Oszczep (broń)
Oszczep – broń drzewcowa, myśliwska i bojowa, służąca głównie do miotania. Jest to jedna z najstarszych broni, pierwotnie mająca postać prostego, zaostrzonego pręta drewnianego, w późniejszych czasach wyposażonego w grot z kości, kamienia lub metalu[1].
W starożytności miotane oszczepy były najprawdopodobniej używane w okresie mykeńskim, na co wskazują znaleziska niewielkich grotów tego typu[2]. W Grecji w okresie klasycznym różne rodzaje oszczepów były wykorzystywane w walkach na morzu[3], przez kawalerię i przez lekką piechotę, pełniącą funkcję harcowników, np. przez peltastów[4]. Traccy peltaści wyposażeni byli zazwyczaj w kilka oszczepów o długości od 1,1 do 1,6 m[5]. Przy chwycie miały one rzemienny temblak z pętlą, nadający broni przy wyrzucie ruch wirowy, a przez to ułatwiający daleki i celny rzut[6]. Perska lekka piechota także wyposażona była w oszczepy, w odróżnieniu od elitarnych oddziałów nieśmiertelnych, którzy dysponowali cięższymi włóczniami do walki wręcz[7].
W wojskach republikańskiego Rzymu specyficzną bronią miotaną legionowej piechoty był cięższy i grubszy oszczep – pilum[8], lecz w pierwszej linii wojsk wczesnej republiki używano typowych oszczepów[9]. Stanowiły one zaczepną broń lekkozbrojnych welitów, których zadaniem był wstępny atak z odległości, dezorganizujący przygotowany szyk wojsk przeciwnika. Ich cienki oszczep (hasta velitaris) miał ok. 1,2 m długości z 25-30-centymetrowym ostrzem[10].
W średniowiecznej Europie oszczep jako broń miotana wyszedł praktycznie z użycia wobec dużo większej skuteczności łuków i kusz[11]. Pozostał natomiast w użyciu jako broń myśliwska o szerokim, liściastym ostrzu, wyposażonym w specjalną poprzeczkę, która uniemożliwiała zbyt głębokie wbicie się broni w ciało ofiary[1].
Istnieje bardzo wiele lokalnych wariantów miotanych broni drzewcowych jak np. angon, assagaj, solliferum, dziryt itp.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Nabiodrek. W: Włodzimierz Kwaśniewicz: 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronym. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1981, s. 130-131. ISBN 83-11-06559-4.
- ↑ Warry 1995 ↓, s. 21.
- ↑ Warry 1995 ↓, s. 31.
- ↑ Warry 1995 ↓, s. 37.
- ↑ Warry 1995 ↓, s. 50-51.
- ↑ Zdzisław Żygulski jun.: Broń starożytna. Grecja-Rzym-Galia-Germania. Warszawa: KAW, 1998, s. 51. ISBN 83-03-03702-1.
- ↑ Warry 1995 ↓, s. 38.
- ↑ Warry 1995 ↓, s. 112-113.
- ↑ Warry 1995 ↓, s. 109-110.
- ↑ Peter Connolly: Grecja i Rzym na wojnie. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021, s. 160, 162, 172. ISBN 978-83-8178-708-6.
- ↑ John Waldman: Hafted weapons in medieval and Renaissance Europe: the evolution of European staff weapons between 1200 and 1650. Boston: Brill, 2005, s. 7. ISBN 90-04-14409-9. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- John Warry: Warfare in the classical world : an illustrated encyclopedia of weapons, warriors, and warfare in the ancient civilisations of Greece and Rome. Norman: University of Oklahoma Press, 1995. ISBN 0-8061-2794-5. (ang.).