Ernst Tugendhat

Ernst Tugendhat (ur. 8 marca 1930, zm. 13 marca 2023) – niemiecki filozof pochodzenia żydowskiego. Jest uważany za jednego z pierwszych myślicieli, który w swoich pracach używał metod filozofii analitycznej do rozpatrywania zagadnień ontologicznych.

Życiorys

Urodzony w Brnie, w zamożnej rodzinie żydowskiej, będącej właścicielami znanego domu projektu Ludwiga Miesa van der Rohe. W roku 1938 cała rodzina emigrowała z Czechosłowacji do St. Gallen (Szwajcaria), aby w 1941 przenieść się dalej do Caracas w Wenezueli. Pierwszy raz zainteresował się problemami filozoficznymi w wieku piętnastu lat, kiedy jego matka podarowała mu egzemplarz Bycia i czasu Heideggera; niedługo później ciotka udostępniła mu własne notatki z seminariów prowadzonych osobiście przez autora.

Tugendhat studiował od 1944 do 1949 sztuki klasyczne w Stanfordzie, po czym doktoryzował się na Uniwersytecie we Fryburgu, obroniwszy pracę poświęconą Arystotelesowi. W tym właśnie czasie, pod wpływem zajęć prowadzonych przez Heideggera, razem z Hansem-Georgiem Gadamerem, Rüdigerem Hubnerem i Michaelem Theunissenem został jednym z najbardziej twórczych kontynuatorów myśli mistrza. W przeciwieństwie jednak do swoich towarzyszy nie był całkowicie wierny jego poglądom, m.in. ostro krytykując głoszoną przez niego koncepcję prawdy. Z powodu zaistniałych różnic zwrócił się ku filozofii analitycznej, która miała być źródłem narzędzi umożliwiających odpowiedź na nurtujące go pytania. W latach 1956–1958 kontynuował pracę naukową na Westfalskim Uniwersytecie Wilhelma. Od tego czasu aż do 1964 pracował jako adiunkt na Wydziale Filozofii Uniwersytetu w Tybindze, gdzie otrzymał habilitację (1966) za analizę pojęcia prawdy u Husserla i Heideggera. Rok 1965 spędził dając wykłady na Uniwersytecie Michigan w Ann Arbor.

Niedługo potem otrzymał stanowisko profesora na Uniwersytecie w Heidelbergu (1966-1975), jednakże w ramach protestu przeciwko sytuacji na niemieckich uczelniach w latach 70. oddał je i przeniósł się do Starnberg, gdzie wówczas przebywał też Jürgen Habermas. W 1980 ostatecznie przeprowadził się do Berlina, podejmując pracę jako profesor filozofii na Wolnym Uniwersytecie. Otrzymał zaproszenie do wygłoszenia serii odczytów na Uniwersytecie Oksfordzkim w ramach prestiżowego cyklu John Locke lectures, jednak musiał zrezygnować z tego zaszczytu przez zły stan zdrowia. Tugendhat przeszedł na emeryturę w 1992, jednak nadal podejmował się prowadzenia wykładów jako profesor wizytujący na Papieskim Uniwersytecie Katolickim w Santiago (1992-1996) oraz na praskim Uniwersytecie Karola (1997-1998). W roku 1996 był ponadto pracownikiem naukowym Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu. Otrzymywał liczne wyróżnienia, łącznie z Nagrodą Mistrza Eckharta (2006) za głęboki wpływ na kulturę niemiecką.

Bibliografia

Dzieła Tugendhata

• 1958: Ti kata tinos. Alber Karl. ISBN 3-495-48080-3.
• 1970: „The Meaning of ‘Bedeutung’ in Frege” (Analysis 30, pp 177–189)
• 1975: Vorlesungen zur Einführung in die sprachanalytische Philosophie. Suhrkamp Verlag KG. ISBN 3-518-27645-X.
• 1979: Selbstbewußtsein und Selbstbestimmung. Frankfurt: Suhrkamp. ISBN 3-518-27821-5.
• ErnstE. Tugendhat ErnstE., Probleme der Ethik, Stuttgart: Reclam Philipp Jun, 1984, ISBN 3-15-008250-1, OCLC 18281351 . Brak numerów stron w książce
• ErnstE. Tugendhat ErnstE., Philosophische Aufsätze, Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag, 1992, ISBN 3-518-28617-X, OCLC 830172943 . Brak numerów stron w książce
• 1992: Ethics and Politics
• 1993: Vorlesungen über Ethik. Suhrkamp Verlag. ISBN 3-518-28700-1.
• 1995: „The Moral Dilemma in the Rescue of Refugees” (Social research 62:1)
• 2000: „Zeit und Sein in Heideggers Sein und Zeit” (Sats: Nordic Journal of Philosophy 1.1)
• ErnstE. Tugendhat ErnstE., Egozentrizität und Mystik. Eine anthropologische Studie, München: C. H. Beck, 2003, ISBN 978-3-406-51049-6, OCLC 52944314 . Brak numerów stron w książce
• 2007: Anthropologie statt Metaphysik. C. H. Beck. ISBN 978-3-406-55678-4.

Dostępne w języku polskim

• Liberalizm, wolność i zagadnienie ekonomicznych praw człowieka/Bezradność filozofów wobec dzisiejszych trudności moralnych; tł. Czesław Porębski, Kraków: Goethe-Institut, 1993.
• Rozprawy filozoficzne; tł. Janusz Sidorek, Warszawa: Oficyna Naukowa, 1999. ISBN 83-85505-90-3.
• Bycie, prawda: rozprawy filozoficzne; tł. Janusz Sidorek, Warszawa: Oficyna Naukowa, 1999. ISBN 83-85505-90-3.
• Wykłady o etyce; tł. Janusz Sidorek, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2004. ISBN 83-88164-84-8.

Prace poświęcone Tugenhatowi

• Barth, Hans-Martin. „Egozentrizität, Mystik und christlicher Glaube: Eine Auseinandersetzung mit Ernst Tugendhat” (Neue Zeitschrift für Systematische Theologie und Religionsphilosophie 46:4 (2004), pp 467–482)
• Bowie, Andrew. „Ernst Tugendhat, Philosophische Aufsätze” (European Journal of Philosophy 2/3 (1994), pp 345–351)
• Zabala, Santiago [1], The Hermeneutic Nature of Analytic Philosophy. A Study of Ernst Tugendhat, New York: Columbia University Press, 2008.

Linki zewnętrzne

• zdjęcie Ernsta Tugendhata w serwisie ksta.de (Kölner Stadtanzeiger, Newspaper in Cologne). ksta.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-11)].
• 2007 wywiad z witryny Sign and Sight
• wywiad z Santiago Zabalą, autorem książki poświęconej Tugendhalowi. cup.columbia.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-10)].
• podgląd książki The Hermeneutic Nature of Analytic Philosophy w formie ebooka. cup.columbia.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-20)].