Przejdź do zawartości

Bychawa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bychawa
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Zespół kościoła parafialnego pw. św. Jana Chrzciciela i św. Franciszka z Asyżu, widok od strony parku
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

lubelski

Gmina

Bychawa

Aglomeracja

lubelska

Data założenia

IX-X w.

Prawa miejskie

1537–1870, 1958

Burmistrz

Marta Krzyżak
(od 2024)

Powierzchnia

6,69[1] km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


4855[2]
725,7 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 81

Kod pocztowy

23-100

Tablice rejestracyjne

LUB

Położenie na mapie gminy Bychawa
Mapa konturowa gminy Bychawa, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bychawa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bychawa”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Bychawa”
Położenie na mapie powiatu lubelskiego
Mapa konturowa powiatu lubelskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Bychawa”
Ziemia51°00′57″N 22°31′58″E/51,015833 22,532778
TERC (TERYT)

0609034

SIMC

0955621

Urząd miejski
ul. Partyzantów 1
23-100 Bychawa
Strona internetowa
BIP

Bychawamiasto w Polsce, w województwie lubelskim, w powiecie lubelskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bychawa. Położona na Wyżynie Lubelskiej, 30 km na południe od Lublina nad rzekami Gałęzówką i Kosarzewką. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Bychawa liczyła 4855 mieszkańców[2].

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 6,69 km²[3].

Bychawa położona jest w historycznej Małopolsce, początkowo należała do ziemi sandomierskiej[4], a następnie do ziemi lubelskiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do ówczesnego woj. lubelskiego.

Odległości do dużych ośrodków miejskich w linii prostej:

Ochrona przyrody

[edytuj | edytuj kod]

Na obszarze miasta znajduje się rezerwat przyrody Podzamcze chroniący zbiorowiska roślinności kserotermicznej z wieloma rzadkimi gatunkami roślin[5].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość powstała w IX–X w., z tego okresu pochodzi grodzisko. W 1537 z rąk króla Zygmunta Starego miejscowość otrzymała prawo magdeburskie jako prywatne miasto szlacheckie[6]. Miasto położone było w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim w województwie lubelskim[7]. W XVI wieku pojawiły się pierwsze wzmianki o ludności żydowskiej w mieście. W czasach Królestwa Kongresowego było to miasto prywatne, które położone było w 1827 roku w powiecie lubelskim, obwodzie lubelskim województwa lubelskiego[8]. W połowie XIX w. Bychawa stała się znaczącym centrum żydowskiego chasydyzmu, posiadającym własny dwór z cadykiem. Wiązało się to z osiedleniem się w mieście Nechemii Jechiela Rabinowicza (syna Jaakowa Icchaka ben Aszera, zwanego Świętym Żydem z Przysuchy). W 1870 władze carskie odebrały Bychawie prawa miejskie. W 1939 roku w Bychawie około połowy mieszkańców stanowiła ludność żydowska[9]. W grudniu 1940 roku podczas niemieckiej okupacji Niemcy założyli w Bychawie getto. W 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto i wywieźli Żydów do Sobiboru i Majdanka, gdzie ich zamordowali[9][10]. W 1958 Bychawa otrzymała ponownie prawa miejskie[11].

Od 1956 do 1975 siedziba powiatu bychawskiego.

Według danych z 31 grudnia 2010 miasto miało 5254 mieszkańców[12].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Piramida wieku mieszkańców Bychawy w 2014 roku[14].


Ludzie związani z Bychawą

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Bychawą.
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Bychawie.

Dzielnice[15]

[edytuj | edytuj kod]

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Przez Bychawę przebiegają 2 drogi wojewódzkie:

Bychawę z Lublinem łączy droga powiatowa. Z przystanku przy ul. Józefa Piłsudskiego do miasta wojewódzkiego kursują regularnie busy przewoźników prywatnych, zarówno przez Żabią Wolę, jak i przez Strzyżewice.

