Gruczoł kuprowy

Widoczny gruczoł kuprowy u martwego samca kosa (Turdus merula) pozbawionego ogona

Gruczoł kuprowy – jedyny gruczoł skórny u ptaków, szczególnie silnie rozwinięty u ptaków wodnych. Ma budowę dwupłatową. Położony jest pod nasadą ogona (kuprem). Wydziela tłustą wydzielinę służącą do natłuszczania dziobem piór w celu ich ochrony przed zawilgoceniem. Produkuje on również prowitaminę D (ergosterol), która pod wpływem światła zamienia się w witaminę D (ptaki czyszcząc pióra zjadają ją).

Nie występuje u dropi, strusi, niektórych papug oraz gołębi.

Bibliografia

• Przemysław Busse: Mały słownik zoologiczny. Ptaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 23. ISBN 83-214-0563-0.
• kuprowy gruczoł, [w:] MarzenaM. Popielarska MarzenaM., RobertR. Konieczny RobertR., GrzegorzG. Góralski GrzegorzG., Słownik szkolny. Biologia, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2008, s. 175, ISBN 978-83-7435-692-3 .
• kuprowy gruczoł, [w:] Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 77, ISBN 978-83-01-16530-7 .