Leon Rodal

Leon Rodal
	; Leon Rodal
Data i miejsce urodzenia	1913 ; Kielce
Data i miejsce śmierci	6 maja 1943 ; Warszawa
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Żydowski Związek Wojskowy
Stanowiska	członek dowództwa Żydowskiego Związku Wojskowego
Główne wojny i bitwy	powstanie w getcie warszawskim
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Leon Rodal, również Arie lub Lejb Rodal (ur. 1913 w Kielcach^[1], zm. 6 maja 1943 w Warszawie) – polski dziennikarz, działacz syjonizmu rewizjonistycznego, współzałożyciel i jeden z dowódców Żydowskiego Związku Wojskowego. Uczestniczył i zginął w powstaniu w getcie warszawskim.

Życiorys

Leon Rodal, znany również pod imionami Lejb (w języku jidysz) i Arie (w hebrajskim), był przed wojną znanym dziennikarzem pism Moment i Di Tat, piszącym w jidysz^[2]. Był też działaczem prawicowo-syjonistycznej partii Syjonistów-Rewizjonistów^[3].

Po wybuchu wojny znalazł się w warszawskim getcie, i w 1942 został jednym ze współzałożycieli i dowódców Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW). W Związku był odpowiedzialny za departament informacji, który przygotowywał, drukował i kolportował gazetki, biuletyny, plakaty oraz prowadził nasłuch radiowy. W pierwszych dniach powstania w getcie warszawskim walczył na placu Muranowskim, broniąc kwatery głównej ŻZW, znajdującej się w budynku na ul. Muranowskiej 7/9. W czasie bitwy na placu Muranowskim, wraz z dowódcą wojskowym ŻZW Pawłem Frenklem przełamał okrążenie pozycji powstańczych, podchodząc do pozycji kolaboracyjnych formacji ukraińskich i atakując je z zaskoczenia^[4].

25 kwietnia 1943, po załamaniu się obrony pl. Muranowskiego, Rodal wraz z oddziałem dowodzonym przez Frenkla wydostał się z getta podkopem. Oddział zatrzymał się w przygotowanym wcześniej konspiracyjnym mieszkaniu na ul. Grzybowskiej 11/13^[5]. Stamtąd pododdziały ŻZW wyruszały na nocne akcje do płonącego getta, próbując ratować uwięzioną tam ludność cywilną. Pierwszą taką akcją dowodził Leon Rodal, który 5 maja 1943 wyprowadził z getta grupę cywilów. Następnego dnia oddział Rodala wyruszył, aby wyprowadzić pozostałą część napotkanej grupy. W drodze powrotnej oddział ŻZW wpadł w zasadzkę i został zaatakowany przez SS i polską policję granatową^[6]. Rodal zginął w walce razem z wieloma członkami swojego oddziału^[7].

W 2023 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski^[8].

Upamiętnienie

9 listopada 2017 ulica nazwana wcześniej imieniem Edwarda Fondamińskiego w dzielnicy Śródmieście (Nowe Miasto) w Warszawie zyskała nazwę ulicy Leona Rodala^[9], jednak w 2018 zarządzenie zastępcze wojewody zostało uchylone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny i tym samym ulica wróciła do poprzedniej nazwy^[10].

Przypisy

↑ Powstanie w getcie i powojenni hochsztaplerzy. znak.org.pl, 2012-04-20. [dostęp 2012-08-14].
↑ Dariusz Libionka, Laurence Weinbaum. Pomnik Apfelbauma, czyli klątwa "majora" Iwańskiego. Prawdziwa i nieprawdziwa historia Żydowskiego Związku Wojskowego.. „Więź”. 4, 2007.
↑ Dominik Flisiak, Leon Rodal: syjonizm rewizjonistyczny, „Między Wisłą a Pilicą: studia i materiały historyczne”, t. 17 (2016), s. 117-119.
↑ Dawid Wdowiński: And We Are Not Saved.. London: Allen, 1964, s. 95.
↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto Warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście.. Warszawa: IFiS PAN, 2001, s. 737.
↑ Dominik Flisiak, Leon Rodal: syjonizm rewizjonistyczny, „Między Wisłą a Pilicą: studia i materiały historyczne”, t. 17 (2016), s. 120-122.
↑ Dawid Wdowiński: op.cit. s. 96.
↑ M.P. z 2023 r. poz. 670
↑ Zarządzenie Zastępcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy, „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”, Warszawa, dnia 10 listopada 2017 r., poz. 10108.
↑ Sąd uchylił zarządzenia ws. zmiany nazw kolejnych czterech ulic w Warszawie. Dzieje.pl. [dostęp 2022-11-29].

[1] Powstanie w getcie i powojenni hochsztaplerzy. znak.org.pl, 2012-04-20. [dostęp 2012-08-14].

[2] Dariusz Libionka, Laurence Weinbaum. Pomnik Apfelbauma, czyli klątwa "majora" Iwańskiego. Prawdziwa i nieprawdziwa historia Żydowskiego Związku Wojskowego.. „Więź”. 4, 2007.

[3] Dominik Flisiak, Leon Rodal: syjonizm rewizjonistyczny, „Między Wisłą a Pilicą: studia i materiały historyczne”, t. 17 (2016), s. 117-119.

[4] Dawid Wdowiński: And We Are Not Saved.. London: Allen, 1964, s. 95.

[5] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto Warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście.. Warszawa: IFiS PAN, 2001, s. 737.

[6] Dominik Flisiak, Leon Rodal: syjonizm rewizjonistyczny, „Między Wisłą a Pilicą: studia i materiały historyczne”, t. 17 (2016), s. 120-122.

[7] Dawid Wdowiński: op.cit. s. 96.

[8] M.P. z 2023 r. poz. 670

[9] Zarządzenie Zastępcze Wojewody Mazowieckiego z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie nadania nazwy ulicy, „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”, Warszawa, dnia 10 listopada 2017 r., poz. 10108.

[10] Sąd uchylił zarządzenia ws. zmiany nazw kolejnych czterech ulic w Warszawie. Dzieje.pl. [dostęp 2022-11-29].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]