Kronika Słowian

Kronika Słowian wydana po polsku w 1862 w Warszawie w tłumaczeniu Jana Papłońskiego.

Kronika Słowian (tytuł oryginału łacińskiego Chronica Sclavorum) – średniowieczne dzieło historyczne autorstwa mnicha Helmolda, który towarzyszył jako kronikarz niemieckim wyprawom chrystianizacyjnym na Połabiu i Pomorzu Zachodnim. Jest kontynuacją dzieła Gesta Hammaburgensis Ecclesiae napisanego przez Adama z Bremy. Kronika jest jednym z najważniejszych źródeł opisujących wierzenia, obyczaje, kulturę, organizację społeczną oraz życie codzienne Słowian połabskich z okresu przed przyjęciem przez nich chrześcijaństwa, źródłem wiedzy dotyczącej stosunków społeczno-politycznych w XII wieku na ziemiach Obodrytów, Chyżan, Wagrów, Wieletów, które obecnie leżą na terenie Meklemburgii w Niemczech. Opisuje też wydarzenia z życia słowiańskiego księcia Gotszalka.

Okoliczności powstania

Kronika pisana była przez Helmolda proboszcza z Bozowa w Wagrii (obecnie Bosau – Niemcy) w okresie od daty śmierci biskupa Gerolda w roku 1163 do narodzin drugiej córki Henryka Lwa – Matyldy w roku 1172. Helmold rozpoczął pisanie swojego dzieła za namową swojego nauczyciela i protektora Gerolda, który w 1149 objął biskupstwo w Oldenburgu w Holsztynie, które przeniesione zostało w 1160 do Lubeki.

Budowa dzieła

Kronika Słowian składa się z dwóch ksiąg I zawierającej 95 rozdziałów i II, mniejszej objętościowo, liczącej 15 rozdziałów. Jeden z badaczy kroniki Heinz Stoob wysunął tezę, że poszczególne rozdziały kroniki można pogrupować w zespoły odpowiadające zmiennym falom chrystianizacji Słowian połabskich.

Ramy czasowe dzieła

Dzieło opisuje czas od panowania Karola Wielkiego do ostatecznego podboju Rugii i kraju Obodrytów dokonanego podczas Krucjaty połabskiej w roku 1147.

Wydania i tłumaczenia

• Po raz pierwszy Kronika Słowian została opublikowana we Frankfurcie nad Menem w 1556 roku przez Zygmunta Schorckla, które wydrukowano w nowej edycji po raz wtóry w 1573.
• Kolejne wydanie dzieła we Frankfurcie ogłosił w 1581 roku Reiner Reineccius pod nazwą „Chronica Slavorum seu Annales Helmoldi presyteri Buzoviensis...”
• Pierwsze polskie tłumaczenie kroniki dokonane przez Jana Papłońskiego ukazało się w roku 1862 w Warszawie pt. „Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku”. - dostępna online w wersji cyfrowej.
• W duńskim przekładzie P. Kierkegaarde ukazał się w 1880 roku w Kopenhadze.
• W języku polskim „Helmolda Kronika Słowian” ukazała się w tłumaczeniu Józefa Matuszewskiego w 1974 w Warszawie i opatrzono ją naukową analizą i komentarzem.
• Duże fragmenty tłumaczenia „Kroniki Słowian” Helmolda umieściła w swojej książce o Słowianach połabskich pt. „Troja Północy” polska pisarka Zofia Kossak.

Bibliografia

• Jan Papłoński, „Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku”, Warszawa 1862,
• „Helmolda Kronika Słowian”, tł. Józef Matuszewski, wstęp i komentarz Jerzy Strzelczyk, PIW Warszawa 1974
• Praca zbiorowa: Słownik starożytności słowiańskich t. 2 F-K, cz. 1 F-H, hasło „Helmold”. Warszawa: Ossolineum, 1964, s. 198-199.
• Helmold: Chronica Slavorum. Neu übertragen und erläutert von Heinz Stoob. In: Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters. Wiss. Buchgesellschaft, Darmstadt 1963, 2. Auflage 1973.
• Bernhard Schmeidler: Helmold und seine Cronica Slavorum. in: ZVLGA, Bd. 14 (1912), S. 185 ff.

Linki zewnętrzne

• Chronica Sclavorum. hbar.phys.msu.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• Helmolda kronika sławiańska z XII wieku