Neminem captivabimus nisi iure victum
Neminem captivabimus nisi iure victum (łac. nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego) – immunitet nietykalności przyznany szlachcie przez Władysława Jagiełłę przywilejami z 1425, 1430 i 1433 r – zasada gwarantująca w Rzeczypospolitej nietykalność osobistą szlachcie, a więc zapewniająca, iż posiadający takie prawo nie zostanie uwięziony bez wyroku sądowego.[1][2][3]
Zasada ta została pierwotnie sformułowana w przywileju nadanym przez Władysława Jagiełłę w Brześciu Kujawskim 25 kwietnia 1425, jednak nie wszedł on w życie. Ostatecznie wprowadzono ją przywilejem jedlneńskim z 4 marca 1430 i krakowskim z 9 stycznia 1433.[4][5][6]
Prawo nietykalności osobistej zostało wówczas nadane posesjonatom.[7] W 1447 przywilej ten został rozszerzony na szlachtę litewską (bojarów).[8] Na mocy ustawy Prawo o miastach (1791) przywilej ten rozszerzono na mieszczan z miast królewskich posiadających majątek nieruchomy.
Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 w art. 18 głosiła, że prawo neminem captivari permittemus nisi iure victum stosować się ma do wszystkich mieszkańców wszelkiego stanu[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Nowak: Dzieje Polski, tom 3, 1340–1468, Królestwo zwycięskiego orła, Kraków 2017, wyd. "Biały Kruk"
- Encyklopedia Britannica: "Neminem captivabimus - Polish law" - zob.: https://www.britannica.com/place/Poland/The-states-of-the-Jagiellonians#ref396761 (dostęp: 29 sty 2023)
- Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989, wyd. XVI,"Wiedza Powszechna"
- CDP (Codex diplopaticus Poloniae), t.I, nr 194
- Robert I. Frost: Oksfordzka historia unii polsko-litewskiej - Powstanie i rozwój 1385-1569, tom I, wyd.pierwsze, Poznań, 2018, "Dom Wydawniczy Rebis"
- Norman Davies: Boże igrzysko - Historia Polski, Kraków 1990, wyd. II, "Znak"
- Maciej A. Pieńkowski: Kogo dotyczył przywilej zwany neminem captivabimus nadany przez Władysława II Jagiełłę 4 III 1430 r. w Jedlni?, "Teka Historyka", z. 50 (2015)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ CDP (Codex diplopaticus Poloniae), t.I, nr 194, s. 346 - za Robert I. Frost: Oksfordzka historia unii polsko-litewskiej - Powstanie i rozwój 1385-1569, tom I, wyd.pierwsze, Poznań, 2018, "Dom Wydawniczy Rebis", s.478 - przypis 55
- ↑ Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989, wyd. XVI,"Wiedza Powszechna", s.350
- ↑ Poland - The states of the Jagiellonians, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-01-31] (ang.).
- ↑ Andrzej Nowak: Dzieje Polski, tom 3, 1340-1468, Królestwo zwycięskiego orła, Kraków 2017, wyd. "Biały Kruk", ss. 339 i 350
- ↑ Robert I. Frost: Oksfordzka historia..., s.270.
- ↑ Norman Davies: Boże igrzysko - Historia Polski, Kraków 1990, wyd. II, "Znak", ss.284-285
- ↑ Maciej A. Pieńkowski: Kogo dotyczył przywilej zwany neminem captivabimus nadany przez Władysława II Jagiełłę 4 III 1430 r. w Jedlni?, "Teka Historyka", z. 50 (2015), s. 43-55, zob.: https://www.academia.edu/18764232/Kogo_dotyczy%C5%82_przywilej_zwany_neminem_captivabimus_nadany_przez_W%C5%82adys%C5%82awa_II_Jagie%C5%82%C5%82%C4%99_4_III_1430_r_w_Jedlni_Teka_Historyka_z_50_2015_s_43_55(dostęp:nie, 29 sty 2023)
- ↑ Andrzej Nowak: Dzieje Polski, op.cit., s. 391
- ↑ Model postępowania w przedmiocie tymczasowego aresztowania w świetle konwencyjnego standardu habeas corpus s. 14.