Eduard Bass
Imię i nazwisko |
Eduard Schmidt |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki |
pisarz, dziennikarz, piosenkarz, aktor, konferansjer i autor piosenek |
Ważne dzieła | |
Jedenastka Kłapząba |
Eduard Bass, w istocie Eduard Schmidt, (ur. 1 stycznia 1888 w Pradze, zm. 2 października 1946 tamże) – czeski pisarz, dziennikarz, piosenkarz, aktor, konferansjer i autor piosenek[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny niemiecko-czeskiej, mającej czeską świadomość narodową. Ukończył w Pradze szkołę handlową, studiował na Politechnice Federalnej w Zurychu. Pracował 10 lat jako przedstawiciel handlowy w firmie swojego ojca produkującej wyroby szczotkarskie. W latach 1905–06 mieszkał w Monachium, gdzie zapoznał się z tamtejszymi kabaretami[2].
Współtworzył kabaret „Czerwona siódemka” (Červená sedma)[3]. Od 1910 występował jako recytator w kabarecie Eduarda Schöbla „Pod białym łabędziem” (U Bílé labutě)[4]. W tym czasie rozpoczął długotrwałą pracę z czeskim reżyserem teatralnym, artystą kabaretu i aktorem Emilem Arturem Longenem[5]. Jednocześnie był związany z magazynami satyrycznymi, a wraz z innymi karykaturzystami był redaktorem ulotek. Podczas I Wojny Światowej służył jako sanitariusz[6]. W latach 1920–1942 pracował jako redaktor Lidových novin, a w latach 1933-1938 był ich redaktorem naczelnym.
Najbardziej znanymi jego powieściami są „Jedenastka Kłapząba”[7] (Klapzubova jedenáctka, wydana w Polsce trzykrotnie w latach 1947–1959, w przekładzie Zdzisława Hierowskiego, pod tytułem „Klub jedenastu”[8]) i „Cyrk Humberto” (Cirkus Humberto)[9], które zostały sfilmowane[10]. W Polsce wydano również „Przyjęcie u hrabiego d'Ascensons-Létardais” (Lidé z maringotek)[11] oraz „Szalone życie Aleksandra Stawiskiego” (Divoký život Alexandra Staviského)[4].
Adaptacje filmowe
[edytuj | edytuj kod]- Klapzubova jedenáctka (1938), czeski film, reżyseria: Ladislav Brom, w rolach głównych: Theodor Pištěk, Antonie Nedošinská, Fanda Mrázek, Raoul Schránil i inni.
- Lidé z maringotek (1966), czeski film, reżyser Martin Frič, w rolach głównych: Jozef Kroner, Jan Tříska, Emília Vášáryová, Martin Růžek, Dana Medřická i inni.
- Klapzubova jedenáctka (1968), czeski serial telewizyjny, reżyseria: Edward Hoffman, w rolach głównych: Jiří Sovák, Vlasta Chramostová, Josef Hlinomaz, Miloš Kopecký, Jiřina Bohdalová, Peter Ustinov, Jan Werich i inni.
- Cirkus Humberto (1988), czesko-niemiecki serial telewizyjny, reżyser Franciszek Filip, w rolach głównych: Martin Růžek, Dagmar Veškrnová, Radoslav Brzobohatý, Jaromír Hanzlík, Werner Possardt i inni.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Vladimír Forst , Lexikon české literatury 1 (A-G), Praha: Nakladatelství Academia, 1985, s. 155, ISBN 80-20007-97-0 [dostęp 2016-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-06] (cz.).
- ↑ Halina Janaszek-Ivaničková (red.), Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890-1990: Literatura czeska, Katowice: Śląsk, 1999, s. 17 .
- ↑ Jiří Červený , Červená sedma, Praha: Orbis, 1959, s. 187 (cz.).
- ↑ a b Józef Zarek , Eduard Bass i literatura popularna (wstęp), [w:] Eduard Bass, Szalone życie Aleksandra Stawiskiego, Anna Jolanta Bluszcz (tłum.), Katowice: Śląsk, 1986, s. 5, ISBN 83-216-0573-7 .
- ↑ Emil Artur Longen [online], IMDb [dostęp 2017-09-30] .
- ↑ Krystyna Kuliczkowska , Barbara Tylicka , Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży: Pisarze. Książki. Serie ilustratorzy. Przegląd bibliograficzny, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979, s. 45, ISBN 978-83-214-0018-1 .
- ↑ Eduard Bass , Jedenastka Kłapząba, Rudno: Wydawnictwo Stara Szkoła, 2016, ISBN 978-83-944783-0-8 [dostęp 2016-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-27] .
- ↑ Artur Kaczmarczyk , Klub jedenastu (1947) [książka], „Fantasta.pl”, baza.fantasta.pl [dostęp 2016-10-08] .
- ↑ Edward Bass , Cyrk Humberto, Zdzisław Hierowski (tłum.), Warszawa: Książka i Wiedza, 1950 .
- ↑ Eduard Bass w bazie IMDb (ang.)
- ↑ Eduard Bass , Przyjęcie u hrabiego d'Ascensons-Létardais, Zdzisław Hierowski (tłum.), Warszawa: Czytelnik, 1960 .
- ISNI: 0000000108917428, 0000000368551282
- VIAF: 41966931
- LCCN: n84204761
- GND: 132845679
- LIBRIS: vs683tsd365plkf
- BnF: 12769885g
- SUDOC: 059372095
- NLA: 35951877
- NKC: jk01011066
- NTA: 071532846
- BIBSYS: 90136983
- CiNii: DA08388701
- Open Library: OL121582A
- PLWABN: 9810680020205606
- NUKAT: n2002044769
- J9U: 987007258355105171
- LNB: 000027941
- NSK: 000094487
- CONOR: 5639011
- LIH: LNB:CCrN;=Bc