Sable Island

Sable Island
	; Fotografia satelitarna wyspy (kwiecień 1994; północ jest u góry zdjęcia)
Kontynent	Ameryka Północna
Państwo	Kanada
Prowincja	Nowa Szkocja
Akwen	Ocean Atlantycki
Powierzchnia	31 km²
	Położenie na mapie Kanady Sable Island
	Położenie na mapie Nowej Szkocji Sable Island
	43°55′51″N 59°55′04″W/43,930833 -59,917778
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sable Island (fr. Île de Sable) – wyspa o zmiennej powierzchni, w południowej części kanadyjskiego szelfu kontynentalnego na Oceanie Atlantyckim.

Geologia i geografia

Wyspa składająca się z pasm piaszczystych wydm, zbudowana jest z utworów jurajskich i trzeciorzędowych, pokrytych osadami czwartorzędowymi (także pochodzenia lodowcowego), współcześnie jest dzielona na cztery jednostki fizjograficzne obejmujące odpowiednio część wschodnią, zachodnią, centralną i plaże (w tym wyschłe w 2012 Wallace Lake) w południowym fragmencie wyspy i cechuje się zmienną powierzchnią, w najszerszym miejscu (zgodnie z badaniami z połowy drugiej dekady XXI w.), osiągając odległość 1,4 km między oboma brzegami^[1].

Położenie

Wyspa ma kształt półksiężyca i leży w kanadyjskiej prowincji Nowa Szkocja (hrabstwo Halifax), w obszarze atlantyckiego szelfu kontynentalnego, o 300 km w kierunku południowo-wschodnim oddalona od Halifaksu (a o 156 km od najbliższego fragmentu półwyspu Nowa Szkocja), będąc jedynym fragmentem ławicy Sable Island Bank położonym powyżej poziomu morza^[2].

Nazewnictwo i historia

Wyspa, której współczesne miano (od niego nazwana też cała ławica) pochodzi od francuskiego określenia piasku – sable (w tym języku miano to: Île de Sable), została prawdopodobnie dostrzeżona (najpewniej w 1520) przez portugalskiego odkrywcę João Alvaresa Fagundesa i jest utożsamiana z tą, nazwaną przez niego mianem Santa Cruz, na portugalskich mapach z XVI w. figurującą pod nazwą Fagunda^[3]. Wyspa określana była aż po XX w. „cmentarzyskiem Atlantyku” ze względu na niezliczone wraki statków osiadłych na okolicznych mieliznach, począwszy od 1583 (pierwsze udokumentowane zdarzenie; statek angielski należący do Humphreya Gilberta), dlatego w myśl zarządzenia gubernatora Nowej Szkocji Johna Wentwortha z 1800 ustanowiono na niej stację ratunkową (jej działanie wspierał długoletni skarbnik kolonii Michael Wallace), którą od 1873 wspomagały latarnie morskie^[4]. Pomiarów jej wybrzeża dokonał w XIX w. Henry Wolsey Bayfield^[5].

Ludność

U schyłku XX w. wobec automatyzacji obsługi latarni morskich (jeszcze w latach 60. XX w.) jedyną stałą ludnością wyspy pozostawały osoby zatrudnione przez władze federalnej służby meteorologicznej i nawigacyjnej, okresowo w lecie powiększaną przez przybywających tu w celach badawczych naukowców^[6].

Gospodarka

W pobliżu wyspy znajdują się ujęcia gazu ziemnego, transportowanego gazociągiem do Country Harbour^[7].

