Przejdź do zawartości

Geografia rolnictwa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Geografia rolnictwa – dział geografii społeczno-ekonomicznej zajmujący się badaniem wzajemnych relacji między rolnictwem a środowiskiem geograficznym; bada również w szerszym znaczeniu przestrzenne rozmieszczenie produkcji roślinnej i zwierzęcej na świecie. Opisuje i analizuje uprawę roślin, hodowlę zwierząt w różnych przestrzeniach geograficznych.

Podmiot i zakres geografii rolnictwa

[edytuj | edytuj kod]

Geografia rolnictwa jest działem geografii zajmującym się badaniem relacji pomiędzy rolnictwem a środowiskiem geograficznym. Dodatkowo analizuje rolnictwo pod względem przestrzennym. Podobnie jak inne nauki geograficzne bada genezę, przyczyny oraz sposoby kształtowania się układów zjawisk zarówno na obszarze całej Ziemi, jak i lokalnie[1].

Geografia rolnictwa ze względu na specyfikę rolnictwa bada głównie[2]:

  • położenie geograficzno-ekonomiczne
  • rzeźbę terenu
  • agroklimat
  • warunki wodne
  • gleby (bonitacja i uwarunkowania rolnicze)
  • bonitacje środowiska pod względem rolniczym
  • cechy społeczno-własnościowe ziemi
  • cechy organizacyjno-techniczne (np. mechanizacja, kolektywizacja)
  • cechy produkcyjne (np. uprawy)

Przedmiotem zainteresowania geografii rolniczej przeważnie nie są niespełniające definicji rolnictwa działalności takie jak zbieractwo, łowiectwo produktów podobnych do produktów rolniczych[3]. Jednakże po rozszerzeniu definicji rolnictwa o leśnictwo (gospodarkę leśną) oraz rybołówstwo, geografia rolnictwa zajmuje się wówczas również tymi dziedzinami[4].

Dodatkowo przedmiotem badań geografów rolnictwa nie są biologiczno-chemiczne aspekty rolnictwa takie jak skład chemiczny gleb oraz procesy glebotwórcze[5].

Kierunki badawcze geografii rolnictwa

[edytuj | edytuj kod]

Głównymi kierunkami badawczymi geografii rolnictwa są[6]:

  • kierunek towaroznawczy
  • kierunek regionalny
  • kierunek krajobrazu rolniczego
  • kierunek użytkowania ziemi
  • kierunek konserwacyjny (przyrodniczy)
  • kierunek typologiczno-regionalizacyjny
  • kierunek historyczny
  • kierunek monograficzny

Powiązanie z innymi naukami

[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na charakter podmiotu badawczego geografia rolnictwa jest najbardziej powiązana z rolnictwem, a także działem ekonomii – ekonomią rolną. Oprócz tego jest silnie powiązana z innymi działami geografii społeczno-ekonomicznej oraz geografii fizycznej, szczególnie z geografią gleb i gleboznawstwem[7].

Historia geografii rolnictwa

[edytuj | edytuj kod]

Problematyka rolnicza jest widoczna w pracach geografów z przełomu XVIII i XIX wieku, a pośrednio również w pracach geografów starożytnych i średniowiecznych[8].

Termin geografia rolnictwa został po raz pierwszy użyty w połowie XIX wieku. Jednakże rozwój geografii rolnictwa jako osobnego działu nastąpił dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Wówczas sprawy geografii rolnej były omawiane przy okazji i wraz z geografią przemysłu tworzyły geografię gospodarczą[8] (usługi nie były traktowane jako przedmiot badań geografów końca do lat 50. XX wieku)[9]. Okres ten był okresem największego zainteresowania geografów ekonomicznymi i społecznymi aspektami przestrzeni rolniczej[10]. Wtedy to powstawało większość prac z geografii regionalnej oraz prac związanych z kierunkiem towaroznawczym[11].

Po drugiej wojnie światowej geografia rolnictwa rozwinęła się szybko w państwach socjalistycznych. Powstały wówczas instytuty geografii rolnictwa zajmujące się głównie pracami z zakresu użytkowania ziemi. Na przełomie lat 60 i 70. powstały prace z dziedziny typologii rolnictwa. Działalność Zakładu Geografii Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN spowodowała znaczne zainteresowanie tą tematyką w wielu krajach Europy, Chinach, Australii i Kanadzie. Rozwój typologii rolnictwa spowodował iż w krajach tych problematyka rolnictwa była wpisywana w strategię kraju[12]. W tym czasie w Stanach Zjednoczonych, w których rolnictwo było niewielką gałęzią gospodarki powstawały głównie prace historyczne i monograficzne[13]. Przemiana ustrojowa w krajach Europy Środkowo-Wschodniej zmieniła kierunek badań na problematykę ekonomii rolnictwa oraz jego restrukturyzację[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Jerzy Falkowski, Jerzy Kostrowicki: Geografia rolnictwa świata. Warszawa: PWN, 2001, s. 13.
  2. Jerzy Falkowski, Jerzy Kostrowicki: Geografia rolnictwa świata. Warszawa: PWN, 2001, s. 14.
  3. Harold McCarty, James Lindberg: Wprowadzenie do geografii ekonomicznej. Warszawa: PWN, 1969, s. 244.
  4. Jan Flis: Szkolny słownik geograficzny. Warszawa: WSiP, 1986, s. 212.
  5. Harold McCarty, James Lindberg: Wprowadzenie do geografii ekonomicznej. Warszawa: PWN, 1969, s. 246.
  6. Jerzy Falkowski, Jerzy Kostrowicki: Geografia rolnictwa świata. Warszawa: PWN, 2001, s. 16–19.
  7. Jerzy Falkowski, Jerzy Kostrowicki: Geografia rolnictwa świata. Warszawa: PWN, 2001, s. 15.
  8. a b Jerzy Falkowski, Jerzy Kostrowicki: Geografia rolnictwa świata. Warszawa: PWN, 2001, s. 16.
  9. Edyta Jakubowicz: Podstawy metodologiczne geografii usług. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 1993, s. 5.
  10. Harold McCarty, James Lindberg: Wprowadzenie do geografii ekonomicznej. Warszawa: PWN, 1969, s. 243.
  11. Jerzy Falkowski, Jerzy Kostrowicki: Geografia rolnictwa świata. Warszawa: PWN, 2001, s. 17.
  12. a b Tomasz Komornicki. Zakład Geografii Rolnictwa i Obszarów Wiejskich Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, 1956-1996. „Przegląd Geograficzny”. 68, s. 3-18. Warszawa: PWN. 
  13. Jerzy Falkowski, Jerzy Kostrowicki: Geografia rolnictwa świata. Warszawa: PWN, 2001, s. 19.