Gwiaździsta noc nad Rodanem

Gwiaździsta noc nad Rodanem
Sterrennacht boven de Rhône
Autor	Vincent van Gogh
Data powstania	1888
Medium	olej na płótnie
Wymiary	72,5 × 92 cm
	Miejsce przechowywania
Miejscowość	Paryż
Lokalizacja	Musée d’Orsay
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gwiaździsta noc nad Rodanem (hol. De sterrennacht^[1] lub Sterrennacht boven de Rhône^[2], ang. Starry Night Over the Rhone) – obraz Vincenta van Gogha (nr kat.: F 474, JH 1592) namalowany we wrześniu 1888^[3] podczas pobytu artysty w miejscowości Arles.

Okoliczności powstania

Od momentu swojego przyjazdu do Arles 8 lutego 1888 van Gogh był nieustannie pochłonięty kwestią tematyki nocnej w obrazie. W kwietniu 1888 napisał w liście do brata:

Potrzeba mi gwiaździstej nocy z cyprysami, być może ponad polem z dojrzałą pszenicą.^[4]

Namalowany we wrześniu 1888 obraz Gwiaździsta noc nad Rodanem jest jednym z takich dzieł, przedstawiających Arles w nocy. Został namalowany w miejscu nad Rodanem, znajdującym się nieopodal tzw. „Żółtego Domu” przy Place Lamartine, wynajmowanego wówczas przez van Gogha. Motyw nocnego nieba wykorzystał artysta już wcześniej malując obraz Taras kawiarni w nocy; powrócił też do niego w 1889 tworząc obraz Gwiaździsta noc.

Szkic mającej powstać Gwiaździstej nocy nad Rodanem wysłał van Gogh w napisanym 2 października 1888 liście do swego przyjaciela, belgijskiego malarza Eugène’a Bocha^[5]. W namalowanym portrecie malarza również wykorzystał motyw gwiezdnej nocy jako tło.

Obraz Gwiaździsta noc nad Rodanem został wystawiony w 1889 razem z Irysami na corocznej wystawie Salonu Niezależnych w Paryżu. Irysy zaproponował Theo van Gogh, podczas gdy Vincent wolał wystawić jedno ze swych malowideł przedstawiających parki w Arles, najprawdopodobniej ten, który znajduje się obecnie w galerii Phillips Collection w Waszyngtonie.

Opis

W liście do brata van Gogh tak opisał powstające dzieło:

Załączam niewielki szkic 30 x 30 cm; w skrócie: gwiaździste niebo malowane w nocy, przy zapalonych gazowych latarniach. Niebo jest ciemnoniebieskie, woda ciemnobłękitna, a ziemia bladofioletowa. Miasto jest w kolorze niebieskim i purpurowym. Gaz [płonący w latarniach] jest żółty, a odbicia [w wodzie] rdzawozłote, przechodzące w zielono-brązowe. Na ciemnoniebieskiej przestrzeni nieba Wielka Niedźwiedzica, skrząca się na zielono i różowo, jej dyskretna bladość kontrastuje z brutalnym złotem [płonącego] gazu. Na pierwszym planie dwie kolorowe figurki zakochanych.^[6]

Kolorystyka nocy

Wyzwanie, jakim było malowanie w nocy, pociągało van Gogha. Dogodny moment, jaki wybrał malując obraz Gwiaździsta noc nad Rodanem, pozwolił mu na uchwycenie odbicia w połyskującej, błękitnej wodzie blasku gazowych latarni ustawionych wzdłuż nabrzeża Rodanu przepływającego przez Arles. Całości kompozycji dopełniła umieszczona na pierwszym planie para zakochanych, przechadzających się wzdłuż nabrzeża rzeki. Oddanie koloru miało wielkie znaczenie dla van Gogha. W liście do brata często opisywał przedstawione na swoich obrazach przedmioty w terminach, w jakich opisuje się kolory. Przykładem takiego podejścia są jego nocne obrazy, w tym Gwiaździsta noc nad Rodanem, na którym uchwycił kolory mieniącego się nocnego nieba i sztucznego oświetlenia, które było nowością w tamtych czasach.

