Przejdź do zawartości

Bazylia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy rośliny. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Bazylia
Ilustracja
Bazylia pospolita
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

bazylia

Nazwa systematyczna
Ocimum L.
Sp. Pl. 597. 1753[3]
Typ nomenklatoryczny

O. basilicum Linnaeus[4]

Synonimy
  • Becium Lindl.
  • Erythrochlamys Gürke
  • Hyperaspis Briq.
  • Nautochilus Bremek.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Ocimum americanum

Bazylia (Ocimum L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. Należy do niego 65 gatunków[3]. Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty w strefie międzyzwrotnikowej[3], przy czym centrum zróżnicowania gatunkowego stanowi Afryka[5]. Szeroko rozprzestrzeniona jako gatunek uprawiany i introdukowany, także w strefie umiarkowanej jest bazylia pospolita O. basilicum[3], uprawiana także w Polsce[6].

Wiele gatunków z tego rodzaju uprawianych jest jako aromatyczne zioła, zawierające olejki eteryczne (zob. olejek bazyliowy), używane są jako przyprawy do pożywienia, do wciągania nosem, do odstraszania owadów i jako rośliny lecznicze[5]. Popularną rośliną przyprawową, zwłaszcza w basenie Morza Śródziemnego jest bazylia pospolita O. basilicum, wykorzystywana np. do przyprawiania zapiekanek, sosów, pizzy i likierów. Bazylia amerykańska O. americanum o aromacie przypominającym limonkowy, jest przyprawą dodawaną gł. do owoców morza. Uprawiane jako olejkodajne są także bazylia eugenolowa O. gratissimum i O. × africanum. O. obovatum bywa uprawiana jako ozdobna, ale też jest bioindykatorem miedzi[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Ocimum campechianum
Pokrój
Silnie aromatyczne rośliny zielne, półkrzewy i krzewy[7][8]. Pędy są zwykle silnie rozgałęzione, nieogruczolone, pokryte pojedynczymi, odstającymi lub skośnymi ku dołowi skierowanymi włoskami[8].
Liście
Naprzemianległe, ogonkowe, pojedyncze, zwykle gruczołowato kropkowane, całobrzegie lub płytko karbowane[8].
Kwiaty
Zebrane po 6–10 w okółki tworzące szczytowe kwiatostany złożone. Kwiaty wyrastają na krótkich z reguły szypułkach, wspartych szybko odpadającymi przysadkami. Kielich jest zrosłodziałkowy i dwuwargowy, ma kształt jajowaty lub dzwonkowaty. Górna warga zwieńczona jest trzema ząbkami, z których środkowy jest jajowaty lub zaokrąglony i większy od bocznych. Dolna warga zakończona jest dwoma ząbkami które są zaostrzone, czasem spiczasto. Korona jest biała, zrosłopłatkowa i dwuwargowa. Jej rurka jest zwykle krótsza od kielicha. Górna warga zakończona jest czterema lub trzema ząbkami podobnej długości, dolna warga jest całobrzega, płaska lub czasem wydęta. Pręciki są cztery, wystają z rurki korony, przednia ich para jest dłuższa od tylnych. Pylniki są jajowato-nerkowate. Słupek jest dłuższy od pręcików, na końcu rozwidlony[7].
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na cztery jajowate lub kulistawe rozłupki[7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Ociminae, plemienia Ocimeae, podrodziny Nepetoideae w obrębie rodziny jasnotowatych Lamiaceae[9].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Ocimum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-22].
  4. ↑ Ocimum Linnaeus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-11-22].
  5. ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 637, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 121, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. ↑ a b c Ocimum Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-11-23].
  8. ↑ a b c I.C. Hedge: Ocimum L.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-11-23].
  9. ↑ Genus Ocimum L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-11-22].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bazylia&oldid=75128357”