Alioth
| ε Ursae Majoris | |||||||||||||||||||
 Położenie w gwiazdozbiorze | |||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
12h 54m 01,750s[1] | ||||||||||||||||||
| Deklinacja |
+55° 57′ 35,36″[1] | ||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−8,24 ± 0,19 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
−12,70 ± 0,20 km/s[1] | ||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||
| Typ widmowy |
A1III-IVp kB9[1] | ||||||||||||||||||
| Masa | |||||||||||||||||||
| Promień | |||||||||||||||||||
| Metaliczność [Fe/H] |
0[3] | ||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||
| Jasność | |||||||||||||||||||
| Okres obrotu | |||||||||||||||||||
| Temperatura |
9400 K[2] | ||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
9020[3] pc | ||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,2171[3] | ||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Alioth (Epsilon Ursae Majoris, ε UMa) – najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, część asteryzmu Wielkiego Wozu. Jest oddalona o 83 lata świetlne od Słońca.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Tradycyjna nazwa gwiazdy, Alioth, pochodzi od zniekształconego arabskiego słowa الجون al ǧaūn, oznaczającego „czarny koń”[2][4][5] lub „byk”[4]. To samo pochodzenie ma nazwa gwiazdy Alkor[2][4]. W znanej dziś formie nazwa Alioth pojawiła się w średniowiecznych tablicach alfonsyńskich. Nazwie tej przypisywano też inny źródłosłów, m.in. wywodząc ją od arabskiego الية alyat, oznaczającego „tłusty ogon [wschodniej owcy]”[5]. Chińczycy znali tę gwiazdę pod nazwą chiń. 玉衡; pinyin Yùhéng; dosł. „jadeitowa tuba do patrzenia” (przodek lunety)[4]. Dla Hindusów nosiła nazwę Angiras, imię jednego z siedmiu wielkich mędrców[5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Alioth dla określenia tej gwiazdy[6].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Alioth to biała gwiazda należąca do typu widmowego A. Ma temperaturę 9400 K i jasność 108 razy większą niż jasność Słońca. Masa tej gwiazdy jest około trzy razy większa niż masa Słońca, a jej promień czterokrotnie większy niż promień Słońca. Prawdopodobnie zbliża się do końca okresu syntezy wodoru w hel w jądrze[2].
Jest gwiazdą zmienną typu Alfa² Canum Venaticorum o okresie zmienności 5,1 dnia, związanym z obrotem gwiazdy i jej pola magnetycznego[2]. Obserwowana wielkość gwiazdowa zmienia się od 1,76 do 1,79m[7]. Pole to jest słabe jak na gwiazdę tego typu, 15 razy słabsze niż u gwiazdy Cor Caroli, ale też sto razy silniejsze niż ziemskie pole magnetyczne. Jest wystarczająco silne, aby gwiazda miała osobliwe widmo, związane z koncentracją pierwiastków chemicznych w niektórych obszarach powierzchni. Przykładowo tlen i chrom mają znacznie podwyższoną zawartość w pobliżu równika magnetycznego, który jest odchylony od równika gwiazdy[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy
- Lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Alioth w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i j Jim Kaler: Alioth. STARS. [dostęp 2017-12-29]. (ang.).
- ↑ a b c d Anderson E., Francis C.: HIP 62956. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-29]. (ang.).
- ↑ a b c d Ursa Major, the great bear. W: Ian Ridpath: Star Tales. James Clarke & Co., 1988. ISBN 978-0-7188-2695-6.
- ↑ a b c Ursa Major, the Greater Bear. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 439. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-29].
- ↑ Alioth. Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-12-29]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Alioth, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-29].