Przypisy

↑ M.-L.M.L. Byrne M.-L.M.L., B.B. Freedman B.B., D.D. Colville D.D., The geology of Sable Island and evolution of the Sable Island Bank, [w:] Sable Island. The ecology and biodiversity of Sable Island, B.B. Friedman (red.), Markham, ON 2016, s. 17, 19, 20, 23–25 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 394 .
↑ Sable Island [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] ; M.-L.M.L. Byrne M.-L.M.L., B.B. Freedman B.B., D.D. Colville D.D., The geology of Sable Island and evolution of the Sable Island Bank, [w:] Sable Island. The ecology and biodiversity of Sable Island, B.B. Friedman (red.), Markham, ON 2016, s. 16–17 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 394 .
↑ W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Cape Sable; Cape Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 307 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Windows on history and culture, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 15 ; Île de Sable [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] ; J.H.J.H. Marsh J.H.J.H., Joao Alvares Fagundes [online], The Canadian Encyclopedia / L’Encyclopédie canadienne – thecanadianencyclopedia.ca [dostęp 2021-05-19] ; Sable Island / Île de Sable [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] ; L.-A.L.A. Vigneras L.-A.L.A., Fagundes, João Alvares, [w:] Dictionary of Canadian Biography, F.G.F.G. Halpenny, J.J. Hamelin (red.), t. 1, Toronto–London 1979 [dostęp 2021-05-19] .
↑ W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 394–395 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Wallace; Wallace Lake, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 413–414 .
↑ W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Bayfield; Bayfield Beach; Bayfield Road, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 293 .
↑ W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 395 .
↑ W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Country Harbour, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 314–315 .

Bibliografia

Mary-LouiseM.L. Byrne Mary-LouiseM.L., BillB. Freedman BillB., DavidD. Colville DavidD., The geology of Sable Island and evolution of the Sable Island Bank, [w:] Sable Island. The ecology and biodiversity of Sable Island, BillB. Friedman (red.), Markham, ON: Fitzhenry & Whiteside, 2016, s. 16–33 .
William B.W.B. Hamilton William B.W.B., Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London: University of Toronto Press, 1996 .
Île de Sable [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] .
James H.J.H. Marsh James H.J.H., Joao Alvares Fagundes [online], The Canadian Encyclopedia / L’Encyclopédie canadienne – thecanadianencyclopedia.ca [dostęp 2021-05-19] .
Sable Island [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] .
Sable Island / Île de Sable [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] .
L.-A.L.A. Vigneras L.-A.L.A., Fagundes, João Alvares, [w:] Dictionary of Canadian Biography, F.G.F.G. Halpenny, J.J. Hamelin (red.), t. 1, Toronto–London: University of Toronto Press, 1979 [dostęp 2021-05-19] .

[1] M.-L.M.L. Byrne M.-L.M.L., B.B. Freedman B.B., D.D. Colville D.D., The geology of Sable Island and evolution of the Sable Island Bank, [w:] Sable Island. The ecology and biodiversity of Sable Island, B.B. Friedman (red.), Markham, ON 2016, s. 17, 19, 20, 23–25 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 394 .

[2] Sable Island [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] ; M.-L.M.L. Byrne M.-L.M.L., B.B. Freedman B.B., D.D. Colville D.D., The geology of Sable Island and evolution of the Sable Island Bank, [w:] Sable Island. The ecology and biodiversity of Sable Island, B.B. Friedman (red.), Markham, ON 2016, s. 16–17 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 394 .

[3] W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Cape Sable; Cape Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 307 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Windows on history and culture, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 15 ; Île de Sable [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] ; J.H.J.H. Marsh J.H.J.H., Joao Alvares Fagundes [online], The Canadian Encyclopedia / L’Encyclopédie canadienne – thecanadianencyclopedia.ca [dostęp 2021-05-19] ; Sable Island / Île de Sable [online], Natural Resources Canada / Ressources naturelles Canada – nrcan.gc.ca [dostęp 2021-05-19] ; L.-A.L.A. Vigneras L.-A.L.A., Fagundes, João Alvares, [w:] Dictionary of Canadian Biography, F.G.F.G. Halpenny, J.J. Hamelin (red.), t. 1, Toronto–London 1979 [dostęp 2021-05-19] .

[4] W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 394–395 ; W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Wallace; Wallace Lake, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 413–414 .

[5] W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Bayfield; Bayfield Beach; Bayfield Road, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 293 .

[6] W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Sable Island, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 395 .

[7] W.B.W.B. Hamilton W.B.W.B., Country Harbour, [w:] W.B.W.B. Hamilton, Place Names of Atlantic Canada, Toronto–Buffalo–London 1996, s. 314–315 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]