Jaspis

Jaspis

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	SiO 2
Twardość w skali Mohsa	6,5-7
Przełam	haczykowaty, muszlowy
Łupliwość	brak
Układ krystalograficzny	trygonalny
Właściwości mechaniczne	kruchy
Gęstość minerału	2,58–2,91 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	wszystkie barwy
Rysa	biała, żółta, brązowa lub czerwona
Połysk	szklisty
Współczynnik załamania	ok. 1,54

Jaspis – kamień szlachetny, osadowa, mikrokrystaliczna skała krzemionkowa złożona głównie z chalcedonu, kwarcu i związków żelaza.

Właściwości

Jaspisy są nieprzezroczyste z uwagi na obecność inkluzji innych minerałów – pozwala je to odróżnić od chalcedonu, który jest przeświecający. Substancje obce mogą stanowić nawet 20% masy jaspisu, co powoduje duże wahania właściwości fizycznych, które często bardzo różnią się od siebie i zależą od konkretnego okazu. Bardzo rzadkie są jednobarwne jaspisy, zwykle są one pasiaste lub wzorzyste. Mogą przyjmować różne kolory, jednak w węższym znaczeniu pojęcie „jaspis” obejmuje tylko kamienie o zabarwieniu brunatnym, różowym lub żółtym. Kolor skałom mogą nadawać tlenki żelaza lub manganu, a także inne nieorganiczne lub organiczne substancje.

Występowanie

Jaspisy wykształcają się jako wypełnienie szczelin w skałach osadowych. Ważne złoża znajdują się w Australii, Brazylii, Egipcie, Indiach, Kanadzie, Kazachstanie, na Madagaskarze, w Rosji, Stanach Zjednoczonych i Urugwaju.

Odmiany

Wyróżnia się wiele odmian jaspisów, m.in.:

• basanit – czarny, drobnoziarnisty,
• jaspis agatowy – zrośnięty z agatem,
• jaspis egipski – żółty lub czerwony,
• jaspis pasiasty – o warstwowej strukturze,
• jaspis pejzażowy – brązowy, o charakterystycznych wzorach, które powstały w wyniku domieszek tlenku żelaza,
• mookait – z różowymi lub jasnoczerwonymi plamami,
• plazma – zielony, drobnoziarnisty,
• prazem – zielony, kolor wywołują wrostki antynolitu; bywa mylony ze skupieniem kwarcu o tej samej nazwie,
• silex – o żółtych i brązowoczerwonych plamach lub paskach.

Zastosowanie

Jaspisy mogą służyć jako kamienie do pierścionków, broszek i wisiorków – najczęściej stosuje się wobec nich szlif kaboszonowy. Z jaspisu wyrabia się także rękodzieła.