Partia Akcji i Solidarności
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
PAS |
| Lider | |
| Data założenia |
15 maja 2016 |
| Adres siedziby |
Maria Cebotari 9 Kiszyniów |
| Ideologia polityczna | |
| Liczba członków |
13 000 (2020) |
| Członkostwo międzynarodowe |
Europejska Partia Ludowa (członek stowarzyszony) |
| Barwy | |
| Obecni posłowie |
63/101
|
| Strona internetowa | |
Partia Akcji i Solidarności (rum. Partidul Acțiune și Solidaritate) – mołdawska partia polityczna o charakterze centroprawicowym i liberalnym, założona przez Maię Sandu w 2016 roku. Partia jest obserwatorem Europejskiej Partii Ludowej i Międzynarodowej Unii Demokratycznej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Partia powstała w wyniku protestów w Mołdawii w latach 2015–2016 i rosnącego niezadowolenia obywateli z działań ówczesnej partii rządzącej. 23 grudnia 2015 roku Maia Sandu zamieściła w serwisie YouTube film, w którym ogłosiła zamiar utworzenia nowej partii politycznej. Podanym przez nią powodem takiego działania było utworzenie oddolnej partii, która funkcjonowałaby w oparciu o zasady demokracji wewnętrznej i byłaby finansowana z niewielkich datków. Sandu została wybrana na lidera PAS 15 maja 2016 roku, a 26 maja partia została oficjalnie zarejestrowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości. W momencie rejestracji partia liczyła 7500 członków[1]. W lutym 2017 roku partia złożyła wniosek o członkostwo w Europejskiej Partii Ludowej[2].
Koalicja rządowa w 2019 roku
[edytuj | edytuj kod]W wyborach parlamentarnych w Mołdawii w 2019 roku partia PAS i Platforma Godność i Prawda utworzyły Blok Wyborczy Teraz, który zebrał 26,8% głosów. Po podziale sojuszu na dwie odrębne frakcje parlamentarne, PAS uzyskał 15 mandatów. 6 czerwca partia ogłosiła gotowość do utworzenia koalicyjnego rządu z prorosyjską Partią Socjalistów Republiki Mołdawii (PSRM) w celu uwolnienia instytucji państwowych, które ich zdaniem znajdowały się pod kontrolą oligarchiczną. Po utworzeniu koalicji przewodniczącą parlamentu wybrano liderkę PSRM Zinaidę Greceanîi, a utworzenie rządu powierzono Mai Sandu[3]. Z powodu znacznych różnic ideologicznych między partiami współtworzącymi koalicję, przetrwała ona jedynie pięć miesięcy, a rząd został odwołany 12 listopada po tym, jak PSRM i Demokratyczna Partia Mołdawii przegłosowały wotum nieufności[4].
Zwycięstwa w wyborach w 2020 i 2021 roku
[edytuj | edytuj kod]Po odwołaniu rządu Sandu, PAS zostało partią opozycyjną. W wyborach prezydenckich w Mołdawii w 2020 roku, zwyciężyła kandydatka partii, Maia Sandu. Zgodnie z mołdawskim prawem prezydent nie może być członkiem partii politycznej, co skutkowało rezygnacją Sandu z funkcji przewodniczącej i członka partii, do następnego kongresu partii funkcję prezesa PAS pełnił tymczasowo pierwszy wiceprezes Igor Grosu[5].
W lipcu 2021 roku Partia Akcji i Solidarności wygrała wybory parlamentarne i zdobyła 63 miejsca w 101-osobowym Parlamencie[1]. 6 sierpnia tego samego roku Parlament udzielił wotum zaufania nowo utworzonemu rządowi Natalii Gavrilițy[6]. W lutym 2023 roku jej następcą na stanowisku premiera został inny członek PAS, Dorin Recean[7].
Postulaty programowe
[edytuj | edytuj kod]Partia Akcji i Solidarności jest partią centroprawicową, łączącą liberalizm i socjalliberalizm z liberalizmem gospodarczym[8][9].
Polityka gospodarcza
[edytuj | edytuj kod]Zgodnie ze swoim programem, PAS popiera ideę gospodarki opartej na własności prywatnej i opowiada się za znacznym ograniczeniem biurokracji na wszystkich etapach działalności. W kampanii prezydenckiej w 2020 roku kandydatka partii Maia Sandu zaproponowała podniesienie emerytury minimalnej do 2000 lei[10].
