymi w leczeniu zatrucia metanolem.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- zatrucie glikolem etylenowym
- zbiorowe zatrucie alkoholem w Szczecinie
- zatrucia czeskim metanolem w 2012
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Zofia Olszowy, Joanna Nowicka, Stanisława Kabiesz-Neniczka: Znaczenie diagnostyczne oznaczania kwasu mrówkowego w zatruciu alkoholem metylowym. Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. [dostęp 2015-04-09].
- ↑ a b Metanol. Karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich dla Polski.
- ↑ a b Methanol Material Safety Data Sheet. Purification Technologies, Inc.. (ang.).
- ↑ Domowy poradnik medyczny. K. Janicki (red.). Warszawa: PZWL, 1990. ISBN 83-200-1175-2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i farmaceutów. Witold Seńczuk (red.). Wyd. IV. Warszawa: PZWL, 2002. ISBN 83-200-2648-2.
