Osetnik (ptak)

Osetnik
	Carduelis citrinella
	(Pallas, 1764)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	łuszczakowate
Podrodzina	łuskacze
Plemię	Carduelini
Rodzaj	Carduelis
Gatunek	osetnik
Synonimy
	Fringilla citrinella Pallas, 1764; Serinus citrinella (Pallas, 1764); Carduelis citrinella citrinella (Pallas, 1764); Serinus citrinella citrinella (Pallas, 1764);
	Fringilla citrinella Pallas, 1764; Serinus citrinella (Pallas, 1764); Carduelis citrinella citrinella (Pallas, 1764); Serinus citrinella citrinella (Pallas, 1764);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Osetnik^[5] (Carduelis citrinella) – gatunek niewielkiego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae). Występuje w Europie – od Półwyspu Iberyjskiego po Alpy. Wyjątkowo zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Gatunek monotypowy^[2]^[6]. Za jego podgatunek uznawano osetnika korsykańskiego (C. corsicana), ale różnią się mitochondrialnym DNA, morfologią, wyborem siedlisk i głosem^[2].

Morfologia

Wygląd: Upierzenie samca gładkie, bez kreskowania. Wierzch głowy, boki szyi i kark szare, wierzch ciała zielonożółty. Skrzydła ciemne z dwiema żółtymi pręgami, brzuch jasnożółty. Samica i młode bledsze, o delikatnym, podłużnym kreskowaniu.
Wymiary średnie: długość ciała 11,5–12 cm^[7]
rozpiętość skrzydeł ok. 22 cm
masa ciała 12–14 g^[7]

Zasięg występowania

Zamieszkuje wyspowo Półwysep Iberyjski, południową Francję i Alpy. Osiadły, odbywa jedynie wędrówki między poszczególnymi piętrami gór. W Polsce odnotowany tylko 3 razy (obserwowano łącznie 4 osobniki): w 1975 we Wrocławiu, w 2001 w okolicach Kielc^[8] oraz na Hali Gąsienicowej w Tatrach 27 maja 2016^[9]^[10].

Ekologia

Biotop: Lasy iglaste na obszarach górskich i alpejskie łąki.
Gniazdo: Na drzewach iglastych.
Jaja: Składa 3–5 jaj.
Wysiadywanie, pisklęta: Wysiadywanie trwa 12 do 14 dni, pisklęta opuszczają gniazdo po około 18 dniach.
Pożywienie: Nasiona, pąki; dietę uzupełnia owadami i larwami^[7].

Status i ochrona

IUCN uznaje osetnika za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Według szacunków BirdLife International z 2015, liczebność populacji wynosi 500–565 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[4].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[11].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ ^a ^b Carduelis citrinella, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Citril Finch (Carduelis citrinella). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
↑ ^a ^b D. Lepage: Citril Finch Carduelis citrinella. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).
↑ ^a ^b Carduelis citrinella, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c P. Clement & E. de Juana: Citril Finch (Carduelis citrinella), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 745. ISBN 83-919626-1-X.
↑ Tomasz Krzyśków. „Ptaki Polski”. 42 (2/2016), s. 4. Agencja Wydawniczo-Fotograficzna "Aves". (pol.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Carduelis citrinella, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Citril Finch (Carduelis citrinella). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).

[avibase-3] D. Lepage: Citril Finch Carduelis citrinella. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).

[iucn-4] Carduelis citrinella, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazewnictwo polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Carduelini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-27].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-01-26]. (ang.).

[botw-7] P. Clement & E. de Juana: Citril Finch (Carduelis citrinella), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-01-28]. (ang.).

[8] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 745. ISBN 83-919626-1-X.

[pta-9] Tomasz Krzyśków. „Ptaki Polski”. 42 (2/2016), s. 4. Agencja Wydawniczo-Fotograficzna "Aves". (pol.).

[kf2016-10] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.

[11] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]