Polityka zagraniczna
[edytuj | edytuj kod]Partia wspiera integrację Mołdawii z Unią Europejską, partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi oraz utrzymanie niekonfrontacyjnych stosunków z Rosją[11][12]. Partia popiera wzmocnienie relacji Mołdawii z Rumunią, ale jest przeciwna zjednoczeniu obu państw.
Przewodniczący Partii Akcji i Solidarności
[edytuj | edytuj kod]| Portret | Imię i nazwisko | od | do | |
|---|---|---|---|---|
| 1. |  |
Maia Sandu | 15 maja 2016 | 10 grudnia 2020 |
| 2. |  |
Igor Grosu | 10 grudnia 2020 (do 15 maja 2022 p.o.) |
nadal |
Poparcie w wyborach
[edytuj | edytuj kod]Wybory parlamentarne
[edytuj | edytuj kod]| Wybory | Parlament Republiki Mołdawii | Rząd | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosy | Mandaty | |||||
| Liczba | % | +/− | Liczba | +/− | ||
| 2019 | 380 181 | 26,84 (3.) | – | 15/101
|
– | Koalicja rządowa |
| Opozycja | ||||||
| 2021 | 774 754 | 52,80 (1.) |  25,96
|
63/101
|
48
|
Rząd większościowy |
Wybory prezydenckie
[edytuj | edytuj kod]| Wybory | Kandydat | I tura | II tura | Uwagi | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosów | % | Głosów | % | |||
| 2016 | Maia Sandu | 549 152 | 38,71 (2.) | 766 593 | 47,89 (2.) | Przegrana z Igorem Dodonem |
| 2020 | Maia Sandu | 487 635 | 36,16 (1.) | 943 006 | 57,72 (1.) | Wygrana z Igorem Dodonem |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Arcadie Răileanu, A avut loc congresul de constituire a Partidului Acţiune şi Solidaritate [online], news.gov.md, 26 maja 2016 [dostęp 2021-10-23] (ang.).
- ↑ Olaf Wientzek, The European People’s Party and the East: Party Cooperation in Ukraine, Moldova and Georgia, Nomos Verlag, 26 listopada 2019, ISBN 978-3-7489-0401-4 [dostęp 2021-09-24] (ang.).
- ↑ Vitalie Călugăreanu, Distopie politică la Chișinău. PAS acceptă colaborarea cu PSRM [online], dw.com, 6 czerwca 2019 [dostęp 2021-09-24] (rum.).
- ↑ Moldovan parliament approves Ion Chicu as new prime minister [online], reuters.com, 14 listopada 2019 [dostęp 2021-09-24] (ang.).
- ↑ Maia Sandu leaves PAS [online], ipn.md, 10 grudnia 2020 [dostęp 2021-09-24] (ang.).
- ↑ Mołdawski parlament zatwierdził skład nowego rządu premier Natalii Gavrility [online], forsal.pl, 6 sierpnia 2021 [dostęp 2021-10-23] (pol.).
- ↑ Stephen McGrath, Cristian Jardan, Moldova: New pro-Western government sworn in, faces ‘crises’ [online], apnews.com, 16 lutego 2023 [dostęp 2023-03-25] (ang.).
- ↑ Moldova's pro-Russian president concedes race to pro-European challenger Sandu [online], france24.com, 16 listopada 2020 [dostęp 2021-10-23] (ang.).
- ↑ Statute of the political party „Party of Action and Solidarity” [online], unpaspentru.md, 15 maja 2016 [dostęp 2021-10-23] (ang.).
- ↑ Kamil Całus, Proeuropejski rząd w Mołdawii [online], osw.waw.pl, 6 sierpnia 2021 [dostęp 2021-10-23] (pol.).
- ↑ Moldova election: Pro-EU candidate Maia Sandu wins presidency [online], bbc.com, 16 listopada 2020 [dostęp 2021-09-24] (ang.).
- ↑ Matei Rosca, Pro-EU Sandu becomes Moldova’s president [online], politico.eu, 16 listopada 2020 [dostęp 2021-09-24] (ang.).