Przypisy

↑ Jan Geerling: Arles: februari 1888 – mei 1889 (187 schilderijen). Vincent Van Gogh Gallery). [dostęp 2012-02-03]. (niderl.).
↑ Van Gogh Museum: Poëzie van de nacht: De Sterrennacht boven de Rhône. [dostęp 2012-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-19)]. (niderl.).
↑ David Brooks: The Paintings: Starry Night Over the Rhone. Vincent van Gogh Gallery). [dostęp 2011-01-09]. (ang.).
↑ Musée d’Orsay: Vincent van Gogh: Starry Night. www.musee-orsay.fr. [dostęp 2011-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-05)]. Cytat: I need a starry night with cypresses or maybe above a field of ripe wheat. (ang.).
↑ Eugene Boch.com: Letter to Eugene Boch from October 2 1888 by Vincent van Gogh. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).
↑ webexhibits.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 September 1888. [dostęp 2011-01-09]. Cytat: Included a small sketch of a 30 square canvas - in short the starry sky painted by night, actually under a gas jet. The sky is aquamarine, the water is royal blue, the ground is mauve. The town is blue and purple. The gas is yellow and the reflections are russet gold descending down to green-bronze. On the aquamarine field of the sky the Great Bear is a sparkling green and pink, whose discreet paleness contrasts with the brutal gold of the gas. Two colourful figurines of lovers in the foreground. (ang.).

Bibliografia

Albert Boime: Sternennacht: Kunstgeschichte im Detail. 1996. ISBN 3-634-23015-0. (niem.).
Roland Dorn: Décoration: Vincent van Gogh's Werkreihe für das Gelbe Haus in Arles. Hildesheim, Zürich & New York: Georg Olms Verlag, 1990. ISBN 3-487-09098-8. (niem.).

Linki zewnętrzne

Obraz na stronie Musée d'Orsay. musee-orsay.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-02)]. (ang.)

[1] Jan Geerling: Arles: februari 1888 – mei 1889 (187 schilderijen). Vincent Van Gogh Gallery). [dostęp 2012-02-03]. (niderl.).

[2] Van Gogh Museum: Poëzie van de nacht: De Sterrennacht boven de Rhône. [dostęp 2012-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-19)]. (niderl.).

[3] David Brooks: The Paintings: Starry Night Over the Rhone. Vincent van Gogh Gallery). [dostęp 2011-01-09]. (ang.).

[4] Musée d’Orsay: Vincent van Gogh: Starry Night. www.musee-orsay.fr. [dostęp 2011-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-05)]. Cytat: I need a starry night with cypresses or maybe above a field of ripe wheat. (ang.).

[5] Eugene Boch.com: Letter to Eugene Boch from October 2 1888 by Vincent van Gogh. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).

