Gatunek zbiorowy
Gatunek zbiorowy (łac. species collectiva) – kategoria taksonomiczna w randze gatunku, termin wprowadzony przez Adolfa Englera dla określenia grup bliskich i trudnych do rozróżnienia gatunków[1].
Często (acz nie zawsze) jako synonim gatunku zbiorowego traktuje się linneon (gatunek linneuszowski)[2] (ang. linnaeon, linneon). Jest to termin wprowadzony w 1916 przez holenderskiego botanika Johannesa Paulusa Lotsy'ego jako „gatunek szeroko pojmowany” (w odróżnieniu od jordanonów, „gatunków wąsko pojmowanych”)[3]. Innym podobnym, często pojmowanym jako synonim terminem jest coenospecies, pojęcie zdefiniowane w 1922 roku przez szwedzkiego ekologa i genetyka, Göta Turessona w jego klasyfikacji taksonów opartej na kryterium możliwości ich krzyżowania. Osobniki w obrębie coenospecies zdolne są do krzyżowania się ze sobą, nie są natomiast zdolne do krzyżowania z taksonami spoza tej grupy lub co najwyżej dają potomstwo niepłodne.
Pojęcie gatunku zbiorowego nie odpowiada rangom formalnej hierarchii taksonomicznej i w różnych systemach klasyfikacyjnych grupowane tu taksony są różnie ujmowane. W zależności od stosowanej systematyki gatunki drobne (ang. segregates) (przybliżone synonimy: gatunek Jordana, jordanon, mikrogatunek[4]) mogą być traktowane jako podgatunki. Można mówić o gatunku zbiorowym (np. kieliszniku zaroślowym) lub o drobnych gatunkach (w tym przykładzie o kieliszniku zaroślowym i leśnym). Dla odróżnienia tych znaczeń stosuje się zapis przy nazwie naukowej (łacińskiej) odpowiednio: Calystegia sepium sensu lato (czyli kielisznik zaroślowy w szerokim znaczeniu, gatunek zbiorowy) oraz C. sepium sensu stricto i C. sylvatica sensu stricto (gatunki drobne, w wąskim znaczeniu).
W publikacjach specjalistycznych gatunek zbiorowy oznaczany jest określeniami łacińskimi collectiva, collectivus, collectivum, aggregatum, angielskim species complex, polskim agregat, najczęściej w zapisie skróconym: coll., aggr. (lub agg.) Przykładami gatunków zbiorowych poza ww. są: kozłek lekarski, przywrotnik pospolity, gnidosz sudecki, jeżyna krzewiasta, mniszek pospolity, jaskier różnolistny[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ P.H. Davis, V.H. Heywood, Principles of angiosperm taxonomy, Edinburgh–London: Oliver & Boyd, 1963.
- ↑ Jerzy Szweykowski, Słownik botaniczny, Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.), wyd. II, hasło: gatunek zbiorowy, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Johannes Paulus Lotsy, Evolution by means of hybridization, Haga: Martinus Nijhoff, 1916.
- ↑ Jerzy Szweykowski, Słownik botaniczny, Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.), wyd. II, hasło: gatunek elementarny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 2003, ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Gunnar Marklund, Der Ranunculus auricomus-Komplex in Finnland. I: Diagnosen und Fundortslisten einiger Sippen des R. auricomus L. coll. (s.str.), „Flora Fennica”, 3, Helsinki–Helsingfors: Societas pro Fauna et Flora Fennica, 1961.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Clive Stace: Taksonomia roślin i biosystematyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993. ISBN 83-01-11251-4.