Kobielatkowate
| Anthribidae | |
| Billberg, 1820 | |
 Platystomos albinus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | Phytophaga |
| Nadrodzina | |
| Rodzina |
kobielatkowate |
Kobielatkowate (Anthribidae) – rodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych i nadrodziny ryjkowców. Obejmuje około 3 tysiące gatunków. Dorosłe charakteryzują: wyraźnie oddzielona warga górna oraz pokrywy odsłaniające przynajmniej część pygidium. Larwy najczęściej żerują na grzybach rozkładających drewno, niektóre są częściowo drapieżne.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Imago
[edytuj | edytuj kod]Należą tu chrząszcze od małych do umiarkowanej wielkości[1], w faunie środkowoeuropejskiej od 1,5 do 16 mm[2]. Ciało jest umiarkowanie wydłużone do owalnego, w różnym stopniu wypukłe, krępe czy walcowate[1]. Głowa w różnym stopniu wydłużona w mniej lub więcej spłaszczony ryjek (rostrum)[2]. Jako jedne z niewielu ryjkowców mają wargę górną wyraźnie oddzieloną od nadustkowej części ryjka szwem[1]. Wcięcie gardzielowe tak szerokie, że obejmuje całą dolną stronę ryjka. Czułki proste, zwykle zakończone trójczłonową buławką[2]. Silne żuwaczki są mniej lub więcej sierpowate[2][1]. Przedplecze ma kształt dzwonowaty lub stożkowaty[2]. Pokrywy podługowate do szerokich, nigdy nie zakrywające całego pygidium, najczęściej o bokach równoległych[2][1]. Przednie i środkowe biodra kuliste, tylne zaś owalne. Panewki przednich bioder zamknięte[2]. Niektóre gatunki mają tylne uda nieco pogrubione, co umożliwia im wykonywanie krótkich skoków[1].
Poczwarka
[edytuj | edytuj kod]Poczwarki odznaczają się wydłużonym, z przodu szeroko i równo ściętym ryjkiem[2]. Czułki wyrastają pod kątem prostym do ryjka. Szczecinki są zwykle delikatne[1].
Larwa
[edytuj | edytuj kod]Larwy są beznogie lub mają jedno- bądź dwuczłonowe odnóża tułowiowe[2]. Ich ciało jest zwykle C-kształtnie wygięte[1], żółtawe z ciemniejszą głową. Warga górna zaokrąglona na przedniej krawędzi[2]. Czułki jednoczłonowe, drobne, stożkowate albo jeszcze silniej zredukowane[1][2]. Szew ciemieniowy rozwidlony z przodu[2]. W podgębiu występuje zwykle środkowa sklerotyzacja, przyczepiona brzusznie do przełyku i biorąca wraz z silnymi żuwaczkami udział w miażdżeniu pokarmu. Jeżeli tej sklerotyzacji brak, to wówczas przedżołądek jest od wewnątrz uzbrojony[1]. Odwłok dziesięciosegmentowy, ale ostatni segment zredukowany tak, że widocznych jest tylko dziewięć[2].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Większość gatunków jest mycetoksylofagiczna, tj. odżywia się grzybami rozkładającymi drewno[1]. Larwy zwykle rozwijają się w więdnących lub gnijących częściach roślin. Niektóre gatunki przechodzą rozwój wewnątrz nasion. Część gatunków żeruje na mszycach lub czerwcach[2].
Rozprzestrzenienie
[edytuj | edytuj kod]Rodzina kosmopolityczna[2]. W Polsce występują 22 gatunki[3] (zobacz też: kobielatkowate Polski).
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Należy tu około 3 tysięcy opisanych gatunków[2], zgrupowanych w 3 podrodzinach[4]:
- Anthribinae Billberg, 1820
- Choraginae Kirby, 1819
- Urodontinae Thomson, 1859
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Hans Gønget: The Nemonychidae, Anthribidae and Attelabidae (Coleoptera) of Northern Europe. Leiden, Boston: Brill, 2003, s. 31-34, seria: Fauna Entomologica Scandinavica.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Zdzisław Cmoluch: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 95 Kobielatkowate – Anthribidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1989.
- ↑ J.Kurzawa, M.Przewoźny: Wykaz chrząszczy Polski On-Line. entomo.pl, 2005-2016. [dostęp 2016-02-23].
- ↑ Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1-972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.