[6] webexhibits.org: Letter from Vincent van Gogh to Theo van Gogh, Arles, 28 September 1888. [dostęp 2011-01-09]. Cytat: Included a small sketch of a 30 square canvas - in short the starry sky painted by night, actually under a gas jet. The sky is aquamarine, the water is royal blue, the ground is mauve. The town is blue and purple. The gas is yellow and the reflections are russet gold descending down to green-bronze. On the aquamarine field of the sky the Great Bear is a sparkling green and pink, whose discreet paleness contrasts with the brutal gold of the gas. Two colourful figurines of lovers in the foreground. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Ogólne	Biografia Chronologia Listy Postimpresjonizm
Rodzina	brat Theo siostra Willemina szwagierka Johanna Andries Bonger reżyser Theo van Gogh
Przyjaciele	Anthon van Rappard Paul Gachet Paul Gauguin Émile Bernard John Peter Russell Eugène Boch Anna Boch Anton Mauve Albert Aurier
Znawcy twórczości	Jacob Baart de la Faille Jan Hulsker
Grupy obrazów	Autoportrety Dwa krzesła Japońszczyzna Słoneczniki Tkacz Wiejskie chaty Wieża starego kościoła w Nuenen
Obrazy	Agostina Segatori siedząca w kawiarni du Tambourin Alejka w Ogrodzie Luksemburskim Alyscamps Arlezjanka Arlezjanka (Pani Ginoux) Autoportret (F 345) Autoportret (F 626) Autoportret (F 627) Autoportret (dedykowany Paulowi Gauguinowi) Autoportret przed sztalugą Autoportret z zabandażowanym uchem Barki z węglem Biały dom w nocy Bzy Chaty kryte strzechą Chaty kryte strzechą pod wzgórzem Cyprysy Cyprysy z dwoma postaciami kobiet Czaszka z palącym się papierosem Czerwona winnica Ćma pawica Dobry Samarytanin Dolina z oraczem widzianym z góry Dom publiczny Dom Vincenta w Arles Domy w Auvers Droga w Auvers po deszczu Droga z cyprysem i gwiazdą Drzewa i poszycie Drzewa oliwne z Alpilles w tle Dwa ścięte słoneczniki Dziecko Marcelle Roulin Dziedziniec szpitala w Arles Dziecko z pomarańczą Fotel Paula Gauguina Gaj oliwny Głowa kobiety z rozpiętymi włosami Gwiaździsta noc Gwiaździsta noc nad Rodanem Irys Irysy Jedzący kartofle Kobieta siedząca przy kołysce Kościół w Auvers Krajobraz górski za szpitalem świętego Pawła Krzesło Vincenta z jego fajką Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe Kwitnący migdałowiec Kwitnący ogród Kwitnący sad otoczony cyprysami Kwitnący sad z widokiem na Arles La Mousmé Le Moulin de la Galette Łąka w górach: Le Mas de Saint Paul Łodzie rybackie na plaży w Saintes-Maries-de-la-Mer Malarz w drodze do pracy Marguerite Gachet przy pianinie Marguerite Gachet w ogrodzie Martwa natura: deska kreślarska, fajka, cebule i wosk pieczątkarski Martwa natura: wazon z irysami Martwa natura: wazon z pięcioma słonecznikami Martwa natura: wazon ze słonecznikami Martwa natura: wazon z różami Martwa natura z Biblią Martwa natura z francuskimi powieściami i różą Martwa natura z niebieskim emaliowanym dzbankiem do kawy, ceramiką i owocami Matka Roulin ze swym dzieckiem Młyn wodny w Gennep Most Langlois w Arles Most nad Sekwaną w Asnières Naga kobieta leżąca na łóżku Naprawiający drogę Nocna kawiarnia Oddział w szpitalu w Arles Ogrodzone pole ze wschodzącym słońcem Ogród Daubigny’ego Ogród poetów Ogród Szpitala Świętego Pawła Para butów Para zakochanych Pejzaż Auvers w deszczu Pejzaż o zmierzchu Pejzaż wieczorny ze wschodzącym księżycem Pejzaż z przechadzającą się parą i półksiężycem Pejzaż ze śniegiem Piastunka (Augustine Roulin) Pierwsze kroki Pietà Pokój van Gogha w Arles Pole pszenicy przed burzą Pole pszenicy w deszczu Pole pszenicy z białym domem w Auvers Pole pszenicy z cyprysami Pole pszenicy z krukami Pole pszenicy ze skowronkiem Pole pszenicy ze żniwiarzem i słońcem Południe – Odpoczynek od pracy Portret Adeline Ravoux Portret doktora Félixa Reya Portret doktora Gacheta Portret Eugène’a Bocha Portret kobiety z czerwoną wstążką Portret listonosza Józefa Roulina Portret matki artysty Portret Millieta, podporucznika żuawów Portret „Ojca” Tanguy Ratusz w Auvers 14 lipca 1890 Restauracja de la Sirène w Asnières Sala taneczna w Arles Siewca Snopy pszenicy Sosny i mlecze w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Sosny z postacią w ogrodzie Szpitala Świętego Pawła Spacer więźniów Stara wieża pośród pól Stary człowiek w smutku Szachownice cesarskie w miedzianym wazonie Śnieżny krajobraz z Arles w tle Taras kawiarni w nocy Ulica w Saintes-Maries Wazon z cyniami i innymi kwiatami Wejście do parku publicznego w Arles Widok morza w Saintes-Maries Widok morza w Scheveningen Widok na Arles z irysami na pierwszym planie Widok na Vessenots nieopodal Auvers Widok Saintes-Maries Widzowie na arenie w Arles Wierzby o zachodzie słońca Włoszka Wskrzeszenie Łazarza Wspomnienie ogrodu w Etten Zachód słońca koło Montmajour Zachód słońca: pola pszenicy w pobliżu Arles Zielona winnica Zielone pole pszenicy z cyprysem Żniwa w La Crau z Montmajour w tle Żuaw
Akwarele	Dom Vincenta w Arles (Żółty Dom) Łodzie rybackie na plaży Most Langlois w Arles Nocna kawiarnia Żniwa w Prowansji, po lewej Montmajour Żuaw
Rysunki	Dziedziniec szpitala w Arles Gwiaździsta noc Jedzący kartofle Kobieta szyjąca, z dziewczynką La Mousmé Most Langlois w Arles Pole pszenicy z cyprysami Sien Smutek Ulica w Saintes-Maries Żuaw
Akwaforty	Portret doktora Gacheta: mężczyzna z fajką
Obrazy przypisywane van Goghowi	Martwa natura z kuflem piwa i owocami Autoportret z okaleczonym uchem
Kolekcje publiczne	Muzeum Vincenta van Gogha Kröller-Müller Museum Musée d’Orsay
Van Gogh w sztuce	filmy: Pasja życia (1956) Vincent. Życie i twórczość Vincenta van Gogha (1987) Vincent i Theo (1990) Sny (1990) Van Gogh (1991) Twój Vincent (2017) Van Gogh. U bram wieczności (2019)