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

Bychawa zasłynęła w świecie dzięki opowiadaniu noblisty Izaaka Bashevisa SingeraYentl – chłopiec z jesziwy”, zekranizowanemu w 1983 r. przez Barbarę Streisand, która grała główną rolę. Jest to historia dziewczyny z podlubelskiego Janowa, córki rabina, która w przebraniu chłopca studiuje w akademii talmudycznej w Bychawie. Przed II wojną światową w tym mieście mieszkało ponad 70 proc. Żydów[16].

Co roku w Bychawie odbywa się festyn „W krainie pierogów”, podczas którego organizowane są nieoficjalne Mistrzostwa Świata w Jedzeniu Pierogów. Pierwsza edycja odbyła się w 2000[17].

Z Bychawy pochodzi piosenkarka Marie.

Stadion Granitu Bychawa

Miejscowym klubem piłkarskim jest „Granit” Bychawa, grający w sezonie 2023/24 w IV lidze, gr. lubelskiej[18].

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Stan w dn. 2022-01-01. Format XLSX tabl. 22
  2. a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-18].
  3. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  4. Jakub Kuna: Kartograficzna rekonstrukcja historycznego układu zabudowy na przykładzie Bychawy w 1938 roku. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej – Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Lublin 2017, s. 36.
  5. Rejestr rezerwatów przyrody województwa lubelskiego, RDOŚ Lublin stan na 4 czerwca 2012. [dostęp 2014-02-21].
  6. Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 157.
  7. Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku, Warszawa 1966, mapa.
  8. Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 58.
  9. a b Historia społeczności | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2019-10-09].
  10. Agnieszka Zagner, Byli. Nie ma. Gdzie się podziali Żydzi z Bychawy [online], www.polityka.pl, 2011 [dostęp 2019-10-09] (pol.).
  11. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 listopada 1957 r.. Dziennik Ustaw.
  12. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 10 czerwca 2011, ISSN 1734-6118.
  13. Ruiny Zamku w Bychawie [online], Starostwo Powiatowe w Lublinie (pol.).
  14. Bychawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  15. Uncategorised – Bychawa.pl – strona startowa. [dostęp 2015-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-18)].
  16. Gdzie się podziali Żydzi z Bychawy [online] [dostęp 2016-10-20].
  17. Dzisiaj w Bychawie XVI Festyn „W Krainie pierogów” PROGRAM www.lublin112.pl.
  18. Skarb - Granit Bychawa [online], www.90minut.pl [dostęp 2022-10-08].
  19. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-09].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ryszard Szczygieł (red.), Dzieje Bychawy, Bychawa-Lublin: Bychawskie Towarzystwo Regionalne, 1994, ISBN 83-903148-0-0, OCLC 69620565 [dostęp 2020-08-15].
  • Bychawa, [w:] Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust, t. I, red. Sh. Spector, G. Wigoder, New York 2001, s. 227.
  • Dębowczyk M., Kamienica Rajsa, „Głos Ziemi Bychawskiej” 2000, nr 6 (94).
  • Dębowczyk M., Ofiary wojny i okupacji z Bychawy i regionu (19391944), Bychawa 1997.
  • Dębowczyk M., Spór o kirkut, „Głos Ziemi Bychawskiej” 1999, nr 6.
  • Hirsz Z. J., Miejsca walk i męczeństwa w powiecie lubelskim, Lublin 1974.
  • Albin Koprukowniak, Lokalna społeczność gminy bychawskiej i jej aktywność 1864-1918, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1995, ISBN 83-227-0688-X, OCLC 750733582 [dostęp 2020-06-16].
  • Kuwałek R., Żydzi Bychawscy w czasie II wojny światowej, „Głos Ziemi Bychawskiej” 1997, nr 10 (29).
  • Trzciński A., Śladami zabytków kultury żydowskiej na Lubelszczyźnie, Lublin 